3- بدبینی
قرآن میفرماید: «ای کسانی که ایمان آوردهاید از بسیاری از گمانها بپرهیزید که پارهای از گمانها گناه است و جاسوسی مکنید.» (حجرات 12)
سوءظن و گمان بد بردن نسبت به هر مسلمانی زشت و نارواست و نارواتر از آن در محیط خانواده است؛ هر کس به این بیماری مبتلا شد، زندگی را بر خود و خانوادهاش تلخ میکند، بهانه جویی میکند و آن را تعقیب میکند؛ چون یکی از آثار زشت بدگمانی تجسس است که در آیه شریفه فوق از آن نهی شده است.
خانوادهای که به مرض بدگمانی دچار شود، آسایش و خوشی نمیبیند؛ بنیاد چنین خانوادهای همواره در معرض خطر است و ممکن است حتی به طلاق و جدایی هم بینجامد و یا جنایتی را در پی داشته باشد.
توجه به مفاسد فردی و اجتماعی سوء ظن و نیز خود را در مظان اتهام قرار ندادن، از راههای علاج این رذیله اخلاقی است.
4- عیب جویی
قرآن کریم میفرماید: «ای اهل ایمان! نباید گروهی گروه دیگر را مسخره کنند، شاید مسخره شدهها از مسخره کنندگان بهتر باشند و نباید زنانی زنان دیگر را (مسخره کنند) شاید مسخره شدهها از مسخره کنندگان بهتر باشند و از یکدیگر عیب جویی نکنید.» (حجرات/ 11)
کمتر کسی را در این جهان میتوان یافت که تمام خوبیها در او جمع باشد و از تمام بدیها و نقصها پاک و منزه باشد؛ انسانها با ویژگیهای متفاوت و فرهنگها و آداب و رسوم مختلفی بزرگ شده و پرورش مییابند و هیچ زن و مردی نیست که کاملاً بیعیب و نقص باشد، مگر ائمه معصومین (علیهم السلام) پس نباید درصدد عیب جویی برآمد و کانون مقدس زناشویی را متزلزل و اسباب ناراحتی خانواده را فراهم کرد.
از نتایج عیب جویی این است که زن و شوهر نسبت به یکدیگر مکدر میشوند و مهر و علاقهشان از بین رفته، کم رنگ میشود و نسبت به زندگی و همسرداری دلسرد میشوند و یا ممکن است در صدد تلافی برآیند و همدیگر را به سبب عیب جویی تحقیر کنند و این امر، صفا، صمیمیت و شیرینی زندگی را به تلخی و شکست مبدل میسازد و زن و شوهر را از یکدیگر فراری میکند.
طرح قرآن برای پیشگیری از این بیماری اجتماعی استمداد از عواطف و توجه به صمیمیت و وحدت است. «از یکدیگر عیب جویی نکنید». (حجرات/ 11) یکدلی و همراهی کردن هم در زندگی و ایجاد وحدت و پذیرش تفاوتها هم میتواند همان وحدت را برساند که قرآن روی آن انگشت گذاشته و فرموده که از خودتان عیب جویی نکنید.