هر یک از دو رکن فوق نیازمند برپاکننده است:
* برپاکنندگان رکن نخست: سیاستگذارانی (در مجلس و دولت) که با خودباوری، برنامهی خردمندانهای برای مجاهدت اقتصادی در دستور کار بگذارند به نحوی که نتیجهی آن بهبود ساختارهای اقتصاد ایران برای تسهیل حرکت گروههای مختلف جامعه در مسیر جهاد اقتصادی باشد، نه آنکه راه برای نیروهای غیرمولد، هموار و برای نیروهای مولد، دشوار باشد.
* برپادارندگان رکن دوم: مردمانی (اعم از تولیدکننده، سرمایهگذار، تاجر و مصرفکننده) که با بینش و انگیزهی مجاهدت و روحیهی جمعی دست به انتخابهای اقتصادی بزنند به نحوی که ثمرهی این تحول رفتارها، کمک به جبههی حق باشد.
میتوان بر مبنای دو رکن برنامه و اخلاق، فهرستی از آسیبهای جهاد اقتصادی در کشور را بیان کرد. سیاستهایی که نسبتی با جهاد اقتصادی ندارند یا اخلاقیاتی که موجب رفتارهای ضد جهادی میشوند نمونههایی از این آسیبها هستند. اما مهمتر از همهی این موارد، عدم اتکاء و محوریت سرمایههای انسانی مناسب با جهاد اقتصادی است. طی دورههای گذشته، اقتصاد ما در یکی از دو رکن جهاد اقتصادی دچار کاستی بوده است:
* یا اساساً به حرکت مجاهدانه در عرصهی اقتصاد اعتقاد نداشتند و الگوهای مادی، فردگرا و سودمدار را گرهگشا میشمردند و با اتکاء به الگوهای غربی و شرقی در تدبیر امور به دنبال سامان دادن مشکلات جامعهی ایرانی بودند. مانند جریان تکنوکراتی که رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اول فروردین امسال بدانها اشاره کردند و اساساً جرأت تصور مدل «اقتصاد ایران بدون صادرات نفت خام» را نداشتند.
* یا مجاهدت اقتصادی و روحیهی مقاومت را میپذیرفتند اما «برنامهی خردمندانه و نظامواره» برای تحقق آن نداشتند و به ناچار در عمل همان شیوههایی را در پیش میگرفتند که به تضعیف مقاومت اقتصادی ختم میشد. مانند دورهای که علیرغم ایستادگی سیاسی در برابر زیادهخواهان بینالمللی، در عمل وابستگی اقتصاد ایران به واردات خارجی افزایش یافت یا علیرغم احیای شعار مبارزه با فساد، روشهای متناسب و سیستمی برای کاهش فساد اتخاذ نگردید که موجبات ابراز نارضایتی رهبر انقلاب را نیز به دنبال داشت.