روش تولید صدا در نی
نی کامل‌ترین و ظریف‌ترین آلات موسیقی، صدای انسان است و مؤثرترین لحن‌ها در موسیقی، نوایی است که حنجره شخص خوش آواز برآید. علمای سازشناسی احتمال می‌دهند که نخستین باری که بشر خواست نغمه‌هایی را که به اقتضای حالات مختلف خود از حنجره درمی‌آورد، تقلید کند، به اختراع انواع مختلف نای دست یافت.
نوای نی بیش از صدای سازهای زهی به صدای انسان شباهت دارد و لذا به طبیعت نزدیکتر است از این لحاظ این ساز و سازهای مشابه آن از هزاران سال پیش مورد علاقه ملل باستان بوده و اخبار و روایات فراوانی دربارة آن گفته شده است از جمله اینکه می‌گویند حضرت موسی از هواداران نوازندگان نای بوده و مونالا جلا‌الدین از نوازندگان معتبر این ساز به شمار می‌آمده است و همچنین گفته شده که نوای این ساز و بعضی از سازهای دیگر مثل (شیپور و...) را برای علاج بیمارهای روحی مفید و مؤثر می‌دانستند.
روش تولید صدا:
ساز نی دارای چهار محدودة صوتی (رجیستر Register):
1- بم
2- اوج
3- غیث
4- پس غیث می‌باشد.
1- صدای بم:
(T) دهانة نی (سرفلزی یا طلقی) را در بین دو دندان جلو تکیه دهید (نیازی به فرو بردن سر نی در بین دندانها نیست) کسانی که بین دو دندان فک بالا باز نیست می‌توانند از سرطلقی استفاده نمایند.
مهر نی را به میل و راحتی هنرجو می‌تواند در سمت راست یا چپ دهان قرار داده و زبان در پشت دهانة نی و متمایل به عکس جهت قرار گرفتن نی چنان جای بگیرد که مانع ورود هوا به داخل ساز نگردد. آن سمت دهان را که نی در آن جای گرفته با لبها کاملاً بپوشایند (ولی به راحتی نه سفتی) و طرف دیگر لب که آزاد و راحت و بدون تغییر شکل نگهدارید.
در هنگام دمیدن در ساز با گفتن حرف (ت) هوا را به نی بفرستیم و همزمان با گرفتن یک نفس عمیق: یعنی دم گرفتن دم که با عمل پرشدن شکم از هوا و بازدم که هوا را به آرامی بدرون نی می‌فرستیم.
1- تمرین تنفس شکمی (دیافراگمی) بدون نی:- شروع به خارج کردن هوا از محدوده شکم با عمل بازدم از ناحیه دهان اگر سخت بود می‌توانیم با حرکت آرام و نرم دستها به عضلات شکم فشار بیاوریم و هوا را خارج نماییم.
2- حال یک نفس عمیق و آرام با بینی و هوا را داخل ریه‌ها بفرستیم به سمت پایین که می‌تواند باعث پرشدن و به جلو رفتن شکم باشد. و این کار را مکرراً انجام دهیم تا اصطلاحاً ملکه ذهن نشود در این تنفس قفسه سینه باید شل و راحت باشد و هیچ حرکتی ننماید و تنها حرکت قابل دیدن حرکت شکم باشد.
