تبیان، دستیار زندگی

خبرگزاری فارس:  سری دوم مجموعه تلویزیونی «پایتخت» پس از موفقیت سری اول آن روی داد. سریالی که داستان یک خانواده علی آبادی را روایت می کرد که از شمال کشور به تهران آمده بود اما مشکلاتی که سر راهش قرار گرفت او را به شهر خود برگرداند. در سری دوم همان خانواده گنبد و گلدسته ای را از شمال کشور به جنوب کشور برسانند. سری دوم مجموعه پس از دوسال نوروز 92 از شبکه یک پخش شد و آنچه در ادامه می خوانید گفت و گوی خبرگزاری فارس با «سیروس مقدم» کارگردان این سریال است.

 

**با پایان پخش سری دوم پایتخت، بازتاب ها چطور بود؟ مخاطبان بیشتر سری اول را دوست داشتند یا سری دوم را؟

-بازتاب هایی که ما داریم محدود به اطرافیان ما است و نظرسنجی هایی که سازمان صداوسیما انجام می دهد و هنوز نتیجه آن مشخص نشده است. آن چه به ما رسیده حکایت از بازتاب خوب سریال بین مردم کشورمان دارد.

 

**به نظر می رسد که در سری دوم این سریال، ریتم کار نسبت به سایر آثار شما بسیار کندتر شده بود، این ماجرا سهوا اتفاق افتاده بود یا خود شما با آگاهی قبلی این کار را انجام دادید؟

-در پایتخت 2 ، ماجراها و حوداثی که پیش می آمد، متفاوت از سری اول روی داد. در سری قبل به ما انتقاد می شد که شما ناگهان ماجراها و حوادث بزرگی سر راه این خانواده قرار می دهید که باورکردنش بعضی وقت ها سخت می شود. ما این بار حوادث و ماجراها را بسیار کوچک تر و لطیف تر و نرم و ظریف وارد قصه کردیم و همان طور هم تمامش کردیم. مثلا یک داستان از کلاه آغاز شد و ما به قصه آهو رسیدیم. سعی کردیم عین زندگی جلو برویم، حوادث نرم نرم پیش بیایند و به سرانجام برسانیم. نوع درام ما این بار نرمی و ظرافت بود و مخاطب را قدم به قدم وارد داستان کردیم.

 

**به نظر می رسد که شخصیت ها هم دچار تغییر شده بودند. مخصوصا رفتار باباپنجعلی که به نظر می رسید کاملا کنترل شده است و همچنین نقی که به نظر می رسید کمی اخلاقش تندتر شده است.

-کاملا درست است. با توجه به جمع بندی که از پایتخت یک داشتیم و با توجه به نقطه نظراتی که به ما منتقل شد، هم در گویش باباپنجعلی و هم در رفتارش تغییر اعمال کردیم. لهجه او را کاملا با حضور مشاوران درست جلو بردیم و همچنین سعی کردیم بابا پنجعلی موقرتر و موجه تر و در واقع پخته تر باشد. روی بیماریش هم زیاد تاکید نکردیم.

آدم ها قرار نیست نقش قبلی خود را بازی کنند. اگر این طور باشد، همه شخصیت های سریال های اپیزودیک کاملا یکسان خواهند بود. ما با شخصیت هایی روبرو می شویم که دو سال زندگی کرده اند و پخته تر شده اند. اصلا قرار نبود آنچه که در پایتخت یک دیدیم، عین به عین در پایتخت 2 تکرار کنیم. آن وقت حوصله تماشاچی سر می رفت. ما سعی کردیم وجوه شخصیتی جدیدی از کاراکترها به نمایش بگذاریم که در سری قبل کمتر به آنها توجه کردیم.

 

**حضور برخی بازیگرها مانند مهران احمدی و هومن حاجی عبدالهی و یا خانم نصرتی در کار بسیار جواب داد و مخاطب ارتباط خوبی با آنها برقرار کرد، چرا از حضور آنها در طول سریال بیشتر استفاده نکردید؟

-ما سعی کردیم در سری دوم از بازیگرهای حرفه ای تر و تازه تر استفاده کنیم که به لحاظ جنس بازی بیشتر به خانواده نقی شباهت دارند. مهران احمدی هم خودش انگیزه بسیار بالایی برای حضور در سری دوم پایتخت داشت و هم ما خیلی علاقه داشتیم که کنار تیم ما باشد. خانم نصرتی هم همینطور. یا هومن حاجی عبدالهی در نقش رحمت خروس باز به واسطه اینکه خودش هم شمالی است بهترین گزینه برای ایفای این نقش بود. اما فیلمنامه های ما از قبل نوشته شده بود و به صرف اینکه بازیگری خوب نقشش را بازی می کند، نمی شود بی خودی حضور داشته باشند. چون این طور دیگر آن تاثیر و زیبایی و قشنگی که روی مخاطب گذاشته دیگر نخواهد داشت. اگر حضورشان غلط و یا بی اندازه بود، قطعا مخاطب آن را پس می زد و دیگر با استقبال مواجه نمی شد. حضورها به اندازه و به قاعده بود و به همین دلیل دلنشین بود. اگر حضور آنها را لفت می دادیم، این حضور قشنگ خراب می شد.

 

**در سری دوم با اعتراض درباره لهجه ها مواجه نشدید؟

-خوشبختانه تا به حال خیر. چون ما مشاوره زیادی از صداوسیمای مرکز گلستان و همچنین استانداری گرفتیم و آنها مشاورانی را به ما معرفی کردند که فیلمنامه ها را خواندند و نظراتشان را گرفتیم و روی لهجه ها هم بچه ها این بار بیشتر کار کردند و خوشبختانه تا الان من حداقل نقدی نشنیدم.

 

**به نظر می رسد نقش جنوب کشور و جزیره قشم نسبت به شمال و تهران در کار کمتر بود؟

-قصه ما از ابتدا هم این طور پیش رفت که 4 الی 5 قسمت در شمال بگذرد، حدود 3 تا 4 قسمت هم در تهران بگذرد و 3 تا 4 قسمت هم در جاده ها بگذرد و دو قسمت آخر هم در قشم تصویربرداری کنیم. همین اتفاق هم افتاد و وقتی وارد جنوب می شویم دیگر آخر قصه ماست و گنبد . گلدسته به مقصد رسیده اند و باید نصب شوند و اولین مسجد روستا راه اندازی شود. به نظرم بیشتر از این هم کش دادن قصه، آب بستن به سریال بود.

 

**حضور بازیگران جنوب هم به همین نسبت در کار کمتر بود.

-بله. همه اینها به فیلمنامه بستگی دارد. وقتی ما یک لنج داریم که یک ناخدا به همراه همسر و فرزندش کار می کند، دیگر نقش اضافه ای نداریم که بیاوریم. چون کاراکترهایی که در این بخش ها به سریال اضافه می شوند یک خانواده جنوبی هستند که بندری هم نیستند. آنها یک خانواده مهاجر هستند که فقط حامل گنبد و گلدسته هستند و بیشتر از این کاری با آنها نداشتیم.

 

**این بار محوریت سریال بر چه بود؟

-این بار هم خانواده برای ما از همه مهم تر بود. یک سفر طولانی است که گنبد و گلدسته ای که بار معنوی خوبی دارد از شمال به جنوب منتقل می شود تا شروعی شود برای اینکه این بحث معنوی در جنوب کشور تداوم پیدا کند. ضمن اینکه در شرایط سخت اگر اتحاد و همدلی و شادابی آدم ها حفظ شود، راحت تر از کانون های خطر عبور می کنند.

 

**به نظر می رسد در سری دوم، آن طور که باید فرصت برای پرداختن به استان های دیگری که سر راه کامیون ارسطو بود را نداشتید؟

-بله. به دلیل کمبود زمان بود. در «پایتخت 3» این کمبود زمان را جبران می کنیم.

 

**مگر قرار است سری سوم آن نیز ساخته شود؟

-دو سال پیش هم همه می گفتند مگر قرار است سری دوم آن ساخته شود؟ خدا را چه دیدید شاید ساخته شود.در حال حاضر طرحی داریم که این بار خانواده نقی به تاجیکستان سفر می‌کنند. اگر شرایط فراهم شود این سریال را می سازیم.

 

**پس از پخش سری اول سریال و استفاده از نام نقی برای شخصیت اصلی سریال و پس از آن توهین یک خواننده مرتد به اما دهم شیعیان امام علی النقی(ع) برخی فکر می کردند که شما دیگر این نام را مورد استفاده قرار نخواهید داد.

-اگر قرار است یک نفر در یک نقطه ای از دنیا یک اراجیفی بگوید و ما تحت تاثیر آن مزخرف خودمان را تغییر بدهیم، نشان می دهد که آن مزخرف بر ما تاثیر گذاشته که کارمان را تغییر داده ایم. در صورتی که نقی قصه ما مرد خانواده است و همسر و فرزندان و پدرش را دوست دارد و حلال و حرام سرش می شود و اهل عبادت است و آدم شریفی است. همه ویژگی های مثبت در نقی ما وجود دارد پس چرا ما باید به خاطر یک سری مزخرفات و بلاهتی که فردی در گوشه ای از دنیا گفته او را عوض کنیم. او مزخرف گفته و به ائمه ما توهین کرده است.

 

سلام

خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: سرانجام پس از پستی و بلندی‌های فراوان سری دوم سریال موفق "پایتخت" ساخته و روانه آنتن شد. تجربه‌ای که از آن می‌توان به عنوان گامی در عرصه سری‌سازی سریال در تلویزیون ایران نام برد. سریالی که حضور کارگردانی چون سیروس مقدم بخش عمده‌ای از موفقیت آن را تضمین و حضور بازیگر و نویسنده‌ای چون محسن تنابنده در کنار او، نتیجه کار را از پیش قابل پیش‌بینی می‌کرد.

با محسن تنابنده خالق و بازیگر شخصیت "نقی" که امسال شاهد کل کل‌های فراوانش با ارسطو بودیم، گپی زده‌ایم که بخش اول آن را از نظر می‌گذرانید.

*شما علاوه بر ایفای یکی از نقش‌های اصلی،‌ سرپرست نویسندگان هم بودید و انتخاب بازیگران را نیز بر عهده داشتید. بد نیست نظرتان را درباره سری‌سازی بدانم؛ موضوعی که در ایران سابقه چندانی ندارد و نمونه‌های موفق اندکی در این زمینه وجود داشته‌اند. چطور گروه "پایتخت" به ساخت سری دوم آن ترغیب شد؟

- طبیعی است که استقبال از "پایتخت 1" به ما انگیزه داد. حتی در نظرسنجی اخیر نیز با گذشت دو سال از ساخت این سریال مردم 80 درصد به آن رأی دادند. استقبال‌ها و زمینه مناسب قصه به ما این اجازه را داد که به "پایتخت 2" فکر کنیم، با وجود اینکه همه مخالف بودند. می‌گفتند این کار پیش از این تجربه شده و نگرفته و... اما من فکر می‌کردم قصه می‌تواند همه چیز را مشخص کند و بر این تصور بودم که می‌شود این کار را کرد. "من" که می‌گویم منظورم تمام گروه "پایتخت" است.

*پس به این ترتیب جرقه ساخت سری دوم زده شد.

- بله. برای همین من تحقیقات وسیعی را آغاز کردم و سفرهای فراوانی به کربلا و نجف رفتم. درباره تاجیکستان فکر کردم و... همگی قصه را از زوایای مختلف دیدیم تا به نظرمان آمد این قصه مناسب است. درباره شکل و شمایل آن خیلی فکر کردیم. همانطور که دیدید در سری اول یک قصه دنبال می‌شود که چالش‌هایی در آن به وجود می‌آید اما در "پایتخت 2" به دلیل وجود "پایتخت 1" و اینکه جذابیت در کار از همه چیز برایم مهم‌تر است تلاش کردم قصه‌های متفاوتی داشته باشیم؛ آن هم در قالب نخ تسبیحی که دانه‌های زیادی دارد. البته این مساله کار من را سخت کرد چون باید به همراه کوروش نریمانی و حسن وارسته 13، 14 قصه تعریف می‌کردیم.

*رنگ‌آمیزی گروه بازیگران سریال با حضور چهره‌های مهمان هم برای کمک کردن به این روند انجام شده بود؟

- برای ما باورپذیر بودن ماجراها و آدم‌ها از هر چیزی مهم‌تر بود و اعتقاد راسخ دارم که دیگر از این حرف‌ها که فلان بازیگر می‌ترکاند و... گذشته است. حالا قصه حرف اول را می‌زند و برای گفتن قصه خوب باید ابزار درست و حسابی داشته باشیم تا ماجرا را باورپذیر از آب دربیاوریم.

به همین دلیل ما به دنبال این نبودیم که بازیگران نام‌‌آشنا بیاوریم بلکه می‌خواستیم بازیگرانی بیاوریم که ابزار درست روایت آن قصه باشند. برای نیل به این مقصود چیزی حدود 100 بازیگر در گرگان، 150 بازیگر در ساری، قائم شهر و نقاط دیگر دیدیم. از جنوبی‌ها افراد متفاوتی را دیدیم تا توانستیم به این ترکیب برسیم.

*با این حساب سریال مدت زمان قابل توجهی پیش‌تولید داشته که البته در فرصت‌ها و زمان‌های منفصل از هم بوده است.

- سال گذشته من سر فیلمبرداری "محمد رسول الله" بودم و حضورم در "پایتخت" شدنی نبود. آن زمان من پنج قصه برای این سریال نوشته بودم که بخشی از آن قصه‌ها به دلیل تعهد من به سیروس مقدم، الهام غفوری و شبکه یک تغییراتی کرد و به "چک برگشتی" تبدیل شد که سروش صحت عزیز و ایمان صفایی زحمت نگارش آن را کشیدند و طرح از من بود.

بخشی از پیش‌تولید ما هنگام تولید بود. به این دلیل که سعی می‌کردم فکر‌های تازه‌تری را همزمان وارد قصه‌ کنم. بنابراین عناصر مختلفی می‌خواستم. تعداد بازیگران بیشتر می‌شد، فضاها تغییر پیدا می‌کرد مثل فرو رفتن ماشین زیر آب و... بخشی از پیش تولیدمان نیز ضمن تولید اتفاق می‌افتاد.

*تصور می‌کنید این فاصله به قوام کار کمک کرد یا به آن ضربه زد؟

- طبیعتا این فاصله ناخواسته بود اما به پختگی بیشتر کمک کرد. ضمن اینکه این قصه‌ها برای آن روزگار طراحی شده بود. یعنی چیزی حدود یک سال پیش که حتی برخی قصه‌ها مناسبتی داشت و ویژه همان زمان بود. اما به من خیلی کمک کرد. چون مدام روی کار فکر کردم و فکر کردم و از آن پنج قصه تنها خروس را نگه داشتم که صد در صد بازنویسی شد.

*سبک نگارش شما نزدیکی زیادی با فضای کارهای سیروس مقدم دارد. همان نگاه رئالیست اجتماعی خاص آثار مقدم در قصه‌هایی که برای او نوشته‌اید وجود دارد. به ویژه در نظر گرفتن مسائل روز و اتفاقات تاریخ مصرف دار که همزمان با تصویربرداری و پخش آثار مقدم وارد آثارش می‌شوند. این امر نتیجه چند همکاری مشترک است یا این شباهت‌ها از ابتدا وجود داشت؟

- ما به تدریج به یکدیگر نزدیک شدیم. من "sms از دیار باقی" را برای مقدم نوشتم که به دلیل حضور برخی از آدم‌ها چندان موفق نشد اما مدل دیگری از قصه بود. نه من و نه مقدم از ماحصل آن راضی نبودیم اما باعث شد کم کم به یکدیگر نزدیک شویم. در کارهای بعدی‌مان "چاردیواری" و... عیاق‌تر شدیم و فهم بیشتری از هم به دست آوردیم. در نهایت این‌ها به "پایتخت 1"، "چک برگشتی" و "پایتخت 2" تبدیل شد. در نتیجه با یکدیگر به تفاهمی رسیده‌ایم که چشم بسته می‌فهمیم چه لازم داریم.

*اشاره کردید که سفرهایی به کربلا و نجف داشته‌اید. ایده‌هایی که از این سفرها گرفته‌اید قرار است در سری سوم عملی شوند؟ اصلا ساخت سری سوم قطعی است؟

-نه هنوز قطعی نشده است. قصه تعیین‌کننده است. باید مدتی بگذرد. گروه بسیار بسیار خسته است. باید دید شور و اشتیاقی برمی‌گردد و بعد از گذشت ماه‌ها چه اتفاقاتی می‌افتد. باید اندکی از این شور و هیاهو دور شویم، کار را از بالاتر نگاه کنیم و ضعف‌ها و قوت‌هایمان را ببینیم و بعد فکر کنیم آیا اصلا به صلاح هست یا خیر.

*انگیزه شخصی خودتان چه؟ همانطور که در این کار شمال تا جنوب کشور را زیر پا گذاشتید و سختی فراوانی متحمل شدید، قطعا با فراتر گذاشتن پا و ادامه کار در خارج از کشور، سختی‌های کار هم دو برابر می‌شود. گرچه تصور می‌کنم استقبال مخاطبان خود به خود ایجاد انگیزه می‌کند.

- نظر شخصی من این است که "پایتخت 2" از هر حیث قوی‌تر از "پایتخت 1" است. مهم ترین علت این است که در سری اول فضا و عناصر نویی را داشتیم اما در سری دوم این امتیاز وجود نداشت و همه چیز باید قوی‌تر و پخته‌تر می‌بود. به لحاظ قصه، ساخت و ساختمان، بازیگری، اتمسفر، موسیقی، جنس لوکیشن، کارگردانی و هر لحاظ ما در "پایتخت 2" موفق‌تر بودیم.

*درباره بازی موضوعی که جای سوال دارد این است که دوباره در کالبد یک نقش رفتن آن هم پس از دو سال، چگونه و با چه ابزاری اینقدر ملموس و باورپذیر از آب درمی‌آید؟

- اینکه قبلا تجربه شده، جزو خوبی‌هایش است و کار را آسان می‌کند اما اینکه جذابیت آن بیشتر شود تا مخاطبان آن را بپسندند بحث عمده‌ای است. عمده کمدی‌هایی که تا به حال داشته‌ایم فانتزی بوده‌اند. کار کردن در این فضا و ایجاد شیرینی کردن خیلی ساده‌تر است. به این دلیل که می‌توانی هر مرزی را بشکنی و به هر سویی بروی حتی اگر غیرمعقول و غیرواقعی باشد. بنابراین دستت باز است. اما تعریف این شکل از قصه‌ها در شرایط واقع‌گرایانه دشوارتر است چون نمی‌توان به هرجایی سرک کشید. با این حال من سعی کرده‌ام در برخی لحظات به مرزهای فانتزی بروم و کشف کنم در عالم واقع چطور می‌شود به آنها رسید. یکی از این راه‌ها خوابیدن و کابوس‌ دیدن است که می‌توان در آن فانتزی ایجاد کرد. بنابراین یک سری کابوس‌ها برای ارسطو گذاشتم.

*به این ترتیب شما از پیش تجربه شدن این فضا و نقش‌ها را یک حسن می‌دانید.

- برای ما حسن بود اما از یک جایی هم سختی‌های خودش را داشت. چون مخاطب در آن روزگار برای بار اول نقی و ارسطو را دیده است. اینکه دوباره بتوانی آن آدم‌ها را ارائه کنی و آنها همچنان جذاب باشند، سخت است. بنابراین مقداری موشکافانه‌ و ظریف‌تر جلو رفتیم تا به نقش وسعت ببخشیم. برای مثال در این سری می‌بینید که نقی و ارسطو کل کل زیادی با هم دارند که آنها را جلو می‌برد و به شرایطشان کمک می‌کرد.

یکی دیگر از راه‌های جذاب کردن شخصیت‌ها پرداختن به خلق و خو و اخلاقیات بسیار ایرانی است. آنهایی که برای تماشاگر بسیار ملموس و باورپذیر است. مثل اینکه یک شب نقی پولی به ارسطو می‌دهد و وقتی از او سوال می‌کند این مبلغ برای چیست؟ پاسخ می‌دهد مگر نگفته بودی 50 تومان نیاز داری؟ اینجا است که ارسطو گلایه می‌کند چرا نقی پول را جلوی زن و بچه‌اش به او داده است. این خلق و خوها واقعا ایرانی است و پرداختن به این نکات کمک می‌کند انسان‌ها جذاب‌تر، ملموس‌تر و دوست داشتنی‌تر شوند.

سلام من با نظر شما هم مخالفم و هم موافق  :)

موافقم چون متاسفانه سریالی که ادامه دار شدن در سری بعد نتوستن موفقیت خودشون ادامه بدن و سعی کردن تکرار سری اولشون باشون که متاسفانه این ضعف عوامل فیلم هست

اما مخالفم چون وقتی سریال وارد سری های بعد میشه کار نویسنده و کارگردان راحت تر میشه
چون دیگه نیازی نداره شخصیت های جدیدی خلق کنه و دوباره اونها رو معرفی کنه تا مخاطب بتونه رابطه برقرار کنه و تیپ نشه
میشه از این ظرفیت برای قرار دادن شخصیتها در داستان های جدید استفاده کرد
البته در ایران ذائقه مخاطب به دیدن سریال با قسمت های کم و پخش هر شبی شکل گرفته که در بسیاری از جاها تقریبا برعکس هست که خوب این کار رو سخت میکنه
فکر کنید پایتخت با 15 قسمت این مقبولیت رو بدست آورده حالا اگه 90 شبی بود چه فرقی میکرد ؟