بسته بندی در دنیای مدرن
محصولاتی كه ساخته دست بشر بوده و با استفاده از منابع طبیعی تولید می شوند نیازمند بسته بندی اند. این نیاز را می توان از جنبه های گوناگون مورد بحث و بررسی قرار داد. هویت بخشی، امنیت، ایمنی و سلامت و در نهایت حمل و نقل، همگی نیاز مبرمی به بسته بندی برای تحقق دارند.
حضور بسته بندی در دنیای مدرن، محصور به زمان و مكان خاصی نیست و به معنای واقعی كلمه، همه جا حاضر است. خود شما، آیا می توانید چیزی را مثال بزنید كه در بسته بندی عرضه نشود؟ شاید بتوان چند نمونه ذكر كرد ولی این محصولات شاید تعدادشان از انگشتان دو دست تجاوز نكند. هم اكنون حتی محصولات زراعی و باغی نیز حداقل دارای یك لیبل می باشند و لیبل نیز خود شكلی از بسته بندی است.
اگر قصد خرید پوشاك دارید، در فروشگاه لباس كمی بیشتر دقت كنید، حتی شلواری كه می خرید دارای نواری است كه به آن یك مارك، به صورت چرمی یا فلزی، آویخته است. شاید ادعای بی جایی نباشد اگر بگوییم بسته بندی از بدو حضور بشر بر روی كره خاكی، با او همراه بوده ولی این یار دیرین تازه در حال شناساندن خود به اشغال كنندگان سیاره سبز می باشد.
با نگاهی به فرآیند تولید بسته بندی و اثراتی كه این محصول بر زندگی ما دارد، و با شناختی كه از آن به دست آورده ایم، سوالات گوناگونی به ذهن خطور می كند و شاید اولین آنها، تیتر این مقاله باشد. به راستی بسته بندی را كشف كردیم یا آن را پدید آوردیم؟
با توجه به رو به اتمام بودن بسیاری از منابع طبیعی، برخی مردم پس از دیدن بسته بندی های شكیل و حجیم كه البته زحمت وسلیقه زیادی صرف طراحی و تولید آنها شده، از خود می پرسند چرا اصلا بسته بندی؟ مگر نمی شود محصولات را همان گونهكه هستند به بازار عرضه كرد؟ شاید جواب این سوال را در سطرهای ابتدایی مطلب خوانده باشید. بسته بندی ابتدایی ترین نیاز هر محصول پیش از عرضه به بازار می باشد چرا كه تولید كنندگان برای شناساندن خود و محصولاتشان و البته محافظت از محصول در حین حمل و نقل و نگهداری پیش از فروش به آن نیاز مبرمی دارند.
اما این و در بسیاری جزیی ترین مشوق تولید كننده در استفاده از بسته بندی است و در بسیاری از موارد، بازاریابی و افزایش فروش محصول و یا حتی كنار زدن یك رقیب نوپا و سرسخت، نقش پررنگ تری در به كارگیری آن دارند. در مورد مواد غذایی، نقش بسته بندی بیشتر جنبه اطلاع رسانی و بیشتر از آن محافظت كننده به خود می گیرد.
تا به حال هیچ به این موضوع فكر كرده اید كه اگر بسته بندی نبود، بشر به طور حتم با بحران غذا مواجه می شد؟ تا چند دهه پیش از این تمامی محصولات لبنی و خود شیر به عنوان منبع این محصولات، ماندگاری بسیار كوتاهی داشتند و همان ماندگاری كوتاه نیز به لطف یخچال های اولیه حاصل می شد اما پس از انقلاب بسته بندی های اسپتیك و حتی بدون نیاز به یخچال و سردخانه، این ماندگاری به یكسال رسیده است و می توان این محصولات را به اقصی نقاط جهان ارسال نمود.
حال اگر از شما در مورد اهمیت بسته بندی بپرسند چه نظری خواهید داشت؟ آیا براستی می توان بسته بندی را اسراف در منابع اولیه قلمداد و علیه آن فعالیت نمود؟
اما نقش بسته بندی در توفیق محصولات را تا چه میزان می توان ارزیابی كرد.
این موضوع را می توان از دو جنبه مختلف مورد بررسی قرار داد، اول اهمیتی كه محصول مورد بسته بندی به صورت عام دارد و دیگری بهایی است كه تولید كننده و مخاطب محصول بر ظاهر آن می دهند. شاید برای برای یافتن پاسخی بهتر برای این چالش، بتوان از نظرات روان شناس مشهور آمریكایی، آبروهام مازلو، و سلسله مراتبی كه او از احتیاجات بشر تعریف نموده، كمك گرفت. با توجه به نظرات وی، هر محصول را باید با همان ارزشی كه به صورت حقیقی دارد، بسته بندی نمود. به عنوان نمونه، بسته بندی محصولات گوشتی، در گروه تولیدات فیزیولوژیك قرار می گیرند و این بدان معناست كه بسته بندی آن بایستی به صورت كاملا شفاف تمامی جزئیات آن را به همراه دستور پخت و نگهداری و البته محافظت فیزیكی كاملع به خریدار عرضه كند. اما محصولات الكترونیك در دسته بسته بندی های ایمنی جا می گیرند چرا كه بسته بندی اعمال شده باید توانایی محافظت از محصول در برابر خطراتی همچون گم شدن قطعات كوچك و احیانا سرقت آنها را در كنار محافظت فیزیكی در برابر ضربه های احتمالی، دارا باشد.
در نظر داشتن این نكته مهم در طراحی بسته بندی، منجر به ایجاد شخصیت برای محصول و درنتیجه توفیق بیشتر آن در میان رقبا خواهد شد.
به علم روان شناسی اشاره داشتیم. كمك گرفتن از علوم مختلف خود گویای گستردگی عرصه حضور بسته بندی در جامعه است.
طراحان گرافیک ایران
