امام على (ع) این افتخار را دارد كه از كودكى در خانه رسول خدا (ص) رشد یافت .1 در این باره نقل هاى جالبى وجود دارد كه ابن ابى الحدید آن ها را یكجا فراهم آورده است. از جمله از زید بن على بن الحسین (ع) نقل شده است كه در آن دوران, رسول خدا (ص) گوشت و خرما را در دهانشان نرم كرده تا خوردن آن راحت تر شده, آنگاه آن را در دهان امام مى گذاشت. 2 به دلیل همین قرابت بود كه امام, نخستین كسى بود كه به رسول خدا (ص) ایمان آورد. او خود فرمود: ((لم یسبقنى الا رسول الله بالصلاه.))3 در این باره به قدرى شهادات و شواهد وجود دارد كه جاى هیچ گونه تردیدى را به افراد منصف باقى نمى گذارد. درباره اسلام آوردن امام گزارش شده است كه رسول خدا (ص) از او دعوت كردند تا اسلام را بپذیرد. این امر بلوغ فكرى امام را نشان مى دهد. 4 مسعودى مى گوید: برخى سن امام را در وقت اسلام آوردن كم گفته اند تا بگویند او در زمانى كه اسلام آورده طفلى بیش نبوده است .5 حقیقت آن است كه پیامبر (ص) قدر شناس اصحاب فداكار بود, زمانى كه از جان گذشتگى امام على (ع) را در همهئ صحنه ها مى دید چگونه مى توانست او را همانند دیگران بداند. این امر سبب شد تا در هر فرصت مناسب, با فرمایشاتى كه درباره خصایص و ویژگیهاى آن حضرت مى فرمود, قدر و اعتبار او را به مردم بنمایاند. اینها امورى است كه ما به عنوان فضایل امام در مصادر معتبر حدیثى و تاریخى داریم. بعدها زمانى كه كتابهاى حدیث در قرن دوم تدوین شد, كسانى كه جامع و راوى این كتب روایى بودند, عمدتاً متاثر ازگرایشات عثمانى مذهبانى بودند كه براى امام فضیلتى را تحمل نمى كردند. به علاوه آنچه را طرفداران اموى و عثمانى در دوران بنى امیه درباره خلفا و مدافعان صحابى آنها ساخته بودند, نقل مى كردند. بخشى از این جعلیات, درست امورى بود كه در اصل, از فضایل امام بود و به خلفا نسبت داده شده بود این تحریفات راه به جایى نبرد,زیرا تا اندازه اى فضایل نقل شده امام جدى, و راویان آن مورد اعتماد بودند كه به هر روى در كتابها باقى ماند. در این زمینه راویان كوفى نقش مهمى در حفظ این فضایل داشتند. احمد بن حنبل مى گفت: آن اندازه كه براى على (ع) فضایل صحیحه وارد شده براى هیچ یك از صحابه وارد نشده است .6 همو مى گفت: ((ان ابن ابى طالب لایقاس به احد)) .7 از میان این فضایل, روایاتى را مى توان مطرح كرد كه كوچكترین تردیدى در درستى آنها وجود ندارد. برخى از این نقلها به قدرى اهمیت دارد كه به تنهایى قادر است شخصیتى عظیم از امام را در دیدگان رسول خدا (ص) براى ما ترسیم كند. ابو سعید خدرى مى گفت: ((كان لعلى من النبى (ص) دخله لیست لاحد, و كان للنبى (ص) من على دخله لیست لاحد غیره فكانت دخله النبى (ص) من على ان النبى (ص) كان یدخل علیهم كل یوم)) 8 على نزد پیامبر (ص) رفت و شدى داشت كه كسى جز او نداشت. همین طورى, پیامبر (ص) نزد على رفت و شدى داشت كه براى كسى جز او نبود. رفت و شد پیامبر (ص) چنان بود كه هر روز بر آنها وارد مى شد. زید بن ثابت نیز به امام گفت: و ((انت من رسول الله (ص) بالمكان الذى لایعدله احد)) 9, زید زمانى این سخن را مى گفت كه سرسختانه از عثمان طرفدارى مى كرد. همین سبب شده بود كه امام چنان رسول خدا (ص) را بشناسد كه دیگر اصحاب آن چنان معرفت را به آن حضرت نداشتند.10 یكى از شواهد اعتناى رسول خدا (ص) به امام آن بود كه دخترش فاطمه را كه از زنان برگزیده عالم بود, به عقد آن حضرت درآورد. پیش از آن ابوبكر و عمر به خواستگارى رفته بودند و حضرت قبول نكرده بود. زمانى كه امام به خواستگارى رفت, آن حضرت پذیرفت و فرمود: لست بدجال, 11 فاطمه از آن توست. زمانى كه امام با فاطمه ازدواج كرد, حضرت از او خواست تا خانه اى پیدا كند. حضرت خانه اى دور یافت. پس از ازدواج, رسول خدا (ص) ازآنها خواست تا نزد او باشند. این كار با گذشت حارثه بن نعمان و واگذارى خانه اش انجام شد. 12 شاید به همین دلیل بود كه عبدالله بن عمر مى گفت: اگر مى خواهید موقعیت على را نزد پیامبر (ص) بدانید, موقعیت خانه او را نسبت به آن حضرت نگاه كنید. 13 در جریان اخوت, رسول خدا (ص), على (ع) را به عنوان ((برادر)) خود برگزید.14 زمانى كه رسول خدا (ص) خطبه مى خواند, امام على (ص) در فاصله اى دورتر سخنان آن حضرت را بازگو مى كرد.15 و آنگاه كه پیامبر (ص) خشمگین مى شد, كسى جز امام جرات سخن گفتن با وى را نداشت .16 مردم على (ع) را واسطه خود در حل مسألشان قرار مى دادند.17 سنیان از عایشه نقل كرده اند كه گفت: از زنان فاطمه (س) و از مردان على (ع) محبوبترین اشخاص نزد رسول خدا (ص) بودند .18 رسول خدا (ص) در یكى از قطعى ترین فضایل امام, یعنى حدیث منزلت, نسبت على را با خود همچون نسبت هارون با موسى دانست 19. هر بار كه مشكلى پیش مىآمد و نیاز به آن داشت تا كسى براى اصلاح كارها اعزام شود, پیامبر (ص) امام على (ع) را مى فرستاد. 20 از امام پرسیدند كه چگونه است كه شما بیش از دیگر صحابه حدیث نقل مى كنید؟ آن حضرت فرمود: ((لانى كنت اذا سالته انبانى و اذا سكت ابتدانى)) 21 امام پاسخ داد: براى این كه زمانى كه من از آن حضرت سوئال مى كردم, به من علم مىآموخت و زمانى كه من ساكت مى شدم آن حضرت خود آغاز سخن مى كرد. آن حضرت مى فرمود: من به نكته مجهولى برنخوردم جز آن كه درباره آن از رسول خدا (ص) سوئال كردم و پاسخ آن را در خاطرم نگه داشتم .22 و مى فرمود: هر چه از رسول خدا (ص) شنیدم آن را حفظ كردم و هیچگاه چیزى را فراموش نكردم 23. امام در نامه اى نوشت: ((و انا من رسول الله كالصنو من الصنو و الذراع والعضد))24, من و رسول خدا (ص) چون دو شاخیم از یك درخت رسته و چون آرنج به بازو بسته. امام مى فرمود: من همچون نوازد شترى كه دنبال مادرش مى رود دنباله رو پیامبر بودم.25 و مى فرمود: ((انى لم ارد على الله و لا على رسوله ساعه قط,)) من حتى لحظه اى مد مقابل خدا و رسول اظهار مخالفت نكردم. 26 در مساله اعلام برأت, خداوند به رسول خدا فرمود: این پیام را یا باید خودت به مردم ابلاغ كنى یا كسى كه از تو باشد. به همین دلیل بود كه آن حضرت, ابوبكر را از نیمه راه باز گردانده و پیام را به امام على (ع) داد تا در روز حج اكبر بخواند .27 امام در خطبه قاصعه درباره نزدیكى خود به پیامبر (ص) جملات زیبایى دارد. آن حضرت مى فرماید: شما مى دانید مرا نزد رسول خدا چه رتبت است و خویشاوندیم با او در چه نسبت است. آنگاه كه كودك بودم مرا در كنار خود نهاد و بر سینه خویشم جا داد و مرا در بسر خود مى خوابانید چنان كه تنم را به تن خویش مى سود و بوى خوش خود را به من مى بویانید. و گاه بود كه چیزى را مى جوید و سپس آن را به من مى خوارانید. از من دروغى در گفتار ندید و خطایى در كردار نشنید. هنگامى كه از شیر گرفته شد, خدا بزرگترین فرشته از فرشتگانش را شب و روز همنشین او فرمود تا راههاى بزرگوارى را پیمود و خویهاى نیكوى جهان را فراهم نمود. و من در پى او بودم چنان كه شتر بچه در پى مادر. هر روز بر من از اخلاق خودنشانه اى بر پا مى داشت و مرا به پیروى آن مى گماشت. هر سال در حرا خلوت مى گزید, من او را مى دیدم و جز من كسى وى را نمى دید. آن هنگام جز خانه اى كه رسول خدا (ص) و خدیجه در آن بود, در هیچ خانه اى مسلمانى راه نیافته بود و من سومین آنان بود. روشنایى وحى و پیامبرى را مى دیدم و بوى نبوت را مى شنودم.28 امام آن چنان به رسول خدا (ص) نزدیك بود كه مى فرمود: به خدا سوگند آیه اى فرود نیامد مگر آن كه من آگاهم كه درباره چه و در كجا نازل شده است. 29 ابن عباس مى گفت: خداوند سوره اى را فرود نفرستاد جز آن كه على امیر و شریف آن بود. خداوند اصحاب محمد (ص) را معاتبه كرد اما درباره على جز به نیكى چیزى نفرمود. 30 احمد بن حنبل درباره شگفتى كسانى كه از این كه على قسیم بهشت و جهنم باشد, مى گفت: مگر روایت نشده است كه رسول خدا (ص) به على فرمود: لا یحبك الا موئمن و لا یبغضك الا منافق؟ گفتند: آرى. گفت: از آنجا كه موئمن جایش در بهشت است و منافق جایگاهش در آتش, بنابر این على (ع) تقسیم كننده بهشت و جهنم است .31 عمر بن عبدالعزیز مى گفت: اگر این مردم نفهم, از آنچه ما درباره على مى دانستیم, آگاه بودند, دو نفرشان از ما متابعت نمى كردند.32 سلمان مى گفت: اگر على از میان شما برود, كسى نیست تا از اسرار پیامبرتان براى شما بگوید. 33 ابن ابى الحدید به درستى مى گوید: هیچ كس به اندازه ابوطالب و فرزندانش على و جعفر, پیامبر (ص) را یارى نكردند. 34 زمانى كه كسى بخاطر مساله اى از امام, نزد رسول خدا (ص) شكایت كرد, آن حضرت سه بار فرمود: ((على را راحت بگذارید, ((فان علیا منى و انا منه و هو ولى كل موئمن))35. امام در شب هجرت جان پیامبر (ص) را نجات داد 36 در بدر نزدیك به سى تن از مشركان را به قتل رساند. در احد, در حالى كه بسیارى از صحنه جنگ گریختند, در كنار پیامبر (ص) ماند و جان آن حضرت را نجات داد. یك ضربهئ شمشیر على در خندق, كه بر عمروبن عبدود فرود آمد, از طرف پیامبر (ص), برتر از عبادت جن و انس دانسته شد. این ضربت باعث شد تا دشمن به هزیمت كشانده شود .
