تاریخ گیلان ، کتابی در بارة وقایع گیلان از 923 تا 1038، به فارسی ، تألیف عبدالفتاحِ فومنی * در قرن یازدهم . مؤلف ، حوادث بیش از یک قرن گیلان را در دوران شاهان صفوی ، از اواخر سلطنت شاه اسماعیل اول (905ـ930) تا جلوس شاه صفی (1038)، در یک مقدمه و دو فصل شرح داده است . وی در مقدمه انگیزة نگارش این تاریخ محلی را ذکر کرده و بر ثبت رویدادهای مهم گیلان ــ که در کتابهای تاریخی نیامده ــ تأکید کرده است (ص 5).
فصل اول این کتاب شامل یک مدخل و 35 گفتار، در بارة قدرت طلبیهای ملوک و امیران گیلان است که برخی از آنان با دربار صفوی پیوند سببی یافتند و در منطقه پیمان شکنیها و خونریزیهایی کردند که به انقراض خاندان حاکم گیلان بیَه پس (رشت و فومن ) در عصر شاه طهماسب (930ـ984) و فرار خان احمدخان گیلانی ، حکمران گیلان بیه پیش (لاهیجان )، در رو در رویی با سپاه شاه عباس (شوال 1000) انجامید (ص 11ـ126). فصل دوم حاوی 34 گفتار و چهار مقاله است . در 27 گفتار نخست شرح استیصال حکام پیشین و استیلای شاه عباس اول بر گیلان آمده است (ص 129ـ236). موضوع هفت گفتار پایانی ظهور و قیام کالنجار سلطان ، ملقب به عادل شاه یا غریب شاه ، است (ص 261ـ287).
