بسم الله الرحمن الرحیم 
ملاقات برزخیان با اهل دنیا
با توجه به ماهیت عالم برزخ و احاطه و اشراف آن بر عالم ماده، ارواح انسانها در آن نظام با اختلاف مراتب، با عالم دنیا و مخصوصا با نزدیکان خود مرتبط بوده و بر آنها اشراف دارند. البته ابن ارتباط به قدر مزلتی است که نزد خدای متعال دارند.
شخصی از امام صادق (علیهالسلام) پرسید: آیا میت نزدیکان خویش را در دنیا زیارت میکند؟ امام فرمودند: بله. میپرسد: در چه مدتی و در چه زمانی؟ امام فرمودند: در جمعه و در ماه و در سال، به اندازهی منزلت خود به آنها سر میزند. پرسید به چه صورتی نزد خانوادهاش میرود؟ امام فرمود: به صورت پرندهای لطیف بر روی دیوار آنها مینشیند. پس اگر اهل و نزدیکانش را در خیر و خوبی دید، مسرور میگردد و اگر آنها را در بدی و حزن مشاهده کرد غمناک میگردد: «سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَیِّتِ یَزُورُ أَهْلَهُ قَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ فِی کَمْ یَزُورُ قَالَ فِی الْجُمْعَةِ وَ فِی الشَّهْرِ وَ فِی السَّنَةِ عَلَى قَدْرِ مَنْزِلَتِهِ فَقُلْتُ فِی أَیِّ صُورَةٍ یَأْتِیهِمْ قَالَ فِی صُورَةِ طَائِرٍ لَطِیفٍ یَسْقُطُ عَلَى جُدُرِهِمْ وَ یُشْرِفُ عَلَیْهِمْ فَإِنْ رَآهُمْ بِخَیْرٍ فَرِحَ وَ إِنْ رَآهُمْ بِشَرٍّ وَ حَاجَةٍ حَزِنَ وَ اغْتَمَّ.»[1]
در روایت دیگری آمده است که میت به اندازهی فضائلی که دارد به دنیا سر میزند: «عَلَى قَدْرِ فَضَائِلِهِم». برخی از آنها هر روز به خانوادهی خود سر میزنند. برخی هر دو روز یک بار، برخی هر سه روز یک بار. آنگاه امام فرمودند: کم منزلتترین آنها حداقل هر جمعه به خانواده و اهلش سر میزند. راوی از حضرت پرسید در چه ساعتی؟ امام فرمودند: هنگام ظهر.. «قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ (علیهالسلام) یَزُورُ الْمُؤْمِنُ أَهْلَهُ فَقَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ فِی کَمْ قَالَ عَلَى قَدْرِ فَضَائِلِهِمْ مِنْهُمْ مَنْ یَزُورُ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَزُورُ فِی کُلِّ یَوْمَیْنِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَزُورُ فِی کُلِّ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ» [2]
ذکر چند نکته: /1. کسی که وارد عالم برزخ شده چشم باطنش باز شده و در ملاک موفقیت و عدم موفقیت را در امور دنیوی نمیبیند؛ لذا اگر خانوادهاش در ناز و نعمت دنیوی باشند، اما در عین حال رنگی از عبودیت خدا در آنها نبیند، ناراحت شده و آنها را در خیر نمیبیند. اگر هم ملاحظه کرد که خانواده و اهلش مشغول اطاعت خدای متعال هستند و از گناه و معصیت دوری میکنند، آنها را در خیر میبیند و خوشحال میشود. در روایتی از امام صادق (علیهالسلام) است که، وقتی مؤمن یا کافر اهل و خانوادهی خود را مشغول عمل به اعمال صالح دیدند، خدا را حمد میکنند. شخص کافر علاوه بر حمد و سپاس، به حال آنها حسرت هم میخورد: «مَا مِنْ مُؤْمِنٍ وَ لَا کَافِرٍ إِلَّا وَ هُوَ یَأْتِی أَهْلَهُ عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ فَإِذَا رَأَى أَهْلَهُ یَعْمَلُونَ بِالصَّالِحَاتِ حَمِدَ اللَّهَ عَلَى ذَلِکَ وَ إِذَا رَأَى الْکَافِرُ أَهْلَهُ یَعْمَلُونَ بِالصَّالِحَاتِ کَانَتْ عَلَیْهِ حَسْرَةً.» [3] / 2. در روایات آمده است که اموات به صورت پرندهای لطیف به اهلشان سر میزنند و روی دیوارهایشان مینشینند. این صورت صورتی برزخی و غیر مادی است لذا مشاهدهی آنها برای اهل دنیا ممکن نبوده و این حالت صرفا حالتی برای خود اهل برزخ است./ 3. علقهی مادی عالم ارواح به طور کامل از افراد در دنیا قطع نمیگردد و آنان از دیدار بازماندگان خود خشنود میگردند. روی همین اساس بر ما هم لازم است که با زیارت و اهدای اعمال صالح آنان را خشنود سازیم.
پی نوشتها: [1] . الکافی، جلد3، صفحهی230. [2] . الکافی، جلد3، صفحهی231. [3] . الکافی، جلد3، صفحهی230.
