در ترمیم، ماده بازسازی‌كننده در بین دیواره‌های باقیمانده دندان قرار می‌گیرد و به حفظ ساختار و یكپارچگی دندان در برابر شكستگی كمك می‌كند و همین طور ظاهری زیبا به دندان می‌بخشد.
اما نكته اینجاست كه درمان‌های ترمیمی نه‌تنها ضرورت مراقبت از دندان‌ها را برای جلوگیری از پوسیدگی مجدد چند‌برابر می‌كند، بلكه تصمیم برای روكش‌گذاری و درمان‌های ترمیمی نیز در برخی موارد تحت تاثیر تشخیص‌های اشتباه دندانپزشك به وارد آمدن آسیب‌های جدی به‌تنها عضو التیام‌ناپذیر بدن منجر می‌شود.
دكتر فرشید مطلبی، دندانپزشك و متخصص ترمیم و زیبایی دندان در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: گرچه در برخی موارد، پس از درمان ریشه جهت حفظ ساختار تاج دندان، روكش‌گذاری ضروری می‌شود، اما متاسفانه برخی همكاران ما حتی نسوج سالم را نیز پس از درمان ریشه به سمت روكش‌گذاری هدایت می‌كنند و با تراش‌دادن غیرضروری دندان، عمر مفید آن را كوتاه می‌كنند.
وقتی روكش كردن دندان ضروری می‌شود
درمان با روكش، در مواردی كه تاج دندان دچار تخریب‌های ناشی از پوسیدگی وسیع، ضربات، شكستگی یا تضعیف ساختار دندان پس از درمان ریشه شده باشد، ضروری است.
دكتر مطلبی با تاكید بر این‌كه قضاوت و تشخیص دندانپزشك در روكش‌گذاری دندان پس از درمان ریشه نقش اصلی را دارد، می‌افزاید: مهم‌ترین مزیت روكش حفظ ساختار دندان در برابر شكستگی و نیز حفظ سلامت بافت‌های اطراف دندان است، اما به هر حال یك تا 1.5 میلی‌متر از نسج دندان، طی فرآیند ترمیم تراش می‌خورد و اهمیت مراقبت از آن را برای جلوگیری از پوسیدگی مجدد چند برابر می‌كند.
خطر پوسیدگی مجدد دندان روكش شده
دندانپزشكان تاكید می‌كنند این تصور كه همیشه برای استحكام بیشتر دندان باید سراغ روكش برویم، اشتباه است. بزرگ‌ترین عیب روكش، تراش دندان است و با توجه به این‌كه عمر متوسط روكش‌های معمولی بین هشت تا ده سال است، در درازمدت طول عمر دندان كاهش خواهد یافت.
دكتر مطلبی با تاكید بر این‌كه پس روكش زمانی توصیه می‌شود كه نسج سالم باقیمانده دندان بسیار كم باشد، ادامه می‌دهد: از طرفی نباید فراموش كرد كه لبه روكش‌ها یا در مجاورت یا در زیر لثه قرار می‌گیرد و ممكن است باعث التهاب لثه شود، زیرا لثه با نسج سالم دندانی بسیار سازگار‌تر است و این نسج سالم دندانی هنگام ترمیم حفظ می‌شود، ولی در درمان با روكش تراش می‌خورد.
این متخصص ترمیم اضافه می‌كند: به هر حال هر دندانی كه یكپارچگی تاجش را از دست می‌دهد و نیاز به پركردن پیدا می‌كند نیز نیاز به مراقبت بیشتری نسبت به دندان‌های پرنشده دارد. ضرورت این مراقبت برای دندان روكش شده بیشتر است، چون در بسیاری موارد، فاصله ایجاد شده بین لبه دندان و روكش می‌تواند باعث گیر‌كردن مواد غذایی و پوسیدگی مجدد در این فضای ایجاد شده، شود.
مسواك و نخ‌دندان؛ حافظان دندان
مسلما هرچه درمان‌های ترمیمی و روكش‌گذاری دندان‌ها با دقت و مهارت بیشتری صورت گیرد، عمر مفید روكش دندان بیشتر خواهد بود، اما واقعیت آن است كه دندان‌های روكش شده برای دوام بیشتر به دقت در مسواك‌زدن و بهره‌گیری از نخ‌دندان نیاز دارد.
دكتر مطلبی می‌گوید: استفاده از نخ‌دندان در كنار مسواك‌زدن درست، برای این‌كه لبه‌های روكش را بتوان تمیز نگه داشت، كاملا ضروری است. البته استفاده از مسواك‌های خاص برای كسانی كه دچار بیماری‌های لثه نیز هستند توصیه می‌شود. اگر روكش به صورت پل یا بریج باشد نیز نیازمند استفاده از نخ‌دندان اختصاصی است كه استفاده از آن تحت نظر دندانپزشك آموزش داده می‌شود.
افزایش عمر مفید دندان روكش شده
به گفته دكتر مطلبی، افزایش عمر مفید دندان روكش‌شده به عواملی چون نوع رژیم غذایی، تركیب بزاق، میزان استحكام دندان هنگام تشكیل و غلظت فلوراید آب آشامیدنی بستگی دارد. این دندانپزشك در ارتباط با رژیم غذایی مخرب دندان می‌گوید: مهم‌ترین نكته در این ارتباط، تعداد دفعات استفاده از كربوهیدرات‌ها یعنی شیرینی‌جات و تنقلات شیرین طی روز است. البته برخی غذاها نیز لزوما شیرین نیست، اما قند پنهان دارد. بدیهی است هرچه تعداد وعده‌های مواد غذایی شیرین در روز بیشتر باشد، دندان بیشتر در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرد.
درمان محافظه‌كارانه‌تر برای برخی دندان‌ها
چند سالی است كه بسیاری از افراد از درمانی تحت عنوان «لامینیت» برای اصلاح رنگ، فرم و موقعیت دندانشان بهره می‌گیرند. از طریق این روش می‌توان دندان‌های قدامی (دندان‌های مجاور لب و گونه‌ها) بد رنگ‌شده، ترك خورده یا دندان‌هایی كه قسمتی از آنها شكسته‌شده را بازسازی و اصلاح كرد.
دكتر مطلبی با اشاره به این‌كه لامینیت روش محافظه‌كارانه‌تری نسبت به روكش است، چرا كه دندان‌ها طی آن، تحت تراش كمتری قرار می‌گیرد، می‌گوید: البته این روش زیبایی در عین مزایایی كه دارد خالی از عیب نیست. یعنی به غیر از آن‌كه بهره‌گیری مثبت از آن به موقعیت قرارگیری دندان در داخل فك و این‌كه فضاهای بین دندانی از حد معینی تجاوز نكند بستگی دارد، دندان را مانند روكش در برابر شكستگی محافظت نمی‌كند.
وی اضافه می‌كند: البته در این روش دندان‌ها كمتر از حالتی كه روكش می‌شود در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرد، اما طول عمر مفید آن بستگی به وجود مینای كاملا سالم و نداشتن بیماری‌های ارثی مولد پوسیدگی یا پركردگی های قدیمی دارد. با تفاسیر ذكر شده مهم‌ترین عامل در كسب درمان‌های موثر و درازمدت دندان در اعتماد بیمار به وجدان پزشكی و اخلاقی دندانپزشك خلاصه می‌شود.
پونه شیرازی - گروه سلامت
