الف : آخرین غذای قبل از مسابقه
این غذا باید زیاد ،اما زود هضم باشد . غذای قبل از مسابقه باید سه تا چهار ساعت قبل از شروع مسابقه خورده شود . این غذا باید شامل موارد زیر باشد .
-
یک کاسه از غلات مخلوط با شیرشیرین شده یا برنج یا ماکارونی یا سیب زمینی آب پز.
-
یک یا دوعدد کلوچه یا نان و عسل یا مربا .
-
یک یا دوعد کلوچه یا نان با کره و مارگارین .
-
۳۰ گرم گوشت گاو که قبل از پختن چرخ شده به صورت استیک درآمده و پرنمک و همراه با یک زرده تخم مرغ باشد ، این گوشت باید در ماهی تابه با حداقل چربی سرخ شود .
-
۳۰ گرم ماهی
-
سالاد با آبلیمو و روغن
-
یک یا دو میوه تازه و خیلی نرم
اگر فرد عادت دارد ، نوشیدن یک فنجان چای یا قهوه یا دم کرده گیاهی مانعی ندارد ( نکته دیگر این که ، رژیم غذایی وعده قبل از شروع مسابقه باید حاوی آب و قند میوه ها یا عسل یا شکر باشد ) .
در فاصله بین آخرین غذای قبل از مسابقه و زمان شروع مسابقه توصیه می شود که هر نیم ساعت یک لیوان مخلوط مساوی آب میوه تازه و آب که به آن ۱۰ تا ۲۰ گرم فروکتوز یا ۲۰ تا ۳۰ گرم عسل اضافه شده باشد ، با درجه حرارت معمولی مصرف شود ؛ به نحوی که حدود سه لیوان از این شربت قبل از شروع مسابقه مصرف شده باشد ( در هر حال ، مصرف مایعات باید حداقل نیم ساعت قبل از شروع مسابقه متوقف شود ) مقدار این شربت بر حسب میزان درجه حرارت محیط تنظیم می شود .
مسابقات بر حسب نوع ورزش در ساعات مختلفی از روز شروع می شود .
ب : مهم ترین زمان های انجام مسابقات به شرح زیر است :
۱- مسابقه صبح ( حدود ساعت ۱۱ ) شروع می شود :
در این صورت صبحانه با غذای زیر جایگزین می شود ، زمان صرف صبحانه ۷ و ۳۰ دقیقه یعنی سه تا چهار ساعت قبل از شروع مسابقه است .
-
یک کاسه غلات همراه با شیر شیرین شده ؛
-
نان یا یک یا دو کلوچه با عسل یا مربا ؛
-
نان یا یک یا دو کلوچه با کره به اضافه مارگارین ؛
-
۳۰ گرم گوشت گاو که پیش از پختن چرخ شده و به آن نمک زیاد و یک زرده تخم مرغ با ۳۰ گرم ماهی اضافه شده باشد ؛
-
سالاد با آبلیمو و روغن ؛
-
یک یا دو میوه تازه و خیلی نرم
-
یک فنجان چای یا قهوه یا دم کرده گیاهی . در صورت داشتن عادت ، سپس « رژیم انتظار » ( مایعات ) مصرف کنید .
۲. مسابقات بعداز ظهر ( حدود ساعت ۱۵ ) انجام می شود :
الف : همان صبحانه معمولی را که در دوران تمرینات معصرف می شد ، حدود ساعت هفت تا هشت میل کنید .
ب : ناهار باید قبل از وقت و حدود ۱۱ صرف شود ، به نحوی که با شروع مسابقات سه تا چهار ساعت فاصله داشته باشد ، مواد غذایی همان موادی باشند که در بالا به آن ها اشاره شد .
۳. مسابقه صبح و بعدازظهر انجام می شود :
-
اگر مسابقه قبل از ساعت ۱۱ شروع شود ، غذای قبل از مسابقه ساعت ۷ و ۳۰ دقیقه یا زودتر صرف می شود و سپس رژیم غذایی انتظار تا قبل از شروع مسابقه ادامه می یابد . بعد از مسابقه صبح ، فوراً مقدار زیادی ( یک چهارم تا نیم لیتر ) آب گازدار یا معدنی با درجه حرارت معمولی آشامیده می شود . در فاصله بین دو مسابقه در نیمه روز ، یک غذای انرژی زا در نظر گرفته شود که می تواند از موارد زیر باشد :
-
غذایی باشد که در منزل خورده می شود .
-
غذایی باشد که از منزل با خود برده و در ظرف ایزومتریک یا قابل گرم کردن ، نگهداری و یا سرد مصرف شود .
-
غذای بسته بندی شده و متعادلی باشد که در بازار وجود دارد . صرف غذا در رستوران به شرط آن که از تهیه غذا طبق توصیه های متخصص تغذیه یا مربی و یا مسئولان آگاه اطمینان حاصل شده باشد .
۴. مسابقه شب ( حدود ساعت ۲۱ ) انجام می شود .
صبحانه و ناهار مطابق برنامه غذایی دوران تمرینات است و فقط شام را تغییر می دهند . شام حدود ساعت ۱۷ تا ۱۸ خورده می شود . نوع غذا ، رژیم غذایی قبل از مسابقه است که به دنبال آن ، رژیم غذایی « انتظار » در نظر گرفته می شود .
۵. مسابقه چندین روز به طور مرتب انجام می شود :
هر روز مسابقه ، باید مانند تنها یک مسابقه در نظر گرفته شود . شام بین دو مسابقه باید غذایی باشد که قادر به دفع مواد سمی که موجب خستگی می شود باشد و توان از دست رفته در مسابقه را جبران کند .
الف : فوراً بعد از مسابقه ، آب قلیایی شیرین شده بنوشید و در صورت امکان به آن پتاسیم و نمک اضافه کنید ( به ۳۰۰ گرم آب ، ۳۰ گرم عسل و ۵/۰ گرم گلوکونات پتاسیم اضافه شود ) .
ب : بعد از دوش گرفتن و ماساژ یک چهارم لیتر شیر کامل ( بدون چربی ؛ در صورتی که شیر خوب و به طور کامل تحمل نمی شود ) میل شود .
ج : شام کامل به شرح زیر میل شود :
-
سوپ سبزی ها با رشته ؛
-
یک تکه گوشت ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم ( هر سه روز یک بار با یک تکه جگر جایگزین شود ) در مورد خانم ها هر دو روز یک بار جگر جایگزین گوشت شود ؛
-
برنج یا ماکارونی به اضافه کره تازه ؛
-
سالاد با روغن و لیمو همراه با یک تخم مرغ آب پز و کاملاً سفت شده ؛
-
یک تکه پنیر ( ۳۰ گرم ) با بافت فشرده ؛
-
۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم نان ؛
-
یک شیرینی ( تهیه شده با میوه ) ؛
-
دو عدد میوه تازه و چند عدد میوه خشک ( برگه زردآلو ، خرما ،آلو و انجیر ) ؛
-
یک چهارم لیتر ماء الشعیر؛
-
هنگام خواب ، ۱۵۰ گرم آب میوه شیرین شده با ۲۰ گرم فروکتوز میل شود .
۶. مشکل مسافرت
به طور کلی ، وقتی هر تیم ورزشی به هنگام مسافرت وارد هتل می شود ، غذای خود را در یک رستوران و در مدت طولانی تری نسبت به قبل مصرف می کند . بنابراین ، برای رستوران نباید مشکل عمده ای در تهیه رژیم غذایی مناسب برای ورزشکاران وجود داشته باشد . کافی است متخصص تغذیه تیم یا مربی آگاه ، با مشخص کردن انواع غذاهایی که برای ورزشکاران توصیه شده است ، قبلاً دستور لازم را بدهند .
پ : توصیه های کلی برای تمام ورزش ها
۱. گرما : در گرما باید مقدار مصرف مایعات ، نمک طعام و گلوکلونات پتاسیم را در وعده غذای قبل از مسابقه زیاد کرد .
۲ . تشنگی : در صورت احساس تشنگی در حین مسابقه باید با مقدار کم آب آن را برطرف کرد . البته وقتی تعریق زیاد باشد ، به آب ، نمک هم باید اضافه شود .
۳. سرما : برای مقابله با سرما ، مقدار چربی رژیم غذایی در وعده صبحانه با مصرف کره یا مارگارین اضافه می شود .
۴. ورزش های طولانی مدت : مانند پرواز با کایت یا قایق بادی ، باید موقتاً فرد را به یبوست مبتلا کرد ( ۳) تا ۴ روز قبل از مسابقه ، مواد غذایی ملین مانند شیر و شیرینی حذف می شود ) .
۵. مواد غذایی رایج بین ورزشکاران در روز مسابقه : مانند میوه های خشک ، مربای میوه ها ، گز ، نوقا ، معجون بادام ، معجون میوه ها ، بیسکویت ها و قرص های گلوکز هضم را آسان می کنند و مفیدند .
* آشامیدنی های مناسب در نیمه وقت مسابقه
الف : ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلی لیتر ، آب ۲۰ گرم گلوکز یا دکستروز ، مقداری نمک که میان سه انگشت قرار می گیرد ، ۱ گرم فسفات تری کلسیک ، یک قاشق سوپ خوری گلوکانات پتاسیم .
ب : ۴۰۰ میلی لیتر آب ، ۲۰۰ میلی لیتر آب مرکبات ، ۲۰۰ میلی لیتر آب میوه های دیگر ( سیب و گلابی و هلو ) ، ۱۵۰ گرم گلوکز ۲ فسفات تری کلسیک ، دو قاشق سوپ خوری گلوکونات پتاسیم که با هم مخلوط می شوند .
ت : ویژگی های تغذیه ای برای بعضی از ورزش ها
۱. ورزش تیمی :
توصیه های نیمه وقت مسابقه : به محض این که بدن احساس خستگی کرد ، باید از وقت مرده به منظورهای زیر استفاده کرد :
-
نوشیدن مایعات : مایعات را نباید به مقدار زیاد و سرد نوشید . تنها نوشیدنی هایی که درجه حرارت محیط را دارند ، سریع جذب می شوند . حتی در گرمای زیاد ، نوشیدن مایعات سرد جایز نیست . نوشیدن مایعات سرد موجب اختلال در عمل جذب می شود و بدن تعادل خود را از دست می دهد .
-
مصرف شکر : به منظور بالا بردن قند خون که در بعضی از ورزشکاران به طور طبیعی پایین می آید .
-
مصرف نمک : برای جبران از دست رفتن نمک از طریق عرق در هوای گرم و مرطوب .
-
مصرف مواد قلیایی : برای مبارزه علیه بعضی از پدیده های اسیدوز
داور : یک داور ممکن است ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر را به سرعت بدود . بنابراین او نیز مانند ورزشکاران باید رژیم غذایی و توصیه های ارائه شده برای ورزشکاران را رعایت کند .
۲. ورزش دوچرخه سواری :
توصیه های ضروری :
-
ساعت شش صبح یک لیوان آب میوه تازه با عسل مصرف شود .
-
بین صبحانه و ناهار یک لیوان شیر بدون چربی با ۲۵٪ گرم گلوگانات پتاسیم نوشیده شود .
-
بین ناهار و شام ، یک لیوان چای یا قهوه شیرین نوشیده شود .
-
بین شام و غذای قبل ازخواب یک کاسه سوپ سبزی با نمک و فسفات میل شود .
-
غذای قبل ازخواب ، شربت کمپوت و آب میوه تازه باشد .
* اشتها و اضطراب روز مسابقه
گاهی ورزشکاران یک روز قبل از مسابقه چیزی نمی خورند . به این بهانه که مواد غذایی خورده شده خطر اختلال گوارشی به همراه دارد و اغلب قبل از مسابقه ناشتا فعالیت را شروع می کنند . این ، یک خطای بزرگ و زیان آور است . در این موارد بهترین کار این است که ورزشکار مضطرب را به جیره غذایی نیمه وقت عادت دهیم . برای این کار باید مرحله به مرحله و با آب شروع کرد ( آشامیدنی ها معمولاً بهتر از مواد غذایی تحمل می شوند . سپس شربت و بعد از آن آب غنی شده با آب میوه مصرف می شود . به این ترتیب ، کم کم یک رژیم غذایی مایع استفاده می شود و به تدریج رژیم غذایی معمولی داده می شود )
بخش ۴ : رژیم غذایی بازسازی
بلافاصله بعد از مسابقات ۳۰۰ گرم آب گازدار بنوشید که به آن ۱ گرم نمک طعام و ۵/۰ گرم گلوکونات پتاسیم یا بیکربتات سدیم اضافه شده باشد . بعد از استحمام یا دوش گرفتن ، ماساژ و احتمالاًاکسیژن درمانی انجام می شود . مصرف یک لیوان شیر کم چربی در این زمان مناسب است.
نیم ساعت قبل از شام ، یک تا دو لیوان ( بر حسب تشنگی ) آبی بنوشید که مقدار کمی املاح داشته باشد .
شام ( وقتی که مسابقات کاملاً پایان یافته است )
-
آش سبزی ها با نمک
-
یک غذای داری برنج یا ماکارونی و یا سیب زمینی آب پز با نمک با یک قطعه کره تازه و پنیر رنده شده .
-
سالاد به روغن و لیمو با یک عدد تخم مرغ آب پز کاملاً سفت شده .
-
یک یا دو برش نان .
-
یک یا دو میوه خام و چند میوه خشک ( ۳ تا ۴ عدد آلود ، خرما و یا انجیر )
-
در پایان غذا ، یک لیوان ماء الشعیر .
-
هنگام خواب یک لیوان شیر بدون سرشیر یا شیر کامل ، البته اگر معده تحمل آن را داشته باشد .
* روز بعد از مسابقه
صبحانه
-
یک فنجان چای یا قهوه با شیرینی کم ؛
-
دو عدد کلوچه یا نان با مربا ؛
-
ساعت ۱۰ صبح : یک لیوان آب میوه .
ناهار
-
یک سبزی خام با نمک ، روغن و لیمو ؛
-
یک نوع غذا مرکب از برنج یا ماکارونی ، همراه با نمک و کره تازه یا پنیر رنده شده ؛
-
یک سالاد با روغن و لیمو
-
یک یا دو میوه خام و چند میوه خشک
-
یک لیوان ماء الشعیر
عصرانه ( ساعت ۱۶ )
شام
-
آش با سبزی ها یا آش رشته ؛
-
۱۰ گرم گوشت سفید ( مرغ ) یا دو عدد تخم مرغ آب پز کاملاً سفت یا ۹۰ گرم ماهی ؛
-
یک نوع غذا از سبزی ها همراه با کره ؛
-
۳۰ گرم پنیر با نان
-
یک میوه خام یا کمپوت با یک شیرینی تازه ( بدون خامه ) و چند میوه خشک ؛
-
یک لیوان ماء الشعیر
* دو روز بعد از مسابقه
چهار وعده غذای مغذی باید مصرف کرد .
صبحانه
-
یک کاسه غلات با شیر شیرین شده ؛
-
یک عدد تخم مرغ آب پز کاملاً سفت ؛
-
یک برش گوشت ( ۳۰ گرم )
-
سه عدد بیسکویت یا نان
-
کره ، عسل و مربا ؛
-
یک فنجان چای یا قهوه با شکر .
ناهار
عصرانه
-
یک لیوان شیر
-
دو عدد کلوچه یا نان
-
یک عدد میوه
شام
قبل از خواب
از روز سوم به بعد و روزهای بعد ، از رژیم غذایی رایج در تمرینات استفاده شود . وقتی مسابقات در چند روز متوالی ادامه دارد ، برای بازسازی بدن بعد از هر مسابقه باید شام زیر میل شود ؛