چه کسانی لایق حیات طیبه هستند؟
آیا تا به حال شده است که با تمام امکانات و دارایی باز هم احساس کنید گم‌شده ای دارید که او را به دست نیاورده‌اید؟! آری شاید به جسمتان توجه کرده‌اید اما روحتان در پی نیاز است که باید تأمین شود .روح ما به غذا ،سلامتی و حیات معنوی نیازمند است و ما باید برای یک زندگی خوب در این دنیا و سرای دیگر به روحمان توجه کنیم .
نعمت‌های پروردگار در این دنیا هم مادی هستند هم معنوی و نوع مردم اصولاً فقط به همین وجه مادی آن توجه دارند غافل از اینکه حقایقی و اسراری هم وجود دارند و ماده تنها قسمتی از این دنیاست اما همه چیز نیست .خداوند برای آگاه ساختن مردم در قرآن به بیان اهمیت نعمت‌های معنوی می‌پردازد تا توجه عموم را به این مسئله معطوف دارد که حقایق ، مهماتی هستند که در صورت غفلت از آنان خسر الدنیا و الاخرة می‌شویم .
خداوند در قرآن سلامتی واقعی را سلامت معنوی می‌داند چرا که روح ما تا ابد حیات جاودانه دارد
نعمت‌های معنوی
در دنیا سلامتی جسم بیشتر مورد توجه همگان واقع می‌شود . وقتی سرما می‌خوریم ،دل درد و یا سر درد می‌گیریم سریعاً جهت درمان اقدام می‌کنیم ولی سال ها و سال‌ها از بیماری حسادت ،غضب ، شهوترانی ، حرص .....رنج می‌بریم تا جائیکه سلامتی جسممان را نیز تهدیدمی کند .اما هیچ اقدامی برای سلامتی و درمان روحمان نمی‌کنیم . خداوند در قرآن سلامتی واقعی را سلامت معنوی می‌داند چرا که روح ما تا ابد حیات جاودانه دارد : إِذْ جَاء رَبَّهُ بِقَلْبٍ سَلِیمٍآنگاه که با دلی پاک به [پیشگاه] پروردگارش آمد (84/صافات)
از طرف دیگر انسان‌ها همیشه نعمت‌های مادی دیگران را می‌بینند و اگر بزرگ‌ترین سرمایه‌های معنوی را داشته باشند باز هم ناشکر هستند . باید همیشه برای سلامت دین و دنیایمان دعا کنیم زیرا در صورت نقص در هر کدام آسیب و صدمه می‌بینیم .
امیر المومنین علیه‌السلام می‌فرماید :استغفار عطر معنوی است که بوی بد و متعفن گناهان را از بین می‌برد
حیات معنوی
در نظر مادیون حیات و مرگ ظاهری با به دنیا آمدن فرد شروع می‌شود و با مرگ انسان همه چیز پایان می‌یابد اما در فرهنگ قرآنی و در حقیقت و باطن این دنیا حیات واقعی ،حیات معنوی است .چه بسا افرادی زنده هستند ولی در واقع مردگانی بیش نیسنتد که حیات نباتی یا حیوانی دارند .زندگانی که روحشان مرده است و هیچ رشد و تکامل روحی ندارند ،سنگدلانی که تمام زندگی را در خوردن و خوابیدن و شهوترانی می‌دانند به این حالت مرگ معنوی می‌گویند در سوره نمل خداوند مردگان معنوی را معرفی می‌کند : إِنَّکَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَی وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ(نمل/80)
البته تو مردگان را شنوا نمی‌گردانی و این ندا را به کران چون پشت بگردانند نمی‌توانی بشنوانی.
قلب در قرآن به معنی روح و عقل است . بنا بر این ،قلب سلیم به روح پاک و سالمی گفته می‌شود که ازهر گونه شک و شرک و فساد خالی باشد
حیات طیبه پاداش مؤمنان
خداوند به مؤمنان نیکوکار وعده داده است که در عین اینکه مانند دیگر مردم زنده و دارای حیات مادی هستند ،زندگی جدید و پاکیزه‌ای به آن‌ها می‌بخشد .نورانیت و بصیرتی که توانایی تشخیص حق و باطل را به آن‌ها می‌دهد .به همین سبب ،مؤمنان با دل و جان از دنیای مادی ،با همه زینت‌ها و جاذبه‌هایش دل می‌کنند و خود را به خدا پیوند می‌دهند .این پیوند حیات طیبه است چرا که ایشان خود را به وجودی پیوند داده‌اند که ذره‌ای نقص در او راه ندارد و در آن حال ، انسان چنان عزت و عظمتی در خود می‌یابد که وصف شدنی نیست زیرا به حیاتی دست یافته که مرگ و رنج و درد و بدبختی در آن راه ندارد .
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَی وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ
هر کس از مرد یا زن کار شایسته کند و مؤمن باشد قطعاً او را با زندگی پاکیزه‌ای حیات [حقیقی] بخشیم و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام می‌دادند پاداش خواهیم داد(نحل/97)
ثروت معنوی
انسان ذاتاً حریص است و بیماری حرص او را از پا در می‌آورد . لحظه‌ای از ثروت اندوزی دست بر نمی‌دارد حتی اگر این حرص منجر به از دست دادن جان او شود او در لحظه مردن فقیر از دنیا می‌رود و تازه آن موقع پی می‌برد که ثروتی که بدرد آخرتش می‌خورد مال دنیا نیست .
امام صادق در بیان ثروت معنوی می‌فرماید: ثروت و گنج بی پایان معنوی این است که انسان اسیر حرص و آز نباشد و آزادانه و رها زندگی کند .
خداوند در قرآن وسیله‌ای را معرفی می‌کند که همه گره‌ها را می‌گشاید و هر در بسته‌ای را باز می‌کند و آن وجود نورانی چهارده امام معصوم علیه‌السلام می‌باشد
شجاعت معنوی
در بیان امیر المومنین علیه‌السلام شجاع واقعی کسی است که بر هوای نفسش غالب شود . این شجاعت انسان را قدرتمند می‌کند و سختی‌های زندگی را برای او آسان قرار می‌دهد .
عطر معنوی
عطرها بوی خوشی در هوا پراکنده می‌کنند و بوهای نامطبوع را از بین می‌برند .در نظر معصومین علیه‌السلام گناهان وجود انسان را متعفن می‌کنند و استغفار و آمرزش از خدا این بوی بد را پاک می‌کنند .امیر المومنین علیه‌السلام می‌فرماید :استغفار عطر معنوی است که بوی بد و متعفن گناهان را از بین می‌برد.
سلامتی معنوی
قلب در قرآن به معنی روح و عقل است. بنا براین، قلب سلیم به روح پاک و سالمی گفته می‌شود که از هر گونه شک و شرک و فساد خالی باشد .
قرآن مجید برخی از قلب‌ها را قاسیه (قساوتمند) برخی را ناپاک – قلب‌هایی را بیمار و بعضی دیگر را مهر خورده و بسته معرفی می‌کند و در مقابل آن‌ها ، قلب سلیم را مطرح می‌کند که هیچ یک از این عیوب در آن نیست هم پاک است و نرم و پر عطوفت و بهترین سرمایه برای نجات در قیامت همین قلب سلیم است. امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید: خداوند در میان بندگانش ظرف و پیمانه‌ای به نام دل دارد که از همه آن‌ها بهتر همان ظرفی است که صاف‌تر و محکم‌تر و لطیف‌تر باشد. از همه محکم‌تر در دین خدا، از همه پاک‌تر از گناهان و از همه لطیف‌تر در مقابل برادران دینی؛ ِاذْ جَاء رَبَّهُ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ آنگاه که با دلی پاک به [پیشگاه] پروردگارش آمد.(صافات/80)
ای کسانی که ایمان آورده‌اید از خدا پروا کنید و به او [توسل و] تقرب جویید و در راهش جهاد کنید باشد که رستگار شوید
وسیله معنوی
برای اینکه گرفتاری‌هایمان به گشایش تبدیل شود دیگران را وسیله خیر قرار می‌دهیم مثلاً برای استخدام در اداره یا گرفتن وام دنبال پارتی هستیم تا کار ما را راه بیاندازد غافل از اینکه گاهی فقط عمر را تلف کرده و گره‌ها باز نمی‌شود. اما خداوند در قرآن وسیله‌ای را معرفی می‌کند که همه گره‌ها را می‌گشاید و هر در بسته‌ای را باز می‌کند و آن وجود نورانی چهارده امام معصوم علیه‌السلام می‌باشد.
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید از خدا پروا کنید و به او [توسل و] تقرب جویید و در راهش جهاد کنید باشد که رستگار شوید .(مائده/35)
منابع :
تفسیر المیزان –علامه طباطبایی
تفسیر نمونه –آیة الله مکارم شیرازی
