شكل زمین، كمیت و كیفیت زمین، پستى و بلندى زمین، موجودات زمین همه و همه در راه حیات انسان دركارند.

اگر سطح كره زمین، صاف و هموار مى‏بود، پست و بلندى نداشت، تپه و ماهورى در آن نبود، كوهسار و دره‏هایى در آن یافت نمى‏شد، آب‏هاى باران روى زمین مى‏ماندند و به دریا نمى‏رفتند و در آنجا انبار نمى‏شدند، چرا؟ زیرا در زمین سراشیبى نبود، تا آن ها به سویى روند، جوى شوند، رود گردند، به دریا بریزند.

در اثر ماندن آن بر روى زمین، خاكستان‏هاى زمین به باتلاقى تبدیل مى‏گردید، دیگر جایى براى كشت یافت نمى‏شد، مراتع سرسبز، چمن زارهاى خرم نبود، چرندگان، چراگاهى نمى‏یافتند، در نتیجه بشر، از غذاى نباتى و حیوانى محروم مى‏شد و بشرى در اثر گرسنگى باقى نمى‏ماند.

آب‏هاى باران در سنگستان‏ها كه مى‏ماندند مى‏گندیدند، تولید حشرات سمى مى‏كردند، بوى گند جهان را فرا مى‏گرفت، حشرات زنده‏اى را باقى نمى‏گذاردند، نه نباتى مى‏ماند، نه حیوانى، نه انسانى.

او جهان و جهانیان را به هم بستگى داده، سطح زمین را دندانه‏اى قرار داده، كوه‏ها، دره‏ها، دشت‏ها، پستى‏ها، بلندى‏ها، براى زمین درست كرده، تا خطرى از سوى آب باران، براى زندگان نباشد، تا آن ها به راحتى زیست كنند، تا آن ها به مانند، تا نابود نشوند؛ آیا مهربانى، لطف، دانش، قدرت، از این بالاتر مى‏شود؟

هفتاد و دو صدم از كره زمین را آب فراگرفته است، آنجا كه دریاها و اقیانوس‏ها را تشكیل مى‏دهد.

بیست و هشت صدم از كره زمین خاك و خشكى است كه قاره‏هاى ششگانه‏ زمین، از آن تشكیل مى‏شوند.

آب دریاها و اقیانوس‏ها، مادر باران‏ها و برف‏هاى زمین مى‏باشند، چون در اثر تبخیر آن ها، باران و برف پدید مى‏آید و این درست به مقدار احتیاج زندگان زمینى مى‏باشد.

اگر وضع كره زمین برخلاف این بود چه مى‏شد؟

اگر بیست و هشت صدم سطح آن، آب بود و هفتاد و دو صدمش خاك بود، باران و برف یك سوم مى‏شدند.

اگر آب و خاك در زمین به نسبت 50- 50 بودند باران و برف از نصف مقدار موجود كمتر بودند، سطح زمین تبدیل به بیابانى خشك و صحرایى سوزان مى‏گشت، نه گیاهى در آن مى‏رویید و نه مرغزارى خرم در آن یافت مى‏شد، نه باغى و نه بوستانى دیده مى‏شد، نه محصولى بود و نه مزروعى، نه بیشه‏اى بود نه جنگلى كه انسان‏ها و جانورها از آن ها تغذیه كنند.

تشنگى و گرسنگى همگان را فرا مى‏گرفت و همه نابود مى‏شدند و جاندارى در روى زمین باقى نمى‏ماند.

آیا بهتر از این نشانه‏اى براى او مى‏خواهى كه در میان هزاران نسبت میان آب و خاك، نسبتى را آورده كه دهنده حیات است؟

آیا بهتر از این گواهى براى دانایى او، توانایى او، مهربانى او، مى‏خواهى؟ اگر انصاف در تو حكومت كند.

آرى، اندیشه و تفكر در نعمت، انسان را با یك دنیا محبت با صاحب نعمت آشنا مى‏كند و از طریق این آشنایى انسان را با مسؤولیت‏ها روبرو كرده و در رأس تمام مسؤولیت‏ها، مسؤولیت اطاعت از حضرت او را بر دوش وجود آدمى مى‏گذارد و از این طریق انسان را، پروانه‏وار به دور شمع وجودش به حركت مى‏آورد.

به قول عاشقى سرمست، چون فیض شوریده حال: