امام علی(ع)، پرخوری را مایه سنگدلی و تباهی جسم معرفی می‌کند و در خبر است: «لا یَدْخُلُ مَلَکُوتَ السَّمَاواتِ والأرْضِ مَنْ مَلَأَ بَطْنَهُ»؛ آن که شکم را پر کند، نمی‌تواند وارد ملکوت آسمان‌ها و زمین شود.
نماز دارای ابعاد گوناگون و ژرفایی بس عمیق است و چه زیباست که همگان ـ از عامی تا عارف ـ پیوسته و مکرر درباره نماز بیاندیشند تا به قدر وسع و تلاش به بخشی از معارف نماز و اسرار آن واقف یابند، هر چند که این تکرار همانند تکرار خود نماز هیچ‌گاه ایجاد دل‌زدگی نمی‌کند، به یقین در هر مرتبه از اندیشیدن دریچه‌ای فراخ‌تر به باغ سبز نیایش باز می‌شود و رایحه روح و ریحان بهشت نماز، سجاده‌نشینان کوی دوست را به خود طلب می‌کند.
به همین منظور بر آن شدیم که این بار از زاویه دیگر به اثرات شگفت نماز که در کتاب «نماز شناسی» حسن راشدی آمده است، بپردازیم تا با آگاهی بیشتر عشق عارفان الهی را درک کنیم:
*سلامت تغذیه
نمازگزار مسلمان حق ندارد از غذاها و نوشیدنی‌های حرام استفاده کند، خوردن و نوشیدن غذاها و نوشیدنی‌هایی که نجس شده باشند، حرام است؛ یعنی علاوه بر آشکار تن، درون جسم مسلمان نیز باید از نجاست‌های بیرونی محافظت شود.
همچنین باید از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ذاتاً حرام مانند گوشت خوک و مشروبات الکلی بپرهیزد. در نتیجه نماز، نمازگزار را از بیماری‌ها و پیامدهای سوء این گونه تغذیه‌ها مصون می‌دارد، هنگامی که بعضی از مسلمانان صدر اسلام شراب نوشیده بودند و به نماز ایستادند، در نماز به جای «ایّاکَ نعبُدُ»، «اِیّاکَ اَعْبُدُ» گفتند، قرآن به آنان دستور داد که «لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُکاری حَتَّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ»، به هنگام مستی به نماز نزدیک نشوند تا بفهمند که چه می‌گویند و چه می‌خوانند، البته این حکم اولیه تحریم شراب بوده است.
نمازگزار باید از خوردن لقمه حرام بپرهیزد، لقمه‌های حرام آثار نامطلوب روحی و اجتماعی بر جای می‌گذارد، خوردن حق دیگران و تغذیه از مال حرام، ستمکاری است و ستم، ایجاد قساوت قلب می‌کند و دلی که سخت شده باشد، نمی‌تواند با خدا رابطه برقرار کند؛ هر چند صاحب چنین لقمه‌ای و چنین قلبی، نماز فریب بخواند، استفاده از خوارک مباح نیز اگر به صورت پرخوری باشد، دیده دل را کور می‌سازد و مانع از دیدن حق و مصلحت می‌شود تا چه رسد به لقمه‌ای که از حرام فراهم شود.
امام علی(ع) فرمودند: «اِذَا مُلِیَ الْبَطْنُ عَنِ الْمُبَاحِ عَمِیَ الْقَلْبُ عَنِ الصَّلاحِ»، نماز، سنگ زدن به شیطان است و نمازگزاری که در تغذیه اسراف می‌کند، از برادران شیطان است، نه سنگ‌انداز به آن، خداوند تعالی فرمود: «ولا تبذر تبذیرا ان المبذرین کانوا اخوان الشیاطین»، اسراف مکنید که اسراف‌کنندگان برادر شیطانند.
*تمام طب در کدام آیه آمده است؟/ چرا نباید معده در هنگام نماز پُر باشد؟
پرهیز از اسراف در تغذیه، عامل اصلی سلامت و تندرستی است، گفته‌اند: تمام طب (بهداشت و درمان) در آیه «کُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ»، بخورید و بیاشامید و زیاده‌روی نکنید، جمع شده است و مسلمانان پایبند نماز، باید تمامی فرمان‌های پروردگار را به کار بندند که همه اعتقادات و احکام اسلامی با مراتبی که دارند یک سیستم و یک مجموعه به هم پیوسته‌اند و از هم جدا نمی‌شوند.
پیشوایان ما گفته‌اند: هنگام خواندن نماز، نباید معده پر باشد، این دستور علاوه بر آن که برای حضور قلب و داشتن حال توجه به خدا، سفارش شده است، در واقع توصیه‌ای برای پرهیز همیشگی از اسراف و حفظ تعادل جسمی و روحی بوده است، بهترین راه تامین سلامت جسم آن است که میانه‌رو باشیم و از افراط و تفریط در آشامیدن و خوردن بپرهیزیم.
*چه نمازی فاسد است!
سعدی می‌گوید:
نه چندان بخور که از دهانت برآید/ نه چندان که از ضعف جانب برآید
امام باقر(ع) فرمود: «لا تَقُم اِلَی الصَّلوةِ مُتِکاسِلاً وَ لا مُتِناعِسا وَ لا مُتِثاقِلاً فَانِّها مِن خِلل النِّفاقِ»، با حال کسالت و تنبلی و چرت و سنگینی معده نماز مکن که چنین نمازی (فاسد است و فساد آن) از نوع تباهی‌های نفاق است، (زیرا چنین کسی آمادگی جسمی و روحی را برای حضور در محضر حضرت رب ندارد و با این حال، منافقانه وانمود می‌سازد که برای نماز آمادگی دارد).
و در منابع اهل سنت آوردهاند که رسول خدا(ص) فرمودند: «خَفّفُوا بُطُونَکُمْ وَ ظُهُورَکُمْ لِقِیَامِ الصَّلوةِ»، برای ایستادن به نماز، شکم‌ها و پشت‌های خود را سبک کنید و از پرخوری بپرهیزید، این توصیه‌ها برای این است که زنگار قساوت، بر قلوب ننشیند.
*چه کسانی وارد ملکوت آسمان‌ها نمی‌شوند!
امام علی(ع) فرمودند: «اِیّاکُمْ وَالبِطْنَةِ فَاِنَّها مِقْساةٌ لِلقَلْبِ ... مُفْسِدَةٌ لِلجَسَدِ»، از پرخوری بپرهیزید که مایه سنگدلی و تباهی جسم است، در روایت دیگری است که «مَنْ تَعَوَّدَ کَثْرَةَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ قَسَا قَلْبُهُ»، آن که پرنوشی و پرخوری پیشه کند، سخت دل شود.
آن که شکمباره و معتاد به پرخوری است، پندارد که او را برای شکم آفریده‌اند و از حکمت آفرینش خود که عبارت است از پرستش پروردگار و پویش به سمت کمال، بی‌خبر است، سنگینی معده و پرخوری، حجاب دل و خرد، خاموش‌کننده نور معرفت، مانع شونده از دخول در ملکوت و ایجادکننده حالتی است که در نهایت، موجب قطع کامل ارتباط با خدا و مرگ دل می‌شود.
در خبر است که «لا یَدْخُلُ مَلَکُوتَ السَّمَاواتِ والأرْضِ مَنْ مَلَأَ بَطْنَهُ»، آن که شکم را پر کند، نمی‌تواند وارد ملکوت آسمان‌ها و زمین شود و فرموده‌اند: «لا تُشْبِعُوا، فَیُطْفأ نُورُ الْمَعْرِفَهِ مِنْ قُلُوبِکُمْ»، پرنخورید، که روشنایی شناخت، در دل‌هایتان خاموش می‌شود.
*هنگامی که آدمی حمال می‌شود!
از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است که فرمودند: «اَجِیعُوا اَکْبَادَکُمْ... وَ جَالِسُوا النَّاسَ قَلیِلاً وَمَعَ اللهِ کَثیِراً لَعَلَّکُمْ تَرَوْنَ الْحَقَّ بِقُلُوبِکُمْ»، شکم‌هایتان را گرسنه بدارید...، با مردم کم معاشرت کنید و با خدا بسیار باشید، باشد که خدای را به چشم قلب خویش ببینید.
در سیرت اردشیر بابکان آمده است که حکیم عرب را پرسید که روزی چه مایه طعام باید خوردن، گفت: صد درم سنگ کفایت است، گفت: این قدر چه قوت دهد؟! گفت: این قدر تو را بر پای همی دارد و هر چه برین زیادت کنی، تو حمال آنی.
خوردن برای زیستن و ذکر کردن است/ تو معتقد که زیستن از بهر خوردن است
