صنایع چوبی
صاحبان پیشه و فن همواره با عشق به زیبایی و سایل مادی زندگی را افریدهاند. دستان توانمند هنرمند ذهن مستقل و پویا واندیشه جستجو گرش مجموعهای دیدنی و سزاوار تحسین را به یادگار گذاشتهاست. مهمترین آنها عبارتند از:
در ضریح، صندوق مزار، ارسی
از سده پنجم تا هفتم ه. ق. هنرمند منب کار با استفاده از شیوه قاب و گره، طرحهای نو آفریده از سده هشتم هجری نمونههای فراوانی از رسم و عناصر هندسی و اشکال نباتی و گل و بته روی منبرهای چوبی، صندوق مزارها، در و پنجره و رحل قرآن باقیماندهاست. ازاوایل سده نهم هجری این هنر رونق ویژهای یافت و صنعتگران موفق شدند در اثار خود با به کارگیری انواع خطوط نمونههای ارزشمندی را بیافرینند که اکنون زینت افزای مرقد امامزادگان و بزرگان دینی است. پنجرههای زیبا و خوش نقش و نگار چوبی که نشانه نور و روشنایی است با استفاده از هنر گره سازی و نقشهای هندسی سه گوشه و چهار گوشه، ستارههای چهار پر و هشت پر و و درنهایت شیشههای رنگین پیشانی و رواق بناها راآذین میبخشد این پنجرهها به اورسی معروفند.
لاک تراشی
لاک تراشی در مناطق روستایی و جنگلی مورد توجه پیشه وران هنرمندان بوده و انواع سازههای آن براساس نیاز زندگی روزمره گسترش یافتهاست. روستاییان ساکن مناطق جنگلی درگذشته بیشترین نیازهای خود را از چوب تهیه میکردند و در ساخت لوازم چوبی از مهارت خوبی برخوردار بودند. استادکاران بااستفاده از ریشه و تنه درختان بدون بهره گیری از ابزار کار امروزی ظروف چوبی مانند جوله، کلز، لاک دانه پاش، قند چوله، تنباکو چوله، قاشق، ملاقه، کترا، میساختند. هنر لاک تراشی یک کار ابتکاری است و جنگل نشینان با شناختی که از انواع درختان جنگلی دارند برای ساخت مصنوعات چوبی از ریشه و چوب درختان ویژهای با استفاده از ابزار کار بسیار ابتدایی استفاده میکنند. درختانی که از چوب آنها برای این کار بهره میگیرند افرا، راش، ملج، توسکا، ممرز، شمشاد، نم دار و انجیلی است. ظروفی که از ریشه درختان ساخته میشود سبک تر و در برابر سرما و گرما مقاوم تر است ترک بر نمیدارد و در اثر ضربه به سادگی نمیشکند لاک تراشان معتقدند ظروفی که از ریشه درختان تهیه میشود، اگر خوب نگه داری شود عمر مفید آنها دست کم بالای صد سال خواهد بود. در صورتی که لوازم تهیه شده از ساقه و تنها درختان همین خاطر در گذشته لاک تراشان لوازم مورد نیاز در خانه را از ریشه زیرین ریشههایی که از ساقه با شیب ملایمی در خاک نفوذ کردهاند استفاده کنند زیرا ازدیدگاه آنان قسمت زیرین این نوع ریشهها کمتر در معرض برف و باران قرار داشت. برخی از ظروف چوبی که در مازندارن کاربرد دارد عبارتند از:
دانه پاش
به جای سینی برای پاک کردن برنج و حبوبات به کار میرود.
جوله
این وسیله شبیه پارچ آب، باگردن باریک و دهانهای گشاد و در اندازههای گوناگون ساخته میشود. در گذشته برای دوشیدن شیر و نگه داری انواع مواد لبنی از آن بهره میگرفتند از نقشهای متدوال روی بدنه جوله میتوان از جوله نقش مارپیچ، نقش زنجیرهای و نقش حلوایی نام برد. بزرگترین نوع جوله مندر نامیده میشود که حدود ۱۸کیلوگرم گنجایش دارد. نوع دیگری از جوله که جوله کون نام دراد از ریشه درخت افرا تراشیده میشود.
کلز
از این وسیله چوبی به جای ملاقه برای هم زدن و سرد کردن شیر استفاده میکردند در مناطق مختلف مازندران این وسیله به نامهای گوناگون خوانده میشود. به طور مثال در منطقه رامسر گیال در بخش مرکزی کلز یا کیلز و در منطقه گرگان کمچه لز نوع دیگر پیمانه شیر به نام منقار درمناطق جنگلی ساخته میشود و حدود ۲۰۰ کلیوگرم ظرفیت دارد. قاشق و ملاقه وکفگیر: این وسایل که در زبان محلی «گچه» «پل گیر» و «کترا» نامیده میشود. از ساقه و شاخه درخت شمشاد تهیه شده و در کنار انواع وسایل امروزی همچنان گذشته کابرد دارند.
کیله لاک
به عنوان پیمانه استفاده میشود. هر پیمانه حدود ۶ کیلوگرم «شالی» و یا «جو» و حدود۵/۷ کیلوگرم «گندم» ظرفیت دارد.
عصا
از چوب درخت آزاد که به زبان محلی «ازدار» نام دارد تهیه میشود.
قند چوله
برای خرد کردن قند به کار میرود.
تنباکو چوله
به عنوان ظرف تنباکو مورد استفاده دارد.
سیر کوب
در اندازههای متفاوت ساخته میشود. در قدیم از این ظرف به جای هاون برای کوبیدن و خرد کردن نیز استفاده میشد.