تبیان، دستیار زندگی

شدیدترین حسرت در قیامت برای کیست؟

امام صادق علیه السّلام می فرمایند: ولایت ما جز با عمل به دست نمی آید و به راستی شدیدترین حسرت در روز قیامت از آنِ مردی است که از عدالت سخن بگوید ولی در عمل بر خلاف آن رفتار کند.۱

در جامعه ای که عدالت در آن برقرار است بدگمانی و سوءظن معنا ندارد و خوب است در همه چیز حمل به صحّت شود مگر اینکه خلاف آن ثابت شده باشد.

امام هادی علیه السّلام می فرمایند: در دوران غلبه عدالت پیشگی بر ستمگری، بدگمانی به دیگران نارواست و در زمان چیرگی ستمگری بر عدالت، اعتماد و خوش بینی به دیگران خطاست، مگر آنکه به بدی یا خوبی کسی علم داشته باشی.۲

منبع:
۱. مصادقة الاخوان، ص ۳۵.
۲. اعلام الدین، ص ۳۱۲.
۳. مفاتیح الحیاة، ص ۴۸۳.

پاداش 3 چیز، بعد از مرگ هم تمام نمی شود!

وقف حبس کردن عین و فی سبیل الله (در راه خداوند) قرار دادن منفعت آن است.
وقف فضیلت زیاد و پاداش فراوانی دارد و به سند صحیح از ابی عبدالله (امام صادق) (ع) نقل شده که فرموده است:

شخص بعد از مرگش اجری پشت سر ندارد مگر سه خصلت: صدقه ای که در زمان زنده بودنش به راه انداخته است و بعد از مرگش جاری باشد و روش هدایتی که او آن را سنت نموده باشد و بعد از مرگش مورد عمل باشد و فرزند صالحی که برایش دعا کند.

منبع: احکام عمومی،ج۳،ص۲۱۰.

چه کسانی می توانند شهوت ها را رها کنند؟

رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: هرکس مشتاق بهشت باشد، برای انجام کارهای نیک می شتابد.

هرکس از آتش دوزخ بیمناک باشد، شهوتها را رها می کند.
هر کس چشم به راه مرگ باشد، از لذتها اعراض می کند.
و هر کس در دنیا پارسایی پیشه کند، مصیبتها برای او آسان می گردد.

هر چیزی نشانه ای دارد و هر ادعایی شاهدی می طلبد. از کجا می توان فهمید کسی مشتاق بهشت است و از جهنم گریزان است؟

نحوه عمل افراد شاهد فکر و عقیده و تعهد آنان است. وقتی یک کاسب برای اندکی سود از طلوع صبح دنبال کسب و کار و داد و ستد می رود تا به منفعتی برسد، چگونه پذیرفتنی است که طالب جنّت و جویای بهشت برین هیچ گامی در راه آن بر ندارد؟

عمر ما میدان تلاش برای آخرت جویی است.
شتاب به سوی نیکی ها و ترک شهوتها، گواه هوشیاری در این راه است.

منبع: حکمتهای نبوی، ص ۴۵.

فریادهای قبر را بشنوید!

قبر هر روز با پنج جمله، ندا می دهد: من خانه تنهایی هستم، پس انیس و همرازی به سوی من بیاورید. من خانه تاریکی هستم، پس به سوی من چراغ همراه آورید. من خانه خاکی هستم پس فرش همراه داشته باشید، من خانه فقر و نداری هستم، پس [سرمایه و] گنج همراه بیاورید و من خانه مارها هستم پس پادزهر با خود حمل کنید؛ اما همراز، تلاوت قرآن می باشد، امّا چراغ [قبر] پس نماز شب است، و اما فرش، پس عمل نیک، و گنج [عالم قبر] [کلمه توحید و گفتن] لا اِله اِلّا الله است، و پادزهر آن، صدقه است.


پیامبر اکرم(ص) فرمود: «اَلْقَبْرُ یُنَادِی فِی کُلِّ یَوْمٍ بِخَمْسِ کَلِمَاتٍ، اَنَا بَیْتُ الْوَحْدَه فَاحْمِلُوا اِلَیَّ اَنِیساً، وَ أَنَا بَیْتُ الظَّلَمَه فَاحْمِلُوا اِلَیَّ سِرَاجاً اَنَا بَیْتُ التُّرَابِ فَاحْمِلُوا اِلَیَّ فِرَاشاً، اَنَا بَیْتَ الْفَقْرِ فَاحْمِلُوا اِلَیَّ کَنْزاً، وَ اَنَا بَیْتُ الْحَیَّاتِ فَاحْمِلُوا اِلَیَّ تَرْیَاقاً، وَ اَمَّا الْاَنِیسُ فَتِلَاوَه الْقُرْآنِ، اَمَّا السِّرَاجُ فَصَلَوه اللَّیْلِ وَ اَمَّا الْفِرَاشُ فَعَمَلُ الصَّالِحِ وَ اَمَّا الْکَنْزُ فَلَا اِلَهَ اِلَّا الله وَ اَمَّا التَّرْیَاقُ فَالصَّدَقَه؛
مجموعه ورّام، ابی الحسین ورام، ص۲۰۰

ریاست برای چه کسانی مناسب است؟
رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود:
ریاست جز برای اهلش شایسته و روا نیست. پس هر کس مردم را به سوی خود بخواند، در حالی که میان مردم داناتر از او هست، خداوند در روز قیامت به او نگاه نخواهد کرد.

جامعه نیازمند حکومت و ریاست است تا کارها به نحو شایسته اداره شود. کسی باید رئیس و حاکم باشد که علم و عمل و تقوا و صلاحیت داشته باشد و ریاست برای او نه یک طعمه و آرزو بلکه ابزاری برای خدمت و بستری برای حلّ مشکلات باشد.

ریاست طلبانی که بدون صلاحیت علمی و اخلاقی تنها برای تأمین هوسهای خویش یا برای رسیدن به مال و منال جلو می افتند، علاوه بر آنکه خود را تباه و گرفتار می کنند، برای مردم نیز دردسر می آفرینند.

«صلاحیت محوری» هم به سود جامعه است، هم مسئولیتها را در خدمت همنوعان قرار می دهد.
کسی که بدون شایستگی خود را جلو بیندازد و با سلطه بر مدیریتها و ریاستها، زمینه خدمت شایسته را از انسانهای ارزشی و متعهّد بگیرد، وجودش به زیان جامعه است. خدا هم در روز قیامت به چنین کسانی با نظر رحمت نمی نگرد.
مسئولیت زیبنده شایستگان است، نه مدعیانِ ریاست طلب.

منبع: راه زندگی(حکمتهای نبوی)، ص ۲۸.

اسم اعظم خدا چیست؟
یکی از علما می فرمودند: شخصی خدمت یکی از علمای بزرگ آمد و گفت:« آقا اسم اعظم خدا چیست؟» عالم بزرگوار او را در نزد خود نگه داشت تا اینکه در یک شب بسیار سرد آن مرد را صدا زد و فرمود:

همین الآن به فلان نقطه از بیابان کنار شهر برو، در آنجا چاهی وجود دارد یک مقدار از آن چاه آب بیاور.
این بنده خدا به راه افتاد و خود را به آن چاه رسانید و مقداری آب برداشت و برگشت. در مسیر بازگشت ناگهان شیر درنده ای مقابلش ظاهر شد او دست و پای خود را گم کرد و نگران و مضطرب شد، فریاد زد: بسم الله الرحمن الرحیم یا الله و به زمین افتاد و غش کرد. وقتی به هوش آمد دید از آن شیر خبری نیست. خود را به منزل آن عالم بزرگوار و اهل معنا رسانید.

عالم به او فرمود: چرا این قدر دیر کردی؟ آن مرد جریان را برای عالم تعریف کرد، فرمود: همین کلمه را که گفتی خودش اسم اعظم خدا بود؛ چون از صمیم دل و در حال اضطراب بیان شده بود، شرایطش باید فراهم گردد تا به هدف اجابت برسد. شما هم در آن حالت ترس و دلهره و اضطراب دل از همه بریدی سیم دل خود را از همه قطع نمودی و به خدا متصل کردی (و توکل بر او کردی) و گفتی« بسم الله الرحمن الرحیم یا الله» شرایط فراهم شد و دعایت مستجاب گردید.

منبع: نکته های نابی از نماز،ص۱۲۳.

بهترین ها و بدترین ها را بشناسید

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: بهترین روش و سلوک، راه و روش پیامبران است. برترین مرگ، کشته شدن شهیدان است. بدترین و کورترین کوری، گمراهی پس از هدایت است.

بهترین کارها آن است که سودمند باشد. بهترین هدایت آن است که پیروی شود و بدترین کوری، کوری دل است.

از ویژگی های انسان انتخاب است. انتخاب شایسته وقتی است که انسان عقل و اختیار داشته باشد، صلاح و مصلحت را بشناسد، در گزینش خود عقل و منطق را به کار گیرد، در انتخاب تنها به حال نیندیشد و آینده را هم در نظر بگیرد و افق دید و نگاهش تنها به دنیا خلاصه نشود و آخرت و ابدیت را هم در چشم انداز خود داشته باشد.

با این حساب بهترین سلوک و راه و برنامه زیستن، آن است که از سوی انبیای الهی ارائه می شود و بهترین مرگ شهادت است که برای شهید حیات ابدی و خوشنامی و عزت به ارمغان می آورد.

کسی که راه حق را بشناسد ولی دوباره به بیراهه کشانده شود، بر او باید بسیار تاسف خورد؛ چرا که پس از روشنایی دوباره سراغ تاریکی و کوری رفته است و کور دلی از کور چشمی بسیار بدتر است.

هر چه منفعت بیشتر باشد، آن کار بهتر است. حال اگر کاری سود اخروی و نفع ابدی داشته باشد، آیا بهتر نیست؟

منبع: راه زندگی(حکمتهای نبوی)،ص۳۲.

رسول خدا(ص) گروهی را در پی یک مأموریت نظامی فرستادند. چون بازگشتند، فرمود:

قوی ترین دشمنتان را بشناسید

درود بر گروهی که «جهاد کوچک» را انجام دادند و « جهاد اکبر» برای آنان باقی مانده است.
گفتند: ای رسول خدا، جهاد بزرگتر(اکبر) چیست؟
فرمود: جهاد با نفس.
دشمن همیشه بیرونی نیست، گاهی هم درونی است.

جبهه مبارزه هم همیشه مهاجم خارجی نیست، گاهی درون انسان است و نبرد هم با وسوسه های ابلیسی و هواهای نفسانی است.

در آموزه های دینی«نفس اماره» قوی ترین دشمن انسان به شمار آمده است، همان سان که شیطان برای انسان «عدو مبین» و دشمن آشکار است.

اگر پیامبر خدا جهاد با نفس را «جهاد اکبر» نامیده است، به دلیل دشواری این نبرد و ناپیدایی دشمن و پیچیدگی شیوه های دشمنی است.

قوی ترین افراد کسانی اند که بتوانند حریف نفس خود شوند و از هوای نفس زمین نخورند. جبهه درون را دست کم نگیریم و نفس را ضعیف نپنداریم.

منبع: راه زندگی(حکمتهای نبوی)،ص۲۴.

چه مواقعی تنهایی و سکوت بهتر است؟

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود:
همنشین شایسته و خوب بهتر از تنهایی است و تنهایی بهتر از همنشین بد است. یاد دادن نیکی بهتر از سکوت است و سکوت بهتر از یاد دادن بدی است.
انسان از همنشین رنگ و تأثیر می پذیرد.

این که گفته اند:
تو اوّل بگو با کیان زیستی پس آن گه بگویم که تو کیستی
سخن درستی است. برای شناخت هر کس باید دید رفقا و همنشینانش چه کسانی اند.
درست است که تنهایی و انزوا نامطلوب است و انسان روحیّه اجتماعی و زندگی جمعی دارد، اگر بنا باشد بر اثر معاشرت با دیگران و دوستان ناباب اخلاق انسان فاسد شود، در این جا تنهایی بهتر است.

سخن و سکوت نیز چنین است.
اگر از زبان خیر و سخن نیک و حکمت و الفت بتراود، هر چه بیشتر، بهتر. ولی اگر آنچه بر زبان می گذرد، بیهوده و لغو باشد یا اختلاف و کدورت پدید آورد یا گناه و غیبت و دروغ و تهمت باشد. دم فرو بستن بهتر از لب به سخن گشادن است.

این جاست که گفته اند: اگر «سخن» نقره باشد، «سکوت» طلاست.
هم مراقب همنشینان باشیم، هم مواظب زبان و گفتار خویش.

منبع: راه زندگی(حکمتهای نبوی)، ص ۲۶.

نماز، کفاره گناهان

پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم مردی را دید که در دعایش می گوید:
خدایا مرا ببخش در حالی که نمی بینم که مرا بیامرزی.

پیامبر از شنیدن این دعا ناراحت شد و به آن مرد فرمود: چرا اینقدر نسبت به خدا بی گمان هستی؟ و از رحمت او مأیوس؟

آن مرد گفت: گناهان من قبل از مسلمان شدن و بعد از مسلمان شدن زیاد است، نمی دانم خدا چگونه این گناهان را می بخشد.

پیامبر فرمود: گناهانی را که قبل از مسلمان شدن مرتکب شده ای، ایمانت آنها را از بین می برد، گناهانی را که هم بعد از اسلام آوردن انجام داده ای، نمازهایت آن گناهان را از بین می برد و از هر نماز دیگر گناهی که از تو سر بزند، نماز بعدی کفاره گناهان قبلی می باشد.
منبع:
۱. بهترین پناه گاه، ص ۱۸.
۲. نکته های نابی از نماز، ص ۱۴۴.

راهی برای نجات از گرمای آتش جهنم
از حضرت صادق(ع) روایت شده است كه به صباح بن سیّابه فرمودند: دوست داری چیزی را كه روی تو را از گرمی آتش جهنم نگه می دارد تعلیم دهم .

عرض كرد: بله، فرمودند: بعد از خواندن نماز صبح ۱۰۰ مرتبه بگو:

اَللّهُمَّ صَلَّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.

خداوند تعالی روی تو را از گرمی آتش نگه می‏ دارد.