مساله محور نبودن پایان نامه ها
یکی دیگر از مشکلات پایان نامه های دانشجویی به اعتقاد حسن ذوالفقاری مساله محور نبودن آنهاست، از این رو بیشتر پایان نامه ها فقط یک گردآوری است و از سوی دیگر برای نوشتن آن نیازسنجی نمی شود.
بسیاری از پایان نامه هایی که نوشته می شود، به دلیل مطرح نکردن موضوعی تازه در حد همان دانشگاه باقی می مانند و موضوع تازه ای را که به درد این رشته بخورد مطرح نمی کنند. از این رو این پایان نامه ها تنها نوشته می شوند که کاری دانشگاهی صورت گرفته باشد و نمره ای برای آن واحد کسب شود؛ در نتیجه ابداعی در آن اتفاق نمی افتد و به گفته ذوالفقاری: «قطعه ای از پازل ادبیات نیست.»
به نظر می رسد هر دانشجویی قبل از شروع به نگارش پایان نامه اش باید روش علمی خود را مشخص کند و بدون مشخص شدن روش، شروع به نگارش نکند و از سوی دیگر تنها به فکر پرحجم بودن پایان نامه اش نباشد.
ذوالفقاری که مدیریت گروه آموزش زبان فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی را نیز عهده دار است، در این باره می گوید: بیشتر پایان نامه ها روشمند نیستند و آغاز و پایان ندارند؛ این پایان نامه ها اغلب صفحه پرکنی می شوند، اما مهم نیست پایان نامه ای ۸۰ صفحه شود، مهم این است که به موضوعات دقیق نگاه کند و دنبال موضوع خاصی باشد.
او یکی از اشکالات پایان نامه های امروز را کلی نگری می داند و می گوید : ممکن است پایان نامه ای در ۵۰ صفحه نوشته شود که حرف هایش را موجز و کامل بیان کرده و مفید باشد و از سوی دیگر پایان نامه ای ۳۰۰ صفحه ای هیچ حرف تازه ای نداشته باشد.
این استاد دانشگاه حضور یک استاد راهنما را که به موضوع پایان نامه تسلط داشته باشد، یکی از نکات مهم برای نگارش یک پایان نامه می داند و می گوید: استاد با توجه به وقت محدودی که برای مدیریت پایان نامه دارد باید کار قبول کند و با توجه به توانایی اش راهنمایی پایان نامه را به عهده بگیرد.
احمد رضی، دانشیار دانشگاه گیلان بر این باور است که در رشته زبان و ادبیات فارسی کم نبوده اند رساله هایی که بعد از دفاع چاپ شده اند در همین ارتباط به پایان نامه مرحوم قیصر امین پور اشاره دارد، اما خود او با وجود این حرف اذعان دارد در مقایسه با کل رساله هایی که در رشته ادبیات دفاع می شود پایان نامه هایی از این دست کم است.
او می گوید: یافته های تحصیلات تکمیلی بیشتر در قالب مقاله است و در مجلات معتبر چاپ می شود، اگر کسی سرمایه کافی داشته باشد براحتی می تواند پایان نامه اش را در قالب کتاب چاپ کند.
رضی با وجود آن که معتقد است دانشجو باید حتما نتیجه تحقیقات خود را منتشر کند و یافته های خود را به جامعه انتقال دهد اما تاکید می کند کتاب شدن هر پایان نامه الزاما معیار قوی بودن آن نیست چرا که با یک سرمایه گذاری شخصی می توان در نسخه های کم شمارگان یک پایان نامه را کتاب کرد.
امروزه ما بیشترین دانشجو را در رشته زبان و ادبیات فارسی داریم. این موضوع طبیعی است چرا که زبان مادری ما فارسی است ، در نتیجه مهم ترین رشته ای که در دانشگاه های هر کشور وجود دارد زبان رسمی آن کشور است و چون ما بیشترین دانشجو را در رشته ادبیات داریم، طبیعی است که بیشترین پایان نامه در این رشته تدوین می شود، اما آیا این پایان نامه ها به بهره وری می رسند؟
این دانشیار زبان و ادب فارسی با ابراز تاسف از شرایط موجود تاکید می کند: جای افسوس دارد که خیلی از این پایان نامه های دانشجویی که با مشقات زیاد تدوین می شوند، در زیرزمین های دانشگاه ها خاک می خورند، بدون این که در سطح اجتماعی کاربردی داشته باشند و باید فکری جدی تر برای این مشکل اندیشید.
