دهاقان
وجوه تسمیه
-دهاقان در اصل از ده + آقایان گرفته شده : «ده آقایان»؛ و به تدریج مخفف و به صورت دهاقان تلفظ گردیده است. طرفداران این نظر معتقدند گروه اولیه ای که در این محل ساکن شده اند از سادات بوده اند که به آنان «آقایان» اطلاق می شده و به محل سکونت آنان «ده آقایان» می گفته اند.
-دهاقان از «دهاق» به معنی آب بسیار و جام پر و لبریز مشتق شده است، (ان) که پیوند مکان است به این واژه اضافه شده و به معنای مکان پر آب است.
-دهاقان از دهاقانان ( جمع دهاقان) که به معنای ده نشین - در مورد هر ایرانی اعم از شهری و روستایی و مالک به کار می رفته - گرفته شده است . در فرهنگ آبادی ها و مکان های مذهبی کشور نیز در مورد دهاقان واژه دهقان به کار رفته است.
آبادو پر از نفخه عطار دهاقان گل خیز و سمن گلشن و گلزار دهاقان
شهرستان دهاقان با برخورداری از عناصر و جاذبه های متنوعی چون چشم اندازهای زیبای طبیعی ،آثار و ابنیه های تاریخی، تنوع اقلیمی،فضاهای تفریحی،ثبات امنیتی،جاده های مناسب مواصلاتی،منطقه ییلاقی عشایر قشقایی،صنایع دستی و سنتی و ... یکی از کانونهای نهان گردشگری استان اصفهان با (520) اثر تاریخی و جاذبه گردشگری شناسایی شده است که در منتهی الیه جنوب غربی استان ، در همسایگی استان چهارمحال بختیاری قرار داردو فاصله مرکز این شهرستان تا اصفهان حدود 100 کیلو متر است.
دهاقان از جمله شهرهای با سابقه و هویت فرهنگی است و علما ، دانشمندان، طبیبان و شاعرانی که از این دیار بر خاسته اند از جمله نام آورانی هستند که نه تنها نام دهاقان را پر آوازه نموده اند بلکه ایران و جهان اسلام را اعتباری دیگر بخشیده اند. چهره هایی همچون حکیم جهانگیر خان قشقایی ،حسینقلی خان خطایی، میرزا مصطفی جعفر طیاری ، ملاشکراله رضوانی ،حاج ملا حسین امین جعفری ، شیخ نورالله دهاقانی ، دکتر سنجریان ، دکتر رمضانیانپور، پروفسور حجازی ،دکتر عبدالمحمود انصاری،نماینده شهیدحجهّ الاسلام بشارت و ... از این جمله اند.
- مناظر زیبای گلهای ارونه و لاله های واژگون در دره گل ارونه و دشت آستانه در اردیبهشت ماه ، منظره ایست بدون وصف که ، شنیدن کی بود ماننددیدن.
- درختان کهن ، گلها و مناظر چشمگیر ، تختگاه شاه صفی معروف به دره شاه در 20 کیلو متری جنوب غربی دهاقان،صفا و جلوه ویژه ای دارد.
- رویش گونه های خاص گیاهی و انواع گلهای وحشی در بخشهایی از مراتع کوهستانی و دره ها، در فصل بهار مناظر بدیعی را خلق می کند که چشمان هر بیننده ای راخیره میکند.
طبیعت زیبا ، درختان بید و نارون و چمنزارهای اطراف چشمه علی در جنوب روستای همگین در 15 کیلومتری دهاقان از گردشگاههای زیبای منطقه است.
منطقه دشتک با طبیعت بکر و گیاهان دارویی-گلهای وحشی و لاله های واژگون ،کوهستانهای پوشیده از برف ،چشمه های پرآب از دیدنی ترین مناطق طبیعی استان است.
در زمینه پرورش گلها و گیاهان گلخانه ای خصوصا گل رز و صیفی جات دهاقان یکی از قطبهای مهم کشت گلخانه ای استان اصفهان محسوب می شود.
بقایای چندین سکونتگاه بشری ازجمله بودجان(بودگم)و روستاهای قدیمی چون پوده، قمبوان ،لاریچه،قهه ،قمیشلو و... نشانگر قدمت سکونت وفرهنگ در این شهرستان است.
تخت کشی ،گیوه دوزی ،صابون سازی،قفل سازی،پارچه بافی،نخ ریسی،گلیم بافی،کارگاه رنگرزی با مواد طبیعی و وجود دارهای قالی نفیس یلمه در روستای علی آباد جمبزه که خواستگاه این قالی جهانی است تبحرزنان و مردان هنرمند وصنعتگر این دیار را که سابقه کهن داشته اند مینمایاند.متاسفانه بعضی ازبین رفته(تخت کشی ،صابون سازی،قفل سازی) و بعضی در حال احیا(پارچه بافی )هستند.
محورهای گردشگری
به دلیل تعدد مناظر چشم نواز طبیعی سه محور گردشگری برای شهرستان تعریف گردیده است:
- محور بودجان شامل اردسته ، چشمه مردنگ و کج دنبه،چشمه بازن ،قنات بنوی،قنات بودجان و باغهای سیب آن ،دره شاه صفی(از مناطق نمونه گردشگری) دشتک ،هرندی، تخته چمن آستانه و دشت لاله های واژگون (اردیبهشت هر سال پذیرای خیل کثیری از هم وطنان عزیز است)
– محور دهاقان بروجن ک شامل باغهای حیدر آباد قنات برآفتاب و گود سلگان سولجان و برواده، بیشه دزج(از مناطق نمونه گردشگری)چشمه علی همگین(از مناطق نمونه )می باشد.
- محور دهاقان مبارکه :شامل ته باغها،بیشه و مقبره بابا شاه حسین(از نوادگان جابر بن عبدا... انصاری)،بیشه کره،یوز گیر و روستای تاریخی پوده (از روستاهای هدف گردشگری) و روستای قمبوان می باشد.
ضمنا چشمه سورمنده (گلشن) از مناطق بسیار زیبایی است که در فصل بهار نهایت قدرت قلم توانای خالق خود را آشکار می سازد.
بازار قدیمی دهاقان: شامل مساجد حاج مهدی ، جامع (میرزابابا) ، میر، ادیب که جملگی در قدمت آثار ملی به ثبت رسیده اند می باشد. بازار دهاقان از جمله بازارهایی است که سقف نداشته و سقف ان سایبان متشکل از برگ درختان بوده که در فصلهای گرم سال آسایش اهالی آن را فراهم می آورده و هر سال با تعویض شاخ و برگ نو شده است این امر از لحاظ اقلیمی امری بسیار هوشمندانه و با صرفه اقتصادی است.
هم اکنون این بازار از رونق افتاده است و حرفه گران قدیمی مانند گیوه دوزان و مس سفید کنها به یاد ایام گذشته به کسب مشغولند.
آسیاب محمد رحیم بیک: با قدمت 224 سال (طبق سند ساخت موجود) از جمله آسیابهای 18 گانه شهر دهاقان است که با مساعدت سازمان مرمت و آماده راه اندازی است.
خانه حسین قلی خان خطایی (حکیم جهانگیر خان قشقایی): با قدمت احتمالی زندیه که در حال مرمت و بازسازی است خانه حاکم وقت دهاقان حسینقلی خان بوده که ایشان مردی ادیب ، نقاشی توانا و تیر اندازی ماهر بوده است. اقوال مستند حاکی از آن است که حکیم آیت ا... جهانگیر خان قشقایی دوران کودکی را در این خانه به نوجوانی رسانده است.
پل سطل (پل آب بر): پلی است احتمالا صفوی که دو طرف شرق و غرب رودخانه شور را به هم رسانده کار انتقال آب از شرق رودخانه جهت مشروب سازی باغهای غربی را انجام می دهد.
روستای پوده: از جمله روستاهای هدف گردشگری استان با محلات قدیمی و بافتهای زنده که بعضا زندگی در آن جاری و ساری است. مثلا محله بازار شامل چهار سوق و حسینیه (کاروانسرا) مسجد جامع، قلاع محمد قلی خان، آریانا، رییس زاده و خانه های بسیار زیبایی است.
مسجد جامع محله بازار از قدیمی ترین بناهایی است که آنچه از وضعیت کنونی آن برمی آید، قدمتی احتمالا صفوی را به ذهن تداعی می کند. مسجد دو ایوانی و دارای نقاشیهای صفوی و قاجاری در سقف ها، محراب و بدنه است .کاربندی سقف بالای محراب بسیار زیباست.
در روستای قمبوان آنچه در نگاه اول به چشم میخورد برجهای کبوتری با نما و پلانهای متفاوت و منظری زیباست ولی از خانه و عصارخانه آقا و خانه های تاریخی و قلعه سلطان آن و... نمی توان گذشت.
قلعه ناصرخان روستای علی آباد جمبزه ، حمام لاریچه ، مسجد جامع قهه ، قلعه بختیار همگین ، خانه های موسی آباد و...تنها مجملی بود. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
جمعیت شهرستان سمیرم سفلی، مطابق آمار سرشماری سال 1375 ، بالغ بر 39275 نفر که 44 % آن شهری و 56 % روستایی می باشد. در حدود 25 % جمعیت شهرستان ، ترک زبان و مابقی به زبان فارسی تکلم می نمایند.
مردم در این شهرستان دارای عقاید خاص هستند که سرچشمه این عقاید دینداری و پایبند بودن آنها به دین کامل اسلام می باشد. یکی از بزرگترین و شاید زیباترین مراسم اهالی این شهرستان عزاداری در ماه محرم بالاخص عاشورای حسینی می باشد . در مورد دیانت و همچنین متکی بودن بر اعتقادات، خود همین بس که این شهرستان در سالهای نبرد حق علیه باطل 254 شهید و 14 جاویدالاثر تقدیم خاک کشور همیشه پیروزمان ایران کرده است.
پرتال سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان
