حجت الاسلام سید جعفر سیدان
یکی
از تقریرهای «مکتب تفکیک» مربوط به حجت الاسلام سیدان می باشد. ایشان در
زمینه عقل و ادراکات عقلی نظریه «عقل بین یا فطری» و «عقل غیر بین یا غیر
فطری» را ابداع کرده اند. در توضیح نظر ایشان باید گفت که از نظر ایشان
عقل به دو دسته «عقل بین یا فطری» و «عقل غیر بین تقسیم» می شود: «عقل بین
یا فطری» مربوط به مسائلی است که عقلا عموماً در آن اتفاق نظر دارند. اما
«عقل غیر بین یا غیر فطری» مربوط به مسائل اختلافی است. سپس ایشان می
افزاید که محصولات «عقل غیر بین» به علت اختلافی که در آن وجود دارد قابل
اطمینان نیستند؛ به خلاف مدرکات «عقل بین» که قابل اعتماد و اطمینان
هستند.[19]
البته
همانطور که بسیار واضح است و خود نویسنده نیز بدان تصریح می کند؛ این است
که مدرکات «عقل بین» بسیار کم و قلیل هستند و مدرکات «عقل غیر بین» بسیار
زیاد.
نظر
بعدی ایشان در تضاد بین عقل و نقل است که قائل هستند اگر محتوای آیه یا
روایتی با یک محصول «عقل بین» در تضاد بود چاره ای جز تأویل محتوای آیه و
روایت به مطلبی قابل قبول و موافق «عقل بین» نداریم. اما اگر با محصول «عقل
غیر بین» در تضاد بود؛ محصول عقل را کنار گذاشته و به ظاهر نقل پایبند می
شویم.
در
نهایت با توجه به اینکه اکثریت قریب به اتفاق مطالب فلسفی از محصولات
«عقل غیر بین» هستند؛ نتیجه می گیرد که پس مطالب فلسفی قابل اعتماد و
اطمینان نیستند و نمی تواند مبنائی برای اعتقادات ما باشد.
ایشان
در جواب به این مسأله که همانطور که اختلاف فقهاء باعث بطلان فقه و فقاهت
و اجتهاد نمی شود؛ اختلاف بین فلاسفه نیز موجب بطلان فلسفه و تعقل نمی
شود می نویسد: «اگر گفته شود اختلاف فلاسفه در مسائل مختلف را نمی توان
دلیل بر نادرستی و عدم اطمینان به روش فلسفی دانست همانطور که اختلاف
فقهاء را نمی توان دلیل بر نادرستی فقه و فقاهت بشمار آورد.
گوییم: مقایسه بین روش فلاسفه و فقهاء در جهت مورد نظر، مقایسة صحیحی نیست، زیرا:
اولاً: فلاسفه
مدعی قطع به واقع و رسیدن به حقیقت می باشند؛ ولی با توجه به اختلاف
شدیدشان با یکدیگر با توجه به آنچه گفته شد قطع آور نخواهد بود، اما فقها
مدعی قطع نبوده و اختلافشان چیزی را بر خلاف مدعای آن ها ثابت نمی کند بلکه
می گویند که استنباط ما در بسیاری از موارد برایمان اطمینان آور است.
ثانیاً: فقهاء،
براساس تکلیفی که دارند عمل نموده اند، تکلیفی قطعی و یقینی، و آن مراجعه
به کتاب و سنت و فرموده های عترت است. تمسک به دو ثقل عظیم جسته اند و
اگر در استنباط آن ها اشتباهی پیش آید معذورند، چه این که راهی جز این
ندارند.
به
خلاف فلاسفه که مدعی رسیدن به واقع می باشند و چون در ارتباط با عقاید و
معارف هستند باید راهشان یقینی باشد و اگر یک در هزار احتمال خلاف واقع
دهند، باید از آن اعتقاد صرف نظر نموده و واقع را همانطور که هست به اجمال و
ابهام و هر آنچه که هست معتقد گردند بلکه با توجه به پذیرش وحی باید به
تدبر در وحی بپردازند.»[20]
مهدی نصیری
مهدی
نصیری را می توان آخرین و جدیدترین فرد از گرایش «مکتب تفکیک»، قلمداد
کرد. ایشان کتابی دارد با عنوان «فلسفه از منظر قرآن و عترت» که به تبیین
مواضع خویش در این زمینه پرداخته است. همچنین ایشان مدیرمسئول فصلنامه
معرفتی-اعتقادی «سمات» است؛ که تا کنون 7 شماره از آن منتشر شده است.
نصیری
همچنین در عرصه رسانه و مناظرات نیز با اهالی فلسفه بسیار فعال عمل می
کند. برای نمونه می توان از 2 جلسه مناظره ایشان با حجت الاسلام غرویان در
برنامه زاویه که از شبکه 4 سیما پخش شد؛ یک جلسه مناظره با حجت الاسلام
رهدار پخش شده از همان برنامه، و سایر مناظرات ایشان در محافل علمی و
دانشگاهی یاد کرد.
چند
وقتی است که بین ایشان و حجت الاسلام وکیلی مناظره مکتوبی در مورد مطالب
مختلف فلسفی عرفانی در گرفته است که تا کنون حدود 10 قسمت از این مناظره
مکتبو منتشر شده است.(8 یادداشت از حجت الاسلام وکیلی و 2 یادداشت از آقای
نصیری).[22]
در
سال گذشته نیز در ایام دهه محرم، پیرامون رفتار مرحوم سید هاشم حداد از
عرفای معاصر در ایام عاشورا مناظره مکتوبی بین ایشان و آقای وکیلی در گرفت.[23]