۱) پرستش خدا
پرستش خدا بمعنی قدم نهادن در مسیر توحید است. مسیری که در تمام مراحل رشد فرد و جمع را تضمین میکند. مسیری که در آن بدیها طرد و ارزشهای والای انسانی تأیید میشود و عدالت خواهی و ایثار به تحقق میپیوندد. انسانی که خدا را میپرستد، اعمالش خلاف سعادت خود و جامعه میشود.
۲) تعلیم حکمت
کلمهٔ حکمت بمعنی سخن منطقی است. آموزش سخنان منطقی از نظر تربیتی بسیار مهم است. برخی از اندیشمندان تعلیم و تربیت را عبارت از پرورش قدرت قضاوت درست و یا استدلال منطقی میدانند. مربیان به فرد کمک میکنند تا آنچه را منطقی است برگزینند و غیرمنطق را رد کنند. در حقیقت تعلیم و تربیت از نظر اسلام کسب معلومات تازه نیست بلکه این تنها جزئی از تعلیم و تربیت است و آنچه مهم است بالا بردن قدرت تمییز حق و باطل و یا قضاوت صحیح در بین افراد جامعه است و لازمهٔ رشد قضاوت صحیح بالا بردن قدرت نقد سازنده در افراد میباشد.
۳) پرورش روح عدالتخواهی
عدالت از ارکان اساسی جامعه اسلامی است و باعث سلامت آن، در جامعهای که عدالت حاکم است هرکس به کار و کوشش بیشتری دل میبندد و اساس مالکیت در آن محترم شمرده میشود. و تمام اینها باعث رشد و ترقی جامعه است.
برای آموزش عدالت به دانشآموزان علاوه بر اینکه مربی باید خود عادل باشد، میتوان آنها را به تمرینهای خاصی واداشت تا عملاً مفهوم عدالت را درک کنند.
۴) تکامل انسان
انسان ماهّیتاً با دیگر موجودات متفاوت است. جنبههای معنوی انسان بسیار متمایز و والاست انسان بذات خود نه گناهکار است و نه نیکوکار بلکه مستعد کسب فضایل و رذایل است و این دیدگاه انسان را ملزم میکند که به تکامل معنوی بیندیشد و در آن قدم بگذارد.
۵) استقلال و مسئولیت فرد
از ویژگیهای نظام تربیتی اسلام مستقل بار آوردن فرد است و اینکه انسان مسئول اعمال خویش است. «هرکس ذرهای کار نیکو انجام دهد پاداش میبیند و هرکس ذرهای عمل زشت انجام دهد مجازات میشود» رشد و فساد جامعه بدست خود انسانها است.
اسلام رفتار انسان را متغیر میداند و افراد را مسئول اعمال خویش میداند و تغییرات اجتماعی را نیز نتیجه تغییر رفتار افراد میداند.
۶) پرورش نیروی تفکر
در اسلام هیچ عبادتی مانند تفکر با ارزش نیست و هیچ علمی نیز به پای تفکّر نمیرسد.
۷) پرورش روح اجتماعی و شخصیت اخلاقی، برادری، همکاری و دوستی با دیگران.
۸) احترام به انسانها و ایمان به صلاحیت مردم از دیگر ویژگیهای نظام تربیتی اسلام است.
«گرامیترین شما نزد خدا باتقویترین شماست.» ملاک احترام به انسانها جنس، نژاد، ملیت و دیگر چیزها نمیباشد بلکه ملاک تقوی و فضیلتهای اخلاقی انسانهاست.
اسلام به مردم احترام میگذارد و نظر آنها را در امور مهم میداند. در قرآن بارها به شور و مشورت اشاره شده است و به پیامبر دستور داده شده که در امور با مردم مشورت کن.
منبع : www.aftab.ir - آفتاب