تقسیم بندی سقانفارها بر اساس ویژگی جغرافیایی
سقانفارها در مناطق مختلف آب و هوایی دارای سبک و سیاق خاصی هستند و از لحاظ ساختار به دو گونه تقسیم می شوند:
1- سقانفار ها در جلگه و جنگل: این گونه از سقانفارها خود از لحاظ ساخت به چهار دسته تقسیم می شوند:
الف) دور باز، بدون ارسی: این نوع از سقانفار که بیشتر در جلگه ها متداول هستند، در تابستان به علت باز بودن بسیار خنک بوده و در زمستان نیز اطراف آن را با پارچه های ضخیم و تیره رنگ می پوشاندند. این پارچه های تیره همان پارچه های سیاهی هستند که سمبل عزاداری برای امام سوم شیعیان است و بدین گونه از سرما محفوظ می ماندند.
ب) کاملاً ارسی دار: این گونه بیشتر در جنگل متداول است و با اقلیم آنجا سازگارتر است. اطراف این نوع سقانفار کاملاً دارای ارسی است که در صورت گرم شدن هوا، ارسی ها را به سمت پایین می کشیدند و می بستند. این نوع سقانفارها از لحاظ شکل و شمایل دقیقاً شبیه سقانفارهای بدون ارسی اند، با این تفاوت که در این بناها بین ستون ها را ارسی بندی می کردند.
ج) دیوار چینه ای: این گونه نیز در جنگل و در جلگه با همان خصوصیات برشمرده یافت می شود، اما با این تفاوت که بسیار انگشت شمارند، در حالی که در کوه اکثر سقانفارها از این گونه اند. سقانفار دیوار چینه ای را در دو طبقه می ساختند، که در سه طرف آن پنجره تعبیه می شده و عموماً زوایای رو به تکیه یا حیاط مقابل تکیه ارسی دار ساخته می شدند و خصوصیات این نوع نیز همانند گونه های قبلی است.
د) دیوار آجری: این گونه سقانفارها که اغلب با آجر بنا می شدند بیشتر در جلگه ها یافت می شود. در این نوع به جای دیوار چینه ای از آجر برای ساخت استفاده می کردند و سطح دیوار را با استفاده از ملات ساروج و آهک بندکشی می نمودند و طرح هایی چون درخت سرو، گل نیلوفر، گردونه مهر، خورشید و... را بر سطح دیوار نقش می کردند. تنها تفاوت این گونه سقانفار با سقانفار بدون ارسی، دیواری است که بر گرداگرد این نمونه کشیده شده است. اما از نظر طرح کلی و ابعاد و همچنین از نظر ستون بندی کاملاً به هم شبیه هستند.
2- سقانفار در کوهپایه و کوهستان: سقانفارها در کوهپایه، همانند سقانفارهای دیوار چینه ای جلگه و جنگل هستند و به لحاظ خصیصه های کاربردی هیچ تفاوت بارزی با گونه های دیگر در جلگه و جنگل ندارند.
همه این سقانفارها در جهت جنوب شرقی- شمال غربی و یا به موازات تکیه، دارای کشیدگی اند. ورودی آنها غالباً به واسطه پلکان چوبی و از دیوار عرضی سمت راست بوده است و یا به ندرت پلکان را در جهت کشیدگی و در انتهای کشیدگی متصل به ضلع غربی می ساختند.
حداقل طول و عرض یک سقانفار 2/5 متر، ارتفاع آن در حدود 2 متر الی2.7 متر بوده است. یعنی در همه این سقانفارها نسبت های انسانی کاملاً رعایت می شده است. همچنین در ساخت انواع سقانفارها خصوصیات اقلیمی با توجه به مقیاس و اندازه هایی که برای این منطقه مناسب شمرده می شد، به صورت دقیق اجرا شده است. سقانفار بر خلاف تکیه دارای کشیدگی عمودی است و به نسبت تکایا با ارتفاع بیشتری بنا شده است به همین دلیل علاوه بر کاربرد ویژه، ارتفاع بنا شکلی نمادین نیز به آن می بخشیده است. ارتفاع سقانفار را می توان با استفاده از نال ها، شیرسرها و کوماچه سرها حداقلcm 60 اضافه کرده که علاوه بر زیبایی و حفظ تناسبات می تواند از نظر سازه ای و در جهت جلوگیری از لرزش بنا کمک قابل توجهی محسوب شود (یوسف نیا پاشا، 1385: 128-130).