تبیان، دستیار زندگی

کبوتر
کَبوتَر ، گونه‌ای جاندار تخمگذار است که‌ توانایی پرواز دارد.
کبوتران را به سه گروه تقسیم می كنند.

• کبوتران وحشی (چاهی ـ صحرایی)


• کبوتران خانگی


• کبوتران نامه بر

کبوتران وحشی

دسته‌ای از کبوتران هستند که به صورت گروهی در شهرها و حومه شهر دیده می‌شوند وبعد از بلوغ(حدود۸ تا ۱۲ماه پس از تولد بسته به نژاد) با انتخاب جفت، زاد و ولد حیرت انگیزی می کنندکه در نوع خود جالب است. عموماً کبوتران وحشی، خاکستری و گاه سیاه خاکستری هستند که با آمیخته شدن با نسل کبوتران خانگی که وحشی شده‌اند،اینگونه کبوتران را با تلفیقی از رنگ‌های کبوتران وحشی وخانگی میتوان شناخت.مانند همه گونه‌ها ۲ تخم می گذارند و بعد از ۱۴تا ۱۹ روز (بسته به شرایط محیط)جوجه‌ها به دنیا می آیند وتا دو روز از نوعی شیر مخصوص (پرنده محتویات معده را که کاملاً آسیاب شده و با آب مخلوط کرده، به نوعی شیره تبدیل می کند)جوجه هایش راتغذیه می کند.نوع نر پرنده، معمولاً بزرگ تر (به لحاظ جثه و حجم جمجمه)از نوع ماده، قابل شناسایی است.نوع ماده با جثه‌ای کوچک‌تر و نوکی درازتر از نوع نر قابل شناسایی است

کبوتر نامه بر


دو نوع هستند از لحاظ جثه که گونه اول جثه‌ای بسیار بزرگ تر از کبوتران چاهی و خانگی دارد که پاهای بزرگ و قرمز شفاف از ویژگی‌های خاص این نوع است که رفته رفته در خطر انقراض قرار گرفته‌است.گونه دوم کاملاً شبیه به کوتران وحشی است که فقط توانایی دوقطبی بودن را دارد.یعنی حیوان بر اثر آموزش توانایی دارد که دو نقطه جغرافیایی را مرکز قطب نمای خود قرار داده و از یاد نبرد.

کبوترها لانه خودرا بر درخت ویا روی زمین ویا در ساختمان ها می‌سازند. به ندرت اتفاق می‌افتد کبوترها درون تنه درختان، یا توی سوراخهای زمین آشیانه بسازند. طرز لانه ساختن آنها بسیار ساده‌است. کبوترهای ماده حد اکثر ۲ وحداقل یک تخم می‌گذارند، رنگ تخم بیشتر کبوترها سفید است

کبوتران خانگی

از قدیم از پرندگان خانگی بوده و دارندگان این حیوان را کبوتر باز می گویند.کبوتران خانگی به علت تغذیه مناسب و شرایط استراحت گاه (از لحاظ جثه) از همنوعان وحشی خود بزرگ‌ ترند.کبوتران خانگی را معمولاً آموزش میدهند تا خانه صاحبش را مرگز قطب نمای درونی خود قرار دهد و جلد شود. از این غریزه ذاتی برای آموزش آنها استفاده می‌شود و مسابقاتی نیز برای محک زدن این قدرت بر گزار می‌شود که معمولاً کبوتران بازنده به صاحب کبوتران برنده میرسند. برای جلد کردن کبوتر، معمولاً پرهای کبوتر را (به غیر از شه پر) میبرند (قیچی می کنند)و مدتی بسته به خصوصا نژاد حیوان نگهداری می‌کنند تا قطب نمای درونی حیوان تغییر مرکز داده وخانه جدید را مرکز قطب نما کند.کبوتر بازان خاطرات فراوانی از کبوترانی دارند که بعد از سالها به خانه قبلی خود باز گشته اند و هیچ گاه این قطب نما تغییر نکرده‌است. اساسا نژاد کبوتران اصیل را در ظاهر و جمجمه و میزان وفا داری (جلد بودن)به اولین خانه میدانند

رنگ چشم کبوتر

نژاد یا همان ذات کبوتر را به هیچ وجه نمی توان از روی رنگ چشم تشخیص داد.مگر اصالت کبوترهای تهرانی که باید چشمانشان سفید و ناخنهای پای آنان نیز سفید باشد.اگر بدین گونه باشد اصیلترند.اما هوش کبوتر را به هیچ عنوان نمی توان از روی رنگ چشم تشخیص داد.

کبوتر های اصیل ایرانی

-چگونگی پدیدآمدن:
اصلیت نژاد این کبوتران برگرفته از نژاد کبوتران چای است.کبوتران ایرانی در مناطقی زندگی می کرده اند که در آنجا تقریبا غذا به مقدار کافی یافت می شده است و در محیطهایی نسبتا پایدار از نظر آب وهوایی(دمایی)می زیسته اند.در شرایطی که شاید شکارچی کمتری در کمین آنان بوده و برای آشیانه سازی نیاز کمتری به استتار داشته اند ویا برای یافتن غذا نیاز به پرواز مسافتهای طولانی نداشته اند.در نتیجه رنگ روشن(رنگهای متمایل به سفید)بیشتر در این کبوتران دیده می شود.(بالعکس کبوتران مسابقه)همچنین در اثر زیستن در این شرایط بدیهی است که از هوش کمتری نسبت به انواع مسابقه برخوردارند.زیرا ژنهای آنان در طول سالیان دراز متاثر از محیط چنین آموخته اند.این کبوتران معمولا بالارو هستند وپرواز در اوج آسمانها را دوست دارند.به راحتی طعمه پرندگان شکاری می شوند.ودر رنگهای مختلفی دیده می شوند.این کبوتران در ایران به تهرانی معروفند.

چگونگی اصلاح نژاد کبوتران مسابقه

اصلاح نژاد یعنی اصلاح ژنهای مفید.فرض کنیم دو کبوتر داریم که کاملا از نژاد وذات آنها بی اطلاعیم.از آنان جوجه کشی می کنیم.جوجه های آنها را جلد کرده واز راه دور پرواز می دهیم.حالت اول:مشاهده می شود که یکی از این جوجه ها بر می گردد.ودیگری باز نمی گردد.دوباره جوجه ای را که بازگشته به راه دورتر می بریم واینکار را تا فاصله ۱۵۰کیلومتری ادامه می دهیم(این مسافت تقریبا برای کبوترانی که در دست ما ایرانی ها است و اصلاح نژاد نشده اند کافی است)اگر جوجه فوق الذکر که حدودا ۳ماه از عمرش گذشته از این فاصله بازگشت.آنرا نگه داشته تا بالغ شود.حال در اینحالت نتیجه می گیریم:پدر و مادر این جوجه(یکی از آنها یا پدر یا مادر)دارای نژاد خوبی نیست یا حداقل ناقل ژنهایی است که از نظر جهت یابی کارایی ندارند.حالااگر می خواهید نتیجه مطلوبی بگیرید باید دو کار انجام بدهید:۱-یک کبوتر نر ویک ماده دیگر تهیه کنید(اگر از ذات آنها مطلع باشید و بدانید از چه مسافتهایی آمده اند که چه بهتر)و به ترتیب مورد قبلی عمل کنید واگر در حالت اول یکی از جوجه های آنها نیز از همان فاصله فوق الذکر بازگشت. آنوقت آنرا نگه دارید تا بالغ شود سپس آن دو جوجه را با هم جفت کنید در اینصورت احتمال اینکه جوجه های بوجود آمده ناقل ژن ناکارآمد از نظر جهت یابی باشند نصف می شود.مطمئن باشید به زحمتش می ارزد.۲-می توان نر وماده اولی را از هم جدا کرد ونر وماده اصلاح نژاد شده ای را با آنها جفت کرد.

بیماری تریکوموناس

این بیماری نوعی گلو درد محسوب می گردد.که بصورت دانه یا لکه هایی زرد درون دهان کبوتر دیده می شود.این بیماری در کبوتران جوان متداولتر است.این بیماری از طریق دانه آلوده ویا تماس پرنده آلوده با پرندگان دیگرپدید می آید.سریعترین راه سرایت آن از طریق آب می باشد.از طریق غذا دادن والدین به جوجه ها نیز انتقال داده می شود.


درمان:استفاده از انرو فلوکسازین در مواردی مثمر ثمر واقع شده.۱سی سی از این آنتی بیوتیک را را در یک لیتر آب حل کرده و به کبوتران می خورانید.دوره درمان ۵ روز می باشد.

برای درمان قطعی از مترونیدازول با دوز مناسب استفاده نمایید.مراقب باشید که دز مناسبی از مترونیدازول را مصرف کنید زیرا ممکن است باعث مرگ کبوتر شود.

شناسایی شپش در کبوتر


شپش انگلی خارجی است که از پرها وپوست تغذیه می کند.در کبوتر یازده نوع شپش پر وجود دارد که همه آنها از پرهای کبوتر وگاهی از خون آن تغذیه می کنند.بسیاری از کبوترها به این انگل آلوده اند. آلودگی خفیف اهمیت چندانی ندارد.اما آلودگی شدید بر فعالیت کبوتز تاثیر دارد.عامل بیماری زا نوعی شپش پر است که تمامی مراحل رشد ونمو خود را روی بدن کبوتر می گذراند وتخمهای خود را به ساقه پرها می چسباند و شش تا هفت روز بعدلاروها از تخم بیرون می آیندو پس از ۳ تا ۴ هفته بالغ می شوند.یک شپش ماده ممکن است تا یکصد و بیست هزار تخم بگذارد.معروفترین شپش پر کبوتر شپش کولمبی کولا کولمبه(Columbicola Columbae)است که بدنی کشیده بطول ۱.۸تا۲.۷میلی متر وعرض ۳میلی متر دارد.

نشانه های آلودگی: شپش از روی کراتین(پروتئین موجود در پرها)وچربی پرها تغذیه می کند.چربی موجود در پرها باعث چرب شدن پرها شده وپرها را در مقابل خیس شدن حمایت کرده وآنها را نرم نگه می دارد.از این رو آلودگی با شپش باعث ژولیدگی پرها وخوردگی آنها می شود.شپش همچنین پرهای کوچک را نیز می خوردکه این کار باعث رشد غیر طبیعی پرها می گردد.

درمان:سم پاشی مستقیم پرها و آشیانه با محلول مالاتیون ۴٪ یا کاربایل ۵٪به میزان مناسب

پرورش کبوتر در ایران پیشینه ای به اندازه ی تاریخ این سرزمین کهن دارد. ازروزگاران ایران باستانی تا به امروز ، هر ایرانی که باغچه ای داشته و خرده نانی درسفره ، روزی خود را با کبوتران تقسیم کرده. حتی اگر این کبوتران ، کفتر چاهی باشند.کبوتر خانه های موجود در اصفهان ،تبریز و مراغه نشانگر گستره ی فرهنگ کبوترداریدر ایران باستان است . شهر های تهران ، کاشان ، همدان ، شیراز ، خوزستان ، اصفهان ، مشهد ، قم و تبریز ازعمده شهرهای پرورش کبوتر در ایران هستند؛ که تهران اصلی ترین شهر در میان آنهاست.