تبیان، دستیار زندگی

● هدف خدا بود و بس

برآنیم از لابه لای سخنان یاران و همکلاسی های شهید کاووسی برگی از حوادث روزگار پیروزی انقلاب را در دانشکده پزشکی ورق بزنیم و به یاد آوریم چگونه خداوند در لحظه های دشوار یاور بندگان خود بوده است و از خود بپرسیم چقدر از معیار شهدا یعنی «کار خالصانه فقط برای خدا» فاصله گرفته ایم. شهید عزت الملوک کاووسی، فرشته ای در لباس بشر بود. این دوشیزه معصوم، دانشجوی پزشکی دانشگاه تهران بوده که بنا به گفته یکی از استادانش آقای دکتر مصطفوی – حتی یک نوبت هم غیبت نداشت و در امتحانات در بین ۲۱ نفر مقام اول را به دست آورد. وی در غوغای انقلاب برای نجات مجروحان سر از پا نمی شناخت. او هنگامی که یکی از مجروحان را داخل آمبولانس می گذاشت، در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ مورد اصابت گلوله قرار گرفت و چون قطره ای به دریای شهیدان پیوست و سپس در آرامگاهش در صحن بیمارستان امام خمینی در مقابل مرکز تصویربرداری برای همیشه خفت.

شهید عزت الملوک کاووسی در سال ۱۳۳۷ در مشهد به دنیا آمد. پس از اتمام تحصیلات ابتدایی همراه خانواده به تهران آمد و در دبیرستان های دکتر فاطمه سیاح، کاخ و هدف تحصیل کرد. بعد از گرفتن دیپلم، در کنکور شرکت کرده و سال ۱۳۵۶ در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد. از کودکی پرکار بود و زیاد مطالعه می کرد. دوران دبیرستان مطالعات مذهبی او سیر انقلابی گرفت. او برای شناخت اسلام اصیل مطالعه ای بنیادی داشت. عشق به محرومان و کمک به بینوایان او را به دور افتاده ترین محله های شهر می کشاند. با کمک هزینه دانشکده و پولی که از خانواده می گرفت، امکاناتی را برای محرومان فراهم می کرد. وی به زبان انگلیسی و عربی تسلط کامل داشت و کتاب های ابوعلی سینا را به زبان اصلی (عربی) مطالعه می کرد. شهید کاووسی جسم و جان خویش را امانتی گرانبها می دانست که خدا چند روزی به او سپرده است و باید سالم و طاهر به او بازگرداند. برای او هدف خدا بود و بس.

با اوج گیری انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و بیداری مردم، او دیگر سر از پا نمی شناخت. چشمان تیزبینش برق امیدی تازه یافته بود و احساس می کرد پیروزی نزدیک است. کلام امام داروی دردهای او و تسلی بخش قلبش بود. پس بایدبیدار باشیم که این انتظار شهیدان است.شهید کاووسی با اعتقاد کامل به اندیشه ها و راه امام فعالیت را ادامه می داد

من اولین باری که ایشان را دیدم، در برنامه کوهنوردی عید سال ۵۷ بود. برنامه عید آن سال برگزاری کوهنوردی در شیر کوه یزد بود. در گذشته ایشان را در کتابخانه اسلامی دیده بودم. ولی از نزدیک با روحیات و پشتکار ایشان در برنامه انجمن اسلامی در عید ۵۷ آشنا شدم. ما بلیت قطار برای دانشجویان گرفته بودیم. حدود ۳۵ تا ۴۰ نفر برای صعود به شیرکوه یزد ثبت نام کرده بودند. مسوول برنامه و راهنمای کوه پیمایی آقای مهندس حبیب الله بی طرف بود. ایشان دانشجوی دانشکده فنی بودند ولی چون یزدی بودند و ارتفاعات منطقه را خوب می شناختند، به عنوان راهنمای برنامه انتخاب شدند. برنامه بسیار سنگینی بود. برخی از دانشجویان سال اولی هم بودند از جمله شهید کاووسی که آمادگی لازم را نداشتند. این برنامه به مشکلاتی برخورد از جمله سرمای شدید، برف و بوران. خاطرم هست که شهید کاووسی تجهیزات مناسب را به همراه نداشتند. ایشان در برنامه کوه، سختی های زیادی کشیدند تا جایی که نزدیک بود پای ایشان یخ بزند. ولی جوانی و اقتضائات آن دوران، مقاومت هایی را که انتظار آن می رفت، حاصل کرد و تاثیر خودش را گذاشت. ایشان از همان برنامه به عنوان یکی از ارکان ثابت فعالیت های اسلامی قرار گرفت. به طور مرتب در فعالیت ها شرکت می کردند. در انشعاباتی که میان دانشجویان دانشکده صورت گرفت، ایشان از طرف داران دیدگاه های امام و همراه با مردم بودند. گروه مقابل افرادی بودند که به دیدگاه های سازمان مجاهدین خلق وفادار مانده بودند و هرچه به پیروزی انقلاب نزدیک می شد، این مقابله شدت می گرفت.

یعنی وقتی وارد دانشگاه شدند واقعا شاید ابعاد فعالیت دانشجویی و اصول راهنمایی مبارزه را نمی شناخت ولی به دلیل روح پاک و نیت خالص روز به روز اوج گرفت و به این لیاقت رسید که به شهادت برسد. اینها چراغ ها و فانوس هایی هستند که سیر حرکات اسلامی و انجمن ها را روشن می کنند. نمی توان جدا از این سابقه و هویت اسلامی در قالب انجمن اسلامی فعالیت کرد. اینها مانند چراغ راهنمایی هستند که در همه دوران انجمن های اسلامی باید از آن استفاده کنند.»

● بهترین پاداشی که ایشان می توانستند بگیرند، شهادت بود

در میان همه فعالینی که در دانشکده پزشکی بودند، من تردید ندارم که اگر بخواهیم دو، سه نفر را نام ببریم که محور حرکت های اجتماعی سیاسی بودند، یکی از آنها شهید کاووسی است. از این لحاظ من فکر می کنم این وضعیت در دانشگاه، منحصر به فرد است. در دانشکده های دیگر به طور عمده آقایان محور بودند و فعالیت می کردند و این موضوع، برجستگی خاصی داشت که در دانشکده پزشکی یک دانشجوی دختر محور فعالیت های جمعی دانشجویی باشد. حرکت دانشجویی آن زمان فراز و نشیب زیادی داشت. اوایل دانشجویان دور هم بودند ولی بعد از انقلاب یا در اواخر شکل گیری انقلاب، خط بندی و مرزبندی ها شروع شد. خانم دکتر عمر کوتاه و پربرکتش مجال نداد که وارد آن معرکه ها بشود. از روحیه اش کاملا مشخص بود که کاری را که انجام می دهد، براساس باور و اعتقادی است که از درون تبدیل به یقین شده و به همین دلیل من تصاویری که از خانم دکتر در ذهنم هست، این است که در راهی که پیش رفت کمتر تردید به خود راه می داد.

در حقیقت مصمم بودند و این نشانگر یک باور عمیق و اعتقادی می باشد که به یقین رسیده است. در حالی که ما و بقیه دوستان ممکن بود در راهی که داشتیم، تردید کنیم. به همین دلیل بود که یک تا یک و نیم سال از زمان ورود ایشان به دانشگاه (ورودی ۵۶) تا شهادت شان طول کشید. خانم دکتر از همان اوایل یکی از چهره های بسیار پرتلاش در برنامه های دانشجویی و کوهنوردی و کارهای سیاسی و فعالیت های صنفی بود و بعد هم که انقلاب پا گرفت و جریان انقلاب در همه کشور و دانشگاه ها حاکم شد، باز هم خانم دکتر آن محوریت خود را در جریان های سیاسی دانشگاه داشت. الان آنچه در ذهنم است، این است که در برخی اوقات خانم دکتر ترجیح می داد که بخشی از فعالیت خود را در بیرون از دانشگاه داشته باشد. کار خود را تنها محدود به محیط روشنفکری و نخبه گری دانشگاه نمی کردند. شاید از وقتی که انقلاب به کوچه و خیابان کشیده شد، ایشان ترجیح دادند که بخشی از نیرو و انرژی خود را صرف مردم کند. به همین دلیل هم، در تهران بعد از حادثه ۱۷ شهریور ایشان تلاش کرد با محوریت در تشکیل کمیته پزشکی و کمک رسانی به مجروحان جریان انقلاب، بخشی از رنجی را که بر دوش مردم است بردارد. در نهایت هم در حادثه ای که برای نجات مجروحان رفته بود، شهید شد.

کمیته ای در بیرون تشکیل شده بود ولی طبعا کسانی در آن مشغول بودند که با اصول پزشکی و ارتباطات در درون ساختار پزشکی آشنا بودند. آن زمان در سطح بیمارستان امام خمینی فعلی ارتباط محکمی با اورژانس و سایر بخش ها وجود داشت اما استفاده از امکانات و آمبولانس های آن زمان هم، همه در دست سیستم اداری دولتی شاهنشاهی بود. همین که کسی بیاید و هماهنگی ایجاد کند و از این همه امکانات استفاده کند، تا در خدمت مردم قرار گیرد، خودش انرژی و وقت زیادی را می طلبید. اما ویژگی دیگری که خانم دکتر داشت، این بود که با وجود اینکه آدمی جدی، مدیر و قاطع بود اما فقط به مدیریت در کارها بسنده نمی کرد.

ایشان در کمیته پزشکی محور بودند و وظیفه سنگینی بود که همه موارد را هماهنگ کرده و امکانات را برای کمک به مردمی که در خیابان ها تیر می خوردند یا زخمی و شهید می شدند، بسیج کرد. اما این طور نبود که ایشان فقط در یک اتاق در بیمارستان یا دانشگاه بنشینند و مدیریت کنند. خودشان هم پا به پای امدادگران در خیابان ها بودند و به طور مستقیم به عنوان عامل اجرایی هم عمل می کردند و به لحاظ مدیریت هم این نکته مهم است یعنی یک مدیر باید در کوران امور قرار گیرد.

به هر حال آن عمر کوتاه و پربرکتی که داشتند متاسفانه این اجازه را به کل انقلاب و به خصوص جامعه پزشکی نداد که این سرمایه بزرگ بعدا حداقل در اداره بخش پزشکی کشور استفاده شود. به هر حال بهترین پاداشی که ایشان می توانستند بگیرند، شهادت بود که آرزوی افراد بسیاری بود که به آن نرسیدند.»