تبیان، دستیار زندگی

طریقه بافت و لوازم گبه بافی
در بافت گبه كه به وسیله‌ی پشم خودرنگ مخلوط با موی بز انجام می‌شود، تفكیك رنگ ازاهمیت فوق‌العاده زیادی برخوردار است.
در واقع اولین مرحله‌ی كار گبه‌بافی همین امر است كه طی آن، گبه بافان و دست اندر كاران ابتدا پشمی را كه از دام‌های خودشان تامین شده و یا( در صورتی كه خانواده فاقد دام باشد) از سایر دامداران، دامپروران و عشایر خریداری كرده، به نسبت نوع رنگی كه دارند آنها را كاملا تفكیك می‌كنند.
اینن پشم‌ها پس از شستشو، توسط زنان و دختران و به وسیله‌ی دوك‌های كوچك و قابل حمل ریسیده و تابیده می‌شود.
گاهی نیز موی بزهای عدنی و پاكستانی را كه از تنوع رنگ فوق‌العاده زیادی برخوردار است با پشم گوسفند مخلوط كرده و به عنوان تار یا جهت دوخت سجاف‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند.
زمینه‌ی گبه‌های تولیدی مناطق مختلف ایران اكثرا دارای رنگ‌های روشن نظیر سفید، كرم یا شیری است و نقوش به رنگ‌های مشكی، قهوه‌یی، حنایی و...
می باشد .
گبه با كمك دارهای قالیبافی افقی و به شیوه ی قالی بافته می‌شود و بافندگان برای ایجاد نقوش بر روی فرآورده‌های خود در حین بافت از نقشه استفاده نمی‌كنند و بیشتر به طور ذهنی به این كار می‌پردازند.
بیشتر گبه بافان یك یا چند طرح خاص را در ذهن داشته و در بافت آن دارای مهارت هستند ولی به طور كلی نقش اصلی گبه‌های ایرانی را یك مربع مستطیل و یك ردیف لوزی در وسط آن تشكیل می‌دهد كه رئوس هر یك از لوزی‌ها، به رئوس لوزی‌های دیگر متصل است و در اصطلاح محلی "كم" نامیده می‌شود.
علاوه بر این، استفاده از نقوش بوته جقه و گل‌های مختلف به طریقه‌ی هندسی نیز جای خاصی در گبه‌های تولیدی توسط عشایر،روستانشینان و بافندگان شهری مناطق پیش گفته دارد.
در مجموع می‌توان گفت وجه‌مشترك تمامی گبه‌های ایرانی،گونه‌یی نقش پردازی سنتی است كه طی هزاران سال پرورش یافته و نیز صور هندسی و نگاره‌های پرندگان و حیوانات زمینه كه ممكن است مركب باشد از ردیف صور هندسی یا انواع گل (چیزی شبیه نقوش فرشهای تركمنی) یا مانند دستبافت‌های قشقایی راه راه باشد، با یك تا سه ترنج در هر گوشه.
گاهی نیز ممكن‌است زمینه ی مركزی منقسم به چند مربع و یا بر حسب روش دیرینه و باور داشت‌های ذهنی هر هنرمند مركب از ردیف‌های بوته جقه باشد.
هر چند نگفته پیداست كه هر یك از نقوش رایج در گبه بافی قرن هاست به ایل یا منطقه یی خاص منسوب است، ولی از ذكر این نكته نیز نباید گذشت كه:
هم عشایر و هم روستانشینان از گروه‌های همسایه ی خود و نیزگروه‌هایی كه به هر مناسبت به ایل یا روستای آنها منضم شده تاثیر گرفته‌اند و به همان‌نسبت نیز بر آنان تاثیر گذاشته‌اند و این تبادل و تحول قرن هاست دوام داشته و در نهایت نیز منجر به پیدایش نقوش دورگه‌ی بسیار زیادی شده كه در حد خود پذیرفتنی و برخوردار از نوعی ارزش هنری ویژه است.
گبه در اندازه‌های مختلف بافته می‌شود و برای بافت هر تخته‌ی ‪۱۰۰ - ۲۰۰ سانتی متری آن همكاری یك ماهه‌ی دو بافنده با روزی ‪ ۶ساعت كار الزامی است.
بافت گبه، همان گونه‌كه گفته شد با بهره‌گیری از پشم‌های خود رنگ انجام می شود ولی گاهی بافندگان برای شفافیت بخشیدن به مواد اولیه مصرفی شان بر روی پشم‌های سفید، شكری و كرم عملیات سفید گری و بر روی پشم‌های قهوه‌ای و مشكی نیز عملیات رنگرزی انجام می‌دهند و به وسیله‌ی پوست میوه‌ی بلوط كه در اصطلاح محلی جفت نامیده می‌شود، نوعی رنگ قهوه یی‌متمایل به حنایی و با كمك پوست انار، زاج و رنگ آهن رنگ مشكی شفافی به وجود می‌آورند.                 منبع : irancarpet.ir