تبیان، دستیار زندگی

مقدمه :

زندگی پر از پستی و بلندیهای احساسی و عاطفی است اما زمانی که این پائین رفتن ها برای مدتی طولانی تداوم یابد و یا در توانایی عملکرد شما خللی وارد کند، در آنصورت احتمالا" شما دچار یک بیماری جدی و شایع به نام افسردگی شده اید. افسردگی کلینیکی روی خلق، ذهن، جسم و رفتار شما تاثیر می گذارد. تحقیقاتی که در کشور آمریکا انجام گرفته نشان می دهد که حدود 19 میلیون نفر یعنی از هر ده نفر فرد بالغ یک نفر در سال افسردگی را تجربه می کند و تقریبا" دوسوم  از این افراد کمک مورد نیاز خود را دریافت نمی نمایند. درمان می تواند علائم این بیماری را تا حدود 80 درصد کاهش دهد اما اغلب به دلیل عدم تشخیص این بیماری، افسردگی ادامه یافته و منجر به ناراحتی هایی می شود که درصورت تشخیص به موقع قابل احتراز می باشد. افسردگی یک بیماری فراگیر و فلج کننده است که هم روی زنان و هم مردان تاثیر می گذارد ولی میزان شیوع آن در زنان تقریبا" دو برابر مردان است.

پژوهشگران تحقیق در مورد موضوعات خاص زنان مثل شرایط بیولوژیکی و اینکه چگونه دوره زندگی و عوامل روانی - اجتماعی می تواند با شیوع بیشتر بیماری در میان زنان رابطه داشته باشد را ادامه می دهند.

هیچ دو نفری دقیقا" به یک شکل افسرده نمی شود. بسیاری از افراد تنها بعضی از علائم افسردگی را دارند و از نقطه نظر شدت و تداوم با یکدیگر متفاوت هستند. برای بعضی از افراد علائم افسردگی در دوره های محدود زمانی رخ می دهد. افراد دیگری نیز هستند که چنانچه برای علائم افسردگی آنها درمانی انجام نشود، این مشکل برای مدتهای طولانی باقی می ماند. داشتن بعضی از علائم افسردگی به معنای آن نیست که شخص از نظر بالینی افسرده است، به عنوان مثال احساس غم و اندوه و درماندگی و عدم علاقه به انجام فعالیتهای روزمره برای شخصی که یکی از عزیزان خود را از دست داده امری غیرعادی نیست، تنها زمانی که این علائم برای یک مدت طولانی که معمول چنین شرایطی نباشد ادامه یابد، می توان فکر کرد که ممکن است غم و اندوه منجر به بیماری افسردگی شده باشد. به همین ترتیب فشارهای بالقوه ناشی از اخراج از کار، کارهای سنگین و طاقت فرسا و یا مشکلات خانوادگی و مالی نیز احتمالا" ممکن است موجب تحریک پذیری و افسردگی شود. بطور کلی چنین احساساتی به سادگی بخشی از تجربه انسانی است اما زمانی که اینگونه احساسات شدت و تداوم یابد و باعث شود که فرد دیگر نتواند وظایف خود را بطور معمول انجام دهد، آنوقت حالت موقتی ممکن است منجر به یک بیماری کلینیکی شود.

 انواع  بیماریهای افسردگی :

در افسردگی اساسی، افسردگی کلینیکی و یا یک قطبی، فرد تمام علائم افسردگی و یا بعضی از آنها را که در زیر فهرست شده است برای مدت حداقل دو هفته و اغلب برای چند ماه و یا بیشتر دارا می باشد. دوره های بیماری می تواند یک ، دو و یا چندین بار در طول زندگی رخ دهد.

در افسردگی خوئی ( Dysthymia ) همین علائم با شدت کمتری دیده می شود و حداقل برای مدت دو سال تداوم دارد. افراد مبتلا به این بیماری شور و رغبتی به زندگی ندارند و یک زندگی خالی از شادی و خسته کننده را که به نظر می رسد یک پیآمد طبیعی شخصیت آنهاست ادامه می دهند. آنها همچنین دوره هایی از افسردگی اساسی را نیز تجربه می کنند.

مانیا یا اختلال دو قطبی مانند دیگر شکلهای بیماری افسردگی متداول نیست. این بیماری با علائم مخرب سیکل های افسردگی و متناوبا" با حالت مانیا همراه است. در دوره های مانیک، افراد غالبا" فعال، پرحرف، وجدآمیز و تحریک پذیر می گردند و بدون احساس مسئولیت پول خرج می کنند و درگیر روابط غیر متعارف جنسی میشوند. در بعضی از افراد شکل خفیف تر این حالت که هایپو مانیا ( کم شیدائی ) Hypomania  نامیده می شود، متناوبا" با دوره های افسردگی همراه است. بر خلاف سایر اختلالات خلقی زنان و مردان بطور مساوی نسبت به اختلالات دو قطبی حساس و شکننده هستند. اگر چه زنانی که مبتلا به اختلال دو قطبی هستند دوره های بیشتری از افسردگی را می گذرانند و کمتر دوره های شیدائی (مانیا ) ( Mania ) و یا کم شیدائی (هیپومانیا ) ( Hypomania ) را تجربه می کنند.

علائم افسردگی و شیدائی ( مانیا Mania )

اگر حداقل سه تا پنج مورد از علائم زیر در فردی در مدت بیش از دو هفته       ( در مورد مانیا یک هفته ) دیده شود و یا اینکه این علائم اختلالی در کار و یا زندگی خانوادگی فرد ایجاد نماید، در آن صورت به یک ارزیابی کلی تشخیصی نیاز است. البته در تمام افرادی که افسردگی را تجربه می کنند ممکن است این علائم دیده نشود. شدت این علائم نیز در افراد متفاوت است.

افسردگی :

اندوه، اضطراب و احساس پوچی مداوم.

بی علاقگی و یا بی میلی نسبت به انجام فعالیتها که این مسئله شامل مسائل جنسی نیز می شود.

بی تابی، تحریک پذیری و یا گریه بیش از حد.

احساس گناه، بی ارزشی، ناتوانی، ناامیدی و بدبینی .

پرخوابی و یا کم خوابی مفرط و سحرخیزی زود هنگام.

بی اشتهایی و کم کردن وزن و یا پرخوری و افزایش وزن.

کاهش انرژی، خستگی و احساس بی حالی و کم تحرکی.

فکر مرگ و یا خودکشی و یا تلاش به منظور خودکشی.

مشکل در تصمیم گیری، به خاطر سپردن موضوعات و تمرکز کردن.

داشتن علائم جسمانی مداومی که پاسخی به درمان نمی دهند مانند سردرد، اختلالات گوارشی و یا درد مزمن .

مانیا ( Mania ):

خلق خیلی بالا و غیر عادی.

تحریک پذیری.

کاهش نیاز به خواب

تصورات و خیالات بزرگ منشانه.

پرحرفی .

افکار زیادی که بر یکدیگر پیشی می گیرند.

فعالیت بیش از حد که شامل فعالیتهای بیش از حد جنسی نیز می شود.

انرژی بیش از حدو چشمگیر.

وجدان ضعیف که منجر به انجام رفتار مخاطره آمیز می شود.

 رفتار نامناسب اجتماعی

علل افسردگی

عوامل ژنتیکی :

خطر ابتلا به افسردگی در افرادی که در خانواده آنها این بیماری دیده  می شده، وجود دارد و احتمال می رود که آنها از نظر بیولوژیکی این آسیب پذیری را به ارث برده باشند. البته این خطر برای افرادی که در خانواده آنها اختلال دو قطبی دیده شده بیشتر است. این بدان منظور نیست که تمام افرادی که در تاریخچه خانوادگی آنها این بیماری دیده شده، دچار افسردگی شوند. علاوه بر آن افسردگی اساسی ممکن است در افرادی که در تاریخچه خانوادگی آنها این بیماری دیده نشده است نیز رخ دهد. به این ترتیب باید عوامل مختلف دیگری را نیز از قبیل مواد بیوشیمیایی، فشارهای محیطی و عوامل روانی اجتماعی که می توانند در بروز افسردگی دخالت داشته باشند در نظر گرفت.

عوامل بیوشیمیایی:

شواهد نشان می دهند که اختلال ترکیبات شیمیایی مغز یک عامل مهم در اختلالات افسردگی است به عنوان مثال افرادی که دچار بیماری افسردگی اساسی هستند. معمولا" در ترکیبات شیمیایی مغز آنها یعنی انتقال  دهنده های عصبی بی نظمی پیدا می شود. علاوه بر آن الگوهای خراب که از نظر بیوشیمیایی در این مساله دخالت دارند، معمولا" در افرادی که دچار اختلالات افسردگی هستند با یکدیگر متفاوت است.

تجویز برخی از داروها می تواند باعث کاهش و یا افزایش افسردگی شوند و بعضی از هورمون ها حالتهای خلقی را تغییر می دهند اما مساله ای که هنوز شناخته نشده است، این است که آیا اختلالات بیوشیمیایی که منجر به افسردگی می شود، یک عامل ژنتیکی است و یا یک مساله ثانوی است که در اثر فشار، ضربه، بیماری جنسی و یا برخی از شرایط دیگر محیطی بوجود می آید.

فشارهای محیطی و دیگر فشارها:

از دست دادن یک شخص یا چیز ارزشمند، داشتن مشکل ارتباطی با دیگران، مشکلات مالی و یا یک تغییر عمده در الگو زندگی همگی می توانند در بروز بیماری افسردگی نقش داشته باشند. بعضی از اوقات بروز افسردگی همراه با یک بیماری مزمن و حاد می شود، به علاوه در حدود یک سوم از افراد مبتلا به افسردگی مشکل سوء مصرف مواد ( اعتیاد ) را نیز دارند.

عوامل اجتماعی و روانی :

افرادی که دارای خصوصیات خاصی از قبیل افکار بدبینانه، عزت نفس پائین، نداشتن احساس کنترل کافی در مورد رویدادهای زندگی و گرایش به نگرانی زیاد هستند، بیشتر در معرض ابتلاء به افسردگی قرار می گیرند. این حالات ممکن است اثر بروز رویدادهای تنش زا و یا تلاش در انجام اقداماتی جهت مبارزه با آنها به منظور بهبودی را تشدید نمایند.

انتظارات مربوط به دوران رشد و یا نقش جنسی ممکن است در شکل دهی این خصوصیات نقش داشته باشد. به نظر می رسد که الگو منفی نگری معمولا" در دوران کودکی و بلوغ شکل می گیرد. برخی کارشناسان بر این باورند که تربیت سنتی دختران می تواند موجب بروز اینگونه خصوصیات شده و احتمالا" به عنوان عاملی در افزایش میزان بالاتر از افسردگی در زنان ( در مقایسه با مردان ) موثر بوده باشد.

زنان در معرض خطر بیشتر مبتلا به افسردگی هستند تا مردان:

افسردگی اساسی و افسرده خوئی ( Dysthymia ) در زنان دو برابر مردان است. این میزان در تمامی جوامع صرف نظر از سوابق قومی و نژادی و یا موقعیت های اقتصادی آنها در کشور آمریکا یکسان وجود دارد و در ده کشور دیگر سراسر جهان نیز گزارش شده است. میزان اختلال دو قطبی ( افسردگی و مانیا ) در زنان و مردان تقریبا" یکسان است، اگر چه در زنان معمولا" دوره های افسردگی بیشتر و طول زمانهای مانیا کمتر است.

با این وضعیت تعداد بیشتری از زنان دچار سیکل سریع اختلال دو قطبی هستند که احتمالا" نسبت به درمانهای متداول مقاومت بیشتری نشان می دهند. به نظر می رسد عوامل مختلف و منحصر به فرد زندگی زنان نقشی در افزایش افسردگی زنان داشته باشند. تحقیقات در مورد پی بردن به اینگونه عوامل شامل مسائل باروری، هورمونی، ژنتیکی و یا دیگر عوامل بیولوژیکی و نیز ظلم و آزار و عوامل بین فردی و بعضی از خصوصیات شخصیتی و روانی متمرکز گردیده است. به هر حال بسیاری از علل خاص مربوط به بروز افسردگی در زنان ناشناخته مانده است چرا که در بسیاری از زنان که در معرض اینگونه عوامل قرار گرفته اند، افسردگی دیده نمی شود، اما در هر حال نکته قابل توجه این است که علی رغم تاثیر این عوامل در بروز افسردگی، این بیماری قابل درمان می باشد.

ابعاد مختلف افسردگی در زنان :

نتایج پژوشهای انجام شده در مورد افسردگی در زنان به موارد ذیل توجه نموده اند:

موضوعات مربوط به بلوغ :

پیش از دوران بلوغ اختلافی در میزان بروز افسردگی در بین دختران و پسران دیده نمیشود اما بین سنین 11 و 13 سال میزان رشد افسردگی در دختران افزایش می یابد تا سن 15 سالگی که دختران 2 برابر بیشتر نسبت به مردان دوره افسردگی را تجربه می کنند. این مساله در دوران بلوغ یعنی در زمانی که انتظارات و نقش های افراد به طور چشمگیری تغییر می کند، رخ می دهد. فشارهای دوران بلوغ شامل شکل گیری هویت، ظاهر شدن نقش جنسی، جدا شدن از الگوها، تجربه تصمیم گیری برای اولین بار همراه با دیگر تغییرات هرمونی- ذهنی و جسمی می شود. اینگونه فشارها به طور کلی در پسران و دختران متفاوت است و ظاهرا" در دختران بیشتر با افسردگی همراه است. تحقیقات نشان می دهد که در دختران دبیرستانی میزان افسردگی، اضطراب، اختلالات مربوط به خوردن و اختلالات مربوط به تطبیق با محیط نسبت به پسران دبیرستانی که اختلالات رفتاری تخریب کننده ای نشان می دهند به مراتب بالاتر است.

بزرگسالی ، روابط و نقش های کاری :

به طور کلی فشارها می توانند در ابتلا به افسردگی در افرادی که از نظر بیولوژیکی نسبت به این بیماری آسیب پذیر هستند، موثر باشند. برخی از نظر تئوری معتقد هستند که شیوع بالاتر میزان افسردگی در زنان ناشی از فشارهای ویژه ای است که زنان با آن مواجه هستند. اینگونه فشارها شامل مسئولیتهای اصلی آنها در خانه و در محل کار، تک والدینی و مراقبت از کودکان و والدین سالمند می شود. اینکه چگونه اینگونه عوامل می توانند روی زندگی زنان اثر بگذارند هنوز شناخته نشده است. بالاترین میزان شیوع افسردگی در زنان و مردانی دیده می شود که از یکدیگر جدا شده و طلاق گرفته اند و کمترین میزان آن در زنان و مردان ازدواج کرده دیده می شود. در هر حال همیشه میزان افسردگی در زنان بیشتر از مردان است. کیفیت ازدواج نقش مهمی در زندگی دارد. نداشتن یک دوست صمیمی و محرم و رابطه ای مطمئن، همچنین آشکار شدن اختلافات زناشوئی می تواند باعث افسردگی در زنان شود. در حقیقت بیشترین میزان افسردگی در زنان در برهه هایی که از زندگی زناشوئی خود راضی نیستند دیده شده است.