تبیان، دستیار زندگی

نگاهی به آمار

عامل یا عوامل قتل های خانوادگی چیست؟

همواره در ذهن انسان، خانه مکانی امن برای حفظ و برآوردن نیازهای مادی و معنوی به شمار می آید اما هنگامی که تبدیل به صحنه قتل و خشونت می شود، ذهن را به این سمت می کشاند که خانواده جدید، در تحقق کارکردهای خود، دچار ضعف شده است؛ به نحوی که دیگر قادر نیست نیازهای اعضا را به شکلی مطلوب تامین کند. این تامین نشدن نیازهای حیاتی برای اعضای خانواده، منجر به تنش و در نهایت قتل می شود.اما آنچه که مهم است شناسایی علل وقوع این گونه قتل هاست؛ اینکه چه می شود فردی در کانون خانواده به خود اجازه می دهد، دستان خود را به خون خواهر، برادر، همسر، فرزند، والدین و ... آغشته کند. موضوعی که شاید بتواند از وقوع این پدیده مجرمانه به نحوی پیشگیری کند.

رضا محمود زاده جرم شناس با اشاره به افزایش وقوع قتل در کشور می گوید:" متاسفانه در دهه ۷۰ خبری از وقوع قتل های خانوادگی نبود اما در ۸۰ هشتاد و بویژه پس از سال ۸۵ به بعد به علت کاهش آستانه تحمل و مشکلات خانوادگی وقوع این گونه قتل ها افزایش چشمگیری یافته است. این درحالی است که مسئولان باید فکری برای امور خانواده کرده و روحیات دینی و آستانه تحمل را در خانواده ها افزایش دهند".

دکتر حسین باهر، رفتارشناس با بیان اینکه بررسی جرم شناسانه این گونه قتل ها نیازمند مطالعه موردی پرونده هاست می گوید:"هر جرمی انگیزه متفاوتی دارد، اما به طور کلی می توان گفت که ناراحتی های عصبی و پایین آمدن آستانه تحمل،دلیل اصلی بسیاری از قتل ها است.مشکلات اجتماعی و اقتصادی سبب شده است که آستانه تحمل افراد کاهش یابد و افراد در اولین عکس العمل به آخرین راه فکر کنند.افرادی دست به قتل اعضای خانواده خود می زنند که از جان گذشته هستند.این افراد به دلیل ناامیدی و عدم توکل به خدا، امیدی به آینده ندارند و سعی می کنند افرادی را که مانع از فعالیت آنان شده اند را از بین ببرند.درباره روابط اجتماعی استانداردی میان اعضای خانواده وجود ندارد.فاصله فرهنگی میان نسل ها سبب شده است که والدین و فرزندان یکدیگر را درک نکرده و عدم این رابطه صحیح سبب شده است که والدین یا فرزندان برای رسیدن به خواسته های خود دست به چنین خشونتی بزنند.مسائل ناموسی نیز از دیر باز مورد توجه مردم جامعه بوده است.غیرت و تعصب دو مسئله قدیمی هستند که از دیرباز در خانواده ها و مردم ایرانی وجود داشته است .

بسیاری از کارشناسان از نزول اخلاق در جامعه به عنوان ریشه این معضل یاد می کنند. بسیاری هم عواملی از قبیل مشکلات مالی، بیکاری، بالا رفتن سن ازدواج، ترویج خشونت، فرهنگ های غلط و ... را دارای نقشی مهم می دانند.

سعید خراطها پژوهشگر حوزه اجتماعی، وقوع قتل های خانوادگی را یکی از آسیب های اجتماعی می داند و می گوید:"در شرایطی که از هر طرف خانواده ها فشارهایی را متحمل می شوند، همه به دنبال راهی برای برون رفت از این شرایط رنج آور محیطی هستند و یکی از واکنش های طبیعی خشونت است.مسائل خانوادگی مثل شک به همسر، تعدد زوجات، اختلافات فرزندان، اعتیاد، طلاق، ارتباطات غیر متعارف و عدم رعایت مسائل حقوقی، فرد را به مرحله ای می رساند که همه راه های پیش روی خود را بن بست می داند.برای هر کدام از این علت ها باید یک راهکار متفاوت ارائه داد؛ اما در پایان همه این راهکارها به اصلاح ساختار کلان جامعه می رسیم".

کارشناسان بر این باورند که فقدان نظارت کافی اجتماعی راه را برای بروز قتل های خانوادگی، هموار می سازد. از این رو گفته می شود که علاوه بر تقویت قانون، فرهنگ سازی و تمرکز روی نهاد خانواده، برخورد قاطع مسؤولان در کنترل این معضل اجتماعی مؤثر خواهد بود. یکی از عوامل بروز قتل های خانوادگی بروز سوءظن و مسائل ناموسی است که اغلب در مناطق سنتی ظهور و بروز پیدا می کند.محمد پیروی خامنه روانشناس نیز با اشاره به لزوم فرهنگ سازی در این مناطق می گوید:" تاثیر محیط روی رفتار افراد غیر قابل انکار است. محیطی که فرد در آن رشد می کند می تواند در ساختن شخصیت و بروز رفتارها موثر باشد. متاسفانه در برخی مناطق هنوز هم دختران را کمتر از پسران می دانند.

همین امر باعث بروز ناهنجاریها و سختگیری بیشتر به دختران می شود.وقتی ظن خانواده به دختری بیشتر شود آنها در دادگاهی خانوادگی حکم قتل وی را صادر کرده و همان شب اجرا می کنند. در این مناطق افراد وقتی برای دفاع از خود ندارند.اگر بتوانیم فرهنگ شهر نشینی و زندگی اجتماعی را در این مناطق توسعه دهیم دیگر شاهد قتلهای خانوادگی نیستیم".

اهمیت رسانه و آموزش