تبیان، دستیار زندگی

 فهرست میراث جهانی یونسكو را در تاریخ 1 ژوئن سال 2010 میلادی مورد بررسی قرار دادیم و به نتایج زیر رسیدیم:

تا زمان ارائه این گزارش، 890 «میراث جهانی» در فهرست یونسكو به ثبت رسیده كه در آن میان، 689 «میراث فرهنگی»، 176 «میراث طبیعی» و 25 «میراث مخلوط» (فرهنگی – طبیعی) دیده می‌شوند.

در ضمن علاوه بر آمار بالا، 32 «میراث در خطر» نیز در فهرست یونسكو دیده می‌شود كه 16 مورد مربوط به «میراث طبیعی» و 16 مورد مربوط به «میراث فرهنگی» است. قابل ذكر است كه این آثار در بین 148 كشور عضو «كنوانسیون میراث جهانی» پراكنده‌اند.

در مورد ایران باید بگوییم كه تاكنون 9 «میراث فرهنگی» و 1 «میراث در خطر» در فهرست یونسكو به ثبت رسانده است. با احتساب همه‌ی میراث جهانی در همه‌ی كشورهای عضو، می‌توان چندین نتیجه گرفت:

1- به طور متوسط، هر كشور دنیا را می‌توان دارای 6 میراث جهانی فرض كرد.
2- تقریبا به ازای هر 4 «میراث فرهنگی»، 1 «میراث طبیعی» به ثبت رسیده است. و این بدان معنی است كه تعداد «میراث فرهنگی» در دنیا 4 برابر «میراث طبیعی» است.
3- تقریبا 1 كشور از هر 5 كشور‌، دارای «میراث در خطر» است و تخریب «میراث طبیعی» دقیقا به اندازه‌ی «میراث فرهنگی» است.

وقتی به فهرست یونسكو با دقت بیشتری نظر می‌افكنیم متوجه می‌شویم كه «میراث در خطر» در كشورهای توسعه یافته دیده نمی‌شود و بیشتر متعلق به كشورهای جهان سوم است. توجه كنید:
«میراث فرهنگی در خطر» متعلق به كشورهای یمن، ونزوئلا، تانزانیا، صربستان، فیلیپین، پرو، پاكستان، شهر اورشلیم كه توسط كشور اردن به ثبت رسیده، عراق، ایران، گرجستان، مصر، شیلی و افغانستان است.
 
میراث طبیعی در خطر متعلق به كشورهای بلیز، جمهوری آفریقای مركزی ،كلمبیا، كنگو ،اكوادور، اتیوپی، گینه، هند، نیجر و سنگال است.
چند موضوع جالب توجه در این میان قابل توجه است:
1- افغانستان 2 اثر در فهرست یونسكو ثبت كرده كه هر دو «میراث فرهنگی در خطر» هستند.
2- كنگو 5 اثر در فهرست یونسكو ثبت كرده كه همه «میراث طبیعی در خطر» هستند.
3- عراق 3 «میراث فرهنگی» در فهرست یونسكو به ثبت رسانده كه 2 مورد از آن‌ها «میراث فرهنگی در خطر» هستند.
4- جالب این است كه پاكستان، افغانستان و عراق كشورهایی در همسایگی ایران هستند كه همگی «میراث در خطر» دارند.

اگر به دنبال این سوال باشیم كه كدام كشورها بیشتریم میراث جهانی را به ثبت رسانده‌اند به نتیجه زیر می‌رسیم:

ایتالیا با 44، اسپانیا با 41 و چین با 38 «میراث جهانی» به ترتیب در فهرست اول تا سوم، قرار گرفته‌اند. در رتبه‌های بعدی، آلمان با 34 اثر، فرانسه با 32، مكزیك 29، انگلیس 28، هند 27، روسیه 23 و آمریكا با 20 اثر ثبت شده، قابل توجه هستند.
 
با توجه به آمار بالا، می‌توان بیان كرد كه به طور تقریبی رونق گردشگری در هر كشور و منطقه، با تعداد «میراث جهانی» ارتباط مستقیم دارد. با نطری دوباره به فهرست «میراث جهانی» متوجه می‌شویم كه كشورهای آمریكا با 12، استرالیا با 11، كانادا با 9، روسیه با 8 و چین با 7 اثر ثبت شده، بیشترین «میراث طبیعی» را ثبت كرده‌اند.

این آمار، موضوع جالبی را برای ما روشن می‌كند:
1- تعداد «میراث طبیعی» با وسعت كشورها در ارتباط مستقیم است. یعنی كشورهای بزرگتر، میراث طبیعی بیشتری را ثبت كرده‌اند. جالب این است كه بر خلاف «میراث طبیعی، «میراث فرهنگی» با وسعت كشورها ارتباط ندارد. به طور مثال تنها در شهر بارسلونا، 9 میراث جهانی وجود دارد و البته از این لحاظ شهری بی‌رقیب است.

2- كشورهایی كه تمدن دیرینه‌‌ای ندارند، «میراث طبیعی» بیشتری دارند و این می‌تواند بیانگر این موضوع باشد كه ایجاد تمدن در بسیاری از مواقع، طبیعت را مورد تهاجم و تخریب قرار داده است.

3- با توجه به «میراث طبیعی» كشورهایی از قبیل؛ كاستاریكا تنها با 3 «میراث طبیعی» و 0 «میراث فرهنگی»، كنیا با 2 «میراث طبیعی» از 4 «میراث جهانی»، ماداگاسكار با 2 «میراث طبیعی» از 3 «میراث جهانی»، تانزانیا با 4 «میراث طبیعی» از 7 «میراث جهانی»، پاناما با 3 «میراث طبیعی» از 5 «میراث جهانی» و ... می‌توان ادعا كرد كه كشورهای آفریقایی و آمریكایی نسبت به كشورهای آسیایی و اروپایی، «میراث طبیعی» بیشتری دارند.

از طرفی نیوزیلند 3 «میراث جهانی» به ثبت رسانده كه 2 اثر آن «میراث طبیعی» و 1 «میراث مخلوط» است. استرالیا تنها 2 «میراث فرهنگی»، 4 «میراث مخلوط» و 11 «میراث طبیعی» دارد. یعنی قاره‌ی اقیانوسیه هم بیشتر با «میراث طبیعی» خود را در عرصه‌ی جهان به نمایش درآورده است. 

با مقایسه‌ای میان ایران و برخی از كشورها می‌توانیم به نتایج زیر برسیم:
بلژیك 10 «میراث جهانی»، هم‌تعداد با ایران در فهرست یونسكو ثبت كرده و این در حالی است كه وسعت ایران 53 برابر آن است. ایران 21 مرتبه بزرگتر از كشور جمهوری چك است و با این حال این كشور 11 «میراث جهانی» به ثبت رسانده. همچنین كشور ما حدود 40 برابر بزرگتر از كشور سوئیس است ولی هر دو 10 «میراث جهانی» ثبت شده دارند، البته همزمان باید به این نكته توجه كرد كه سوئیس «میراث در خطر» ندارد و 3 «میراث طبیعی» در میان «میراث جهانی»‌اش دیده می‌شوند.

در واقع ایران از كشورهای دارای فرهنگ دیرینه همچون هند (27 میراث جهانی) و چین (38 میراث جهانی) و یونان (17 میراث جهانی)، تعداد بسیار كمتری «میراث جهانی» به ثبت رسانده و از طرفی در برابر كشورهای كوچك اروپایی نیز در وضعیت خوبی قرار ندارد. از نتایج فهرست «میراث جهانی» یونسكو می‌توان رابطه‌ مستقیم میان تعداد آثار ثبتی جهانی و توسعه‌یافتگی را دریافت.

خبرگزاری میراث فرهنگی - گردشگری