تبیان، دستیار زندگی

تعریف اضطراب امتحان:

اضطراب امتحان نوعی خود مشغولی ذهنی است که با "خود پنداره" ضعیف و تردید فرد درباره ی تواناییهای خود مشخص می شود و غالباً با شناخت منفی ، عدم تمرکز حواس، واکنشهای جسمانی نامطلوب و افت تحصیلی همراه است.
 به عبارت دیگر وقتی که فرد درباره ی کارایی و توانایی ذهنی خود در موقعیت امتحان ، دچار نگرانی و تشویق شود، بطوریکه این احساس موجب کاهش و افت عملکرد واقعی او گردد. می گوییم دچار اضطراب امتحان شده است.

انواع اضطراب امتحان

الف ) اضطراب تسهیل کننده یا تسریع کننده:
به اضطراب کم و یا در حد معقول که موجب تلاش بیشتر برای کسب موفقیت می شود و نتیجه بهتری را عاید فرد می کند، اضطراب تسهیل یا تسریع کننده اطلاق می شود.

نشانه ها یا علایم اضطراب تسهیل یا تسریع کننده :
1 - فرد به خاطر مرور کردن درسهایش دچار هیجان می شود.
2 – خودش را در اتاقش حبس می کند و مشغول درس خواندن می شود و به کوچکترین مزاحمت اعتراض می کند.
3 – به شیوه ی خاصی درسهایش را مرور می کند ، مثلاً با صدای بلند درس می خواند در اتاق راه می رود و یا دراز می کشد.
4 – به درخواستهای اطرافیان توجه نمی کند یا در مقابل خواسته ها با اعتراض می گوید که درس دارد.
5 – کم غذا یا نسبت به غذایی بی میل می شود.

ب ) اضطراب ناتوان کننده :
اضطراب ناتوان کننده دلهره و تشویش شدیدی است که یا خود فرد دارد و یا اطرافیان آن در فرد تشدید می کنند. اضطراب شدید اثر منفی روی عملکرد فرد می گذارد، زیرا با متأثر و درگیر کردن ذهن ، زمینه ی فراموشیهای زودگذر و خطاهای ادراکی را فراهم می کند.

نشانه های اضطراب ناتوان کننده :
1 – فرد به خاطر مرور درسهایش دچار هیجان بیش از حد می شود.
2 – دارای دلشوره و دل بهم خوردگی ( احساس پروانه در شکم) است.
3 – هنگام مرور درسهایش دستپاچه و عجول است.
4 – از اینکه هر چه می خواند، چیزی نمی فهمد نالان است.
5 – از گرفتن نمره ی کم ترس و وحشت دارد.
6 – هنگام درس خواندن، ناخنهایش را می جود، پوست لب را می کند یا با موی سرش بازی می کند.
7 – بیش اشتهاست و نمی تواند غذا بخورد.
8 – حالت تهوع دارد.
9 – گریان است و بهانه گیری های بی دلیل دارد.

7 – بیش از حد مهم جلوه دادن بعضی از درسها
وقتی اطرافیان بعضی از درسها را به هر دلیلی خیلی مهم تلقی می کنند، در فرد ترس یا نگرش منفی نسبت به آن درسها بوجود می آید.
8 – پاداش مناسب
زمانی که اطرافیان برای قبول شدن یا گرفتن نمره بالا و (معمولاً بیست) پاداش بیش از حد در نظر می گیرند.
9 – تفکر منفی
وقتی اطرافیان فردی را با القابی مانند بی استعداد، بی عرضه و ... مورد خطاب قرار می دهند تصویر ذهنی ناتوانی یا تفکر منفی را در فرد بوجود می آورند. این امر اضطراب امتحان را در فرد تشدید می کند.
10 – بیماریها
اگر بدون توجه به بیماریهای جسمی یا روحی روانی و اقدام برای رفع آنها، فشار بیش از حدی به فرد برای درس خواندن و آماده شدن برای امتحان وارد شود، ممکن است دچار اضطراب شود.
11 – عدم تمرکز
عدم دقت و تمرکز درانجام تکالیف یا درس خواندن در طول ساعت باعث می شود تا یادگیری سطحی باشد و در موقع امتحان یادآوری مطالب دشوار و موجب اضطراب شود.
12 – مقررات در جلسه امتحان
گاهی قوانین خشک، رسمی و انعطاف ناپذیری که بر مبنای عدم اعتماد به نفس به دانش اموز از سوی مدرسه و عوامل اجرایی امتحانات وضع گردیده ، می تواند بر شدت اضطراب بیفزاید.

13 – انتظار بیش از حد از خود
گاهی اضطراب امتحان به این دلیل است که انتظارات فرد از خود ، بیش از توانایی های اوست.

11 – با فرزندمان به گونه ای رفتار کنیم که او بتواند عقاید و نگرانی های خود را درباره امتحان آشکارا بیان کند.
12 – آخرین وضعیت درسی فرزندمان را از معلم یا معلمهایش جویا شویم تا بهتر بتوانیم به او کمک کنیم.
13 – از غیبت کردن فرزندمان در ایام و نزدیکی امتحانات حتی الامکان جلوگیری کنیم، زیرا در این دوران درس ها دوره می شوند و فرزندمان می تواند اشکالات احتمالی خود را از معلم بپرسد و آنها را برطرف کند.
14 – در ایام امتحان فضای خانواده را شاد و آرام نگه داریم و از مشاجره و برخوردهای لفظی بخصوص با فرزندانمان خودداری کنیم.
15 – در ایام امتحان از شرکت در جشن ها و میهمانی ها و یا برگزاری میهمانی حتی الامکان خودداری کنیم.
16 – برای ایجاد تنوع و رفع خستگی فرزندانمان در ایام امتحان و درس خواندن، مدت زمان مناسبی را برای تفریح یا بازی و تماشای تلویزیون در نظر بگیریم.
17 – ساعت خواب فرزندانمان را طوری تنظیم کنیم که خواب مورد نیاز آنها تأمین شود، به عبارت دیگر شبها زودتر بخوابند تا صبح زودتر بیدار شوند. مطالعه تا نیمه های شب علاوه بر خستگی سبب عدم یادگیری می شود.
18- یادآوری نماییم سرجلسه امتحانَ، لوازم التحریر و وسایل مورد نیاز را با خود همراه داشته باشند تا با آرامش خاطر به سؤالات پاسخ دهند.
19 – فرزندانمان را روز امتحان با ملایمت بیدار و زودتر از معمول راهی مدرسه کنیم که به موقع سر جلسه امتحان حاضرشوند، تا اضطراب امتحان اضافه نشود.
20 – به فرزندانمان آموزش دهیم که دعا باعث آرامش و رسیدن به موفقیت می شود، اما شرط مستجاب شدن دعا، تلاش و کوشش خود ماست.

21 – با استفاده از نمونه سؤالات سالهای قبل ، امتحان آزمایشی از فرزندانمان بگیریم و آن را تصحیح کنیم. با این روش، علاوه بر کاهش اضطراب آنها، درسهایی را که باید بیشتر تمرین کنند، تشخیص داده و بهتر می توانیم آنها را راهنمایی کنیم.
22 – برنامه امتحانی فرزندانمان را در جایی نصب کنیم و به آنها بگوییم، روی هر امتحانی که می دهند یک خط بکشند. این کار انگیزه ی بیشتری برای درس خواندن و احساس نزدیک شدن به پایان امتحان را در آنها به وجود می آورد.
23 – تشویق ، تحسین و تأکید روی نقاط قوت فرزاندانمان را فراموش نکنیم. زیرا این رفتارها، انگیزه آنان را برای پیشرفت، بیشتر می کند.
24 – بهتر است معلمان ، محیط مساعد و آرامی را برای دانش آموزان در جلسه امتحان فراهم آورند تا اضطراب دانش آموزان کاهش یابد.
25 – اگر معلمان انتظارات ، اهداف ، نحوه نمره گذاری و نوع امتحان را مشخص کنند، دانش آموزان می توانند با توجه به آنها برنامه ریزی کنند تا از اضطرابشان کاسته شود.
26 – برگه های امتحان کلاسی یا تکالیف فرزندانمان را به همراه خود آنها بازبینی کنیم تا نقاط ضعف و قوت درسی خود را دریافته و در مواردی که ضعف دارند تمرینات بیشتری انجام دهند.
27 – توجه داشته باشیم کسب نمره بد فرزندانمان در امتحان به معنی بد بودن آنها نیست، بلکه بدان معناست که فعالیت آنها در آن درس کم بوده و یا مفاهیم اساسی آن درس را نمی دانند.

منبع : شبکه آموزش سیما