ممكن است دانستن اینكه چه چیزی كودكان را شاد و خوشحال می كند شما را شگفت زده كند. متخصصان رشد كودك كه در این زمینه تحقیق می كنند می گویند: "شادی" چیزی نیست كه شما بتوانید مثل یك هدیه زیبا با كاغذ كادوی جذاب به كودك خود "بدهید". یك روانشناس و نویسنده كتاب «شادی بزرگسالان و ریشه های آن در دوران كودكی» می گوید: در واقع كودكان والدینی كه در به دست آوردن دل آنها بیش از حد افراط كرده باشند (مثلا كوهی از اسباب بازی برای آنها خریده باشند یا اینكه جلوی بروز هرگونه ناراحتی عاطفی را در آنها گرفته باشند) به احتمال زیاد در دوران نوجوانی خسته، عیبجو و غمگین (بدون شادی و خوشحالی) خواهند بود. وی با تاكید بر اینكه «باید به كودكان كمك كرد تا برخی ابزارهای روحی و درونی را در خود ایجاد كنند كه بتوانند در تمام طول عمر به آنها اعتماد كرده و از آنها استفاده كنند» می گوید: بهترین عواملی كه می توانند نشانه شاد بودن فرد باشند درونی هستند نه بیرونی.
البته نكته مهم این است كه لازم نیست شما یك متخصص در زمینه روانشناسی كودكان باشید تا بتوانید هوش و قوه درونی آنها را به قدری تقویت كنید كه بتوانند فراز و نشیبهای زندگی را تحمل كنند. با كمی حوصله و انعطاف پذیری، هر پدر و مادری می تواند زمینه های یك عمر شادی را برای كودك خود فراهم كند.
یاد بگیرید كه نشانه ها را به خوبی درك كنید
به احتمال زیاد كودك شما می تواند غم یا شادی خود را به خوبی به شما نشان بدهد. وقتی شما به خانه برمی گردید یك لبخند بزرگ بر روی صورت او می نشیند؛ و هنگامی كه نتواند عروسك محبوبش را پیدا كند با بغض گریه می كند. اما شاید شما هنوز هم نتوانید تشخیص دهید كه آیا او در مجموع شاد و راضی هست یا خیر؟ نشانه های این مورد معمولا واضح هستند: یك كودك شاد و خوشحال می خندد، بازی می كند، از خود كنجكاوی نشان می دهد، به ارتباط با سایر بچه ها علاقه نشان می دهد و به تحریك و تهییج دائمی نیاز ندارد. برعكس نشانه های خوشحال نبودن كودك نیز واضح هستند؛ این كودك خجالتی و ساكت است، كم غذا می خورد، دوست ندارد به جمع كودكان دیگر بپیوندد، بازی نمی كند، سوال نمی پرسد، نمی خندد یا لبخند نمی زند و بسیار كم صحبت می كند.
البته اگر كودك شما ذاتا خجالتی یا درون گرا باشد بدین معنا نیست كه شاد و خوشحال نیست. خجالتی بودن به هیچ وجه مساوی با غمگین بودن نیست؛ اما شما باید بیشتر سعی كنید تا بتوانید نشانه های هر كدام از این حالتها را به خوبی بفهمید. شما باید مراقب تغییرات عمده رفتاری در كودك خود (مانند منزوی شدن یا ترسیدن دائمی و بیش از حد) باشید؛ زیرا این نشانه ها ممكن است بیانگر آن باشند كه كودك مشكلاتی دارد كه شما باید به آنها توجه كنید.
را كه كودكان برای ابراز احساساتشان نشانه های فطری را مورد استفاده قرار می دهند. شما هم می توانید این نشانه ها را در كودك خود تشخیص دهید. دو نشانه از این مجموعه یعنی "علاقه" و "لذت بردن" مثبت هستند؛ اما نشانه های منفی از جمله "اضطراب" "خشم" و "ترس" در مورد كودكان غمگین صدق می كنند.
اكثر والدین می فهمند كودكی كه دائما دچار ترس بی دلیل یا بیش از حد است و به سادگی آشفته یا مضطرب می شود نمی تواند یك كودك شاد و خوشحال باشد؛ اما بسیاری از والدین متوجه نیستند كه یك كودك عصبانی در واقع غم و ناراحتی خود را ابراز می كند. صرف نظر از سن، عصبانیت را می توان نتیجه اضطراب بیش از حد دانست. هنگامی كه كودك شما برادرش را می زند یا اسباب بازیهایش را به این طرف و آن طرف پرتاب می كند در واقع بیش از حد توانش مضطرب است.
احتمالا كودك شما می تواند هنگامی كه دچار مشكلات حادی است با شیوه های مخصوص به خودش این مطلب را به شما انتقال بدهد. برخی كودكان ممكن است از سكوت استفاده كنند و برخی دیگر ممكن است بداخلاقی كنند یا به شما بچسبند و شما را رها نكنند. هرچه بیشتر با اخلاق و مزاج كودك خود آشنا بشوید شناسایی نشانه های مشكلات احتمالی كودك در دنیای خودش برای شما آسانتر خواهد شد.