تبیان، دستیار زندگی

انسان کافر که اعتقادی به عوالم پس از مرگ ندارد و مرگ را پایان بخش زندگی می‌داند از او جز این توقعی نیست و طبیعی است که مرگ برای او ناخوشایند باشد. چون او زندگی را منحصر به همین زندگی در دنیا می‌داند. قرآن کریم منطق کفار را چنین بیان می‌کند: «می‌گویند: زندگی وحیاتی جز همین حیات و زندگی دنیا وجود ندارد، ما گروهی می‌میریم و گروه دیگری زنده می‌شویم. آنچه ما را می‌میراند دهر و طبیعت است (جاثیه- ۲۴) 

اما یک مسلمان معتقد به حیات اخروی چرا باید از مرگ بترسد و کراهت داشته باشد.
درحالی که ما مرگ را آغاز زندگی جدید و پلی‌ می‌دانیم که باید از آن عبور کنیم و به حیات ابدی خود بپیوندیم. علی(ع) دراین رابطه می‌فرماید: «به خدا قسم پسر ابی طالب (علی(ع)) اشتیاقش به مرگ بیشتر است از اشتیاق طفل شیرخوار به پستان مادرش. (نهج‌البلاغه، خطبه۳) 

همچنین امام حسین(ع) در صبح روز عاشورا به یارانش فرمود:
«تحمل کنید ای بزرگ زادگان، شکیبا باشید، مرگ پلی است که شما را از دشواریها و گرفتاری‌ها عبور می‌دهد و به بهشت جاودان و نعمت بی‌پایان می‌رساند. 
حال کدامتان دوست ندارد که از زندانی به قصری منتقل گردد. (بحارالانوار، ج ۶، ص ۱۵۴)

حال با این وجود چرا ما مسلمانان از مرگ و مردن گریزانیم؟ 

جواب این سوال را خود علی(ع) داده و فرموده است: «یکره الموت لکثره ذنوبه»
به لحاظ کثرت گناهان از مرگ کراهت دارد. (نهج‌البلاغه، حکمت ۱۵۰) 

بنابراین مرگ از آن جهت ناخوشایند است که می‌بیند گناهانش زیاد است و با این کوله‌بارگناه اگر بمیرد در برزخ و محشر گرفتاری‌های فراوان و عذاب‌های دردناک خواهد داشت. از این جهت دوست ندارد که بمیرد. پس این آدم اگر واقعا معتقد و عاقل باشد، باید هرچه زودتر دست به اصلاح خود زده از گنهکاری دست بردارد و نسبت به گناهان گذشته‌اش توبه واقعی کند تا به هنگام فرارسیدن مرگ از آلودگی به گناهان پاک و مطهر شده باشد. ولی عجیب این است که چنین انسانی «و یقیم علی مایکره الموت له» به همان زندگی تبهکارانه که به خاطر آن از مرگ می‌هراسد ادامه می‌دهد و در همان راه گنهکاری خویش استوار و پابرجاست (همان) و این یا نشان بی‌ایمانی و یا نشان بی‌خردی است وگرنه انسان با ایمان و عاقل هرگز خود را طعمه جهنم نمی‌سازد. 

این چنین آدم است که «ان سقم ظل نادما و ان صح امن لاهیا» وقتی مریض می‌شود (و خود را در آستانه مرگ می‌بیند) پشیمان می‌شود (و یاد گذشته‌ها می‌افتد و نالان می‌گردد)‌ اما همین که بهبودی یافت باز به همان حال لهو و زندگی سرگرم کننده‌اش برمی‌گردد. (همان) 

ماه رجب می‌آید و می رود، ماه شعبان و نیمه شعبان، ماه رمضان و شب قدر و عیدفطر و عید قربان، شب و روز عرفه، عاشورا و اربعین و شب و روز جمعه که همه مذاکرات و موجبات یادآوری از جانب خدا هستند می‌آیند و می‌گذرند. اما آنها «لاهیه قلوبهم....» دلهایشان به امور دنیوی مشغول است و از عمر خود و فرصت‌هایی که در اختیار دارند بهره‌ای نمی‌گیرند. (انبیاء-۳) حال آنکه فرموده‌اند: «اغتنموا الفرص فانها تمر مرالسحاب» فرصت‌های زودگذر را مغتنم بشمارید که مانند ابرهای بهاری از بالای سرشمارد می‌شوند. (سفینه‌البحار، ج ۲/ ص ۳۵۷) 

از جمله اعمال جاهلانه آدم غافل این است که «ینافس فیما یفنی و یسامح فیما یبقی» در کسب آنچه که فانی شدنی است می‌کوشد و درباره آنچه که باقی ماندنی است سهل‌انگاری می‌کند. (نهج‌البلاغه حکمت ۱۵۰)