تبیان، دستیار زندگی

  دعای امام صادق(ع) برای بی‌اثر شدن شبهات در زمان غیبت

آیت‌الله مجتبی تهرانی از اساتید برجسته اخلاق با اشاره به حدیثی از امام صادق(ع) گفت: به فرموده امام، هنگامی که به امام و راهنما دسترسی ندارید، «دعای غریق» را بخوانید تا در دام شبهات گرفتار نشوید.

  با توجه به نزدیک شدن به سالروز شهادت پیشوای فقه جعفری حضرت امام جعفر صادق(ع) از امروز یک حدیث از این امام همام با شرح آن توسط آیت‌الله مجتبی تهرانی از اساتید برجسته اخلاق منتشر می‌شود.

عن عبدالله بن سنان قال: قال ابا عبدالله علیه السلام:

سَتُصِیبُکُمْ شُبْهَةٌ فَتَبْقَوْنَ بِلَا عَلَمٍ یُرَى وَ لَا إِمَامٍ هُدًى لَا یَنْجُو مِنْهَا إِلَّا مَنْ دَعَا بِدُعَاءِ الْغَرِیقِ قُلْتُ وَ کَیْفَ دُعَاءُ الْغَرِیقِ قَالَ تَقُولُ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ‏ الْقُلُوبِ‏ ثَبِّتْ‏ قَلْبِی‏ عَلَى‏ دِینِکَ فَقُلْتُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَى دِینِکَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُقَلِّبُ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصَارِ وَ لَکِنْ قُلْ کَمَا اَقُولُ یَا مُقَلِّبَ‏ الْقُلُوبِ‏ ثَبِّتْ‏ قَلْبِی‏ عَلَى‏ دِینِکَ. (بحارالانوار ج52 ص148)

عبدالله بن سنان از اصحاب بزرگوار امام صادق (ع)، در روایتی از ایشان نقل می‏کند: «سَتُصِیبُکُمْ شُبْهَةٌ»، می‏خواهم اینجا نکته‏ای را عرض کنم، در زمان غیبت امام زمان (صلوات‏الله‏علیه)، چون این روایت از امام صادق(علیه‏السلام)، خطاب به عبدالله‌بن سنان هست، چه بسا در زمان ائمّه(علیهم‏السلام)، اگر انسان دسترسی به آن‏ها پیدا نکند، آن‏هم همین حکم را داشته باشد.

فرض کنید زمان امام صادق(علیهم‏السلام) کسی دستش به امام نمی‏رسد. نسبت به امام زمان (صلوات‏الله‏علیه)‏، چون ایشان غیبت دارد، به این معنا که به حسب ظاهر دیگر دسترسی هیچ‏کس به ایشان مقدور نیست، در اینجا دعاهایی برای تعجیل در فرج وارد شده است که اسمش را دعاهای فرج می‏گذاریم و دستور داده‏اند که بخوانید تا خداوند در فرج حضرت تعجیل بفرمایند. دعاهای متعدد داریم، مثلاً دعای «اللهم کن لولیک الحجة بن الحسن...». این دعاها برای تعجیل در فرج است.

مطلب اساسی در این روایت این است که حضرت فرموده‏اند: در زمان غیبت، که دسترسی به امام نداری، گاهی در ذهنت راجع به امام شبهه پراکنده می‏کنند. این‏طور نیست؟ ریشه کار را می‏خواهند بزنند.

در اینجا حضرت می‏گوید من یک دعایی یادتان می‏دهم که اگر این دعا را بخوانید، این شبهه‏ها در شما اثر نمی‏کند. دو، سه تا جمله بیشتر نیست، این دعا را بخوان که این شبهه‏ها در تو اثر نکند. یعنی در اعتقادات به امام حاضر زنده‏ای که دستت به او نمی‏رسد، سفت پابرجا بمان. «سَتُصِیبُکُمْ شُبْهَةٌ»، حضرت می‏فرماید: به زودی به شما یک سری شبهه اصابت می‏کند که در این موارد دستتان به امام نمی‏رسد، و آن این است که «بِلَا عَلَمٍ یُرَى». علم یعنی راهنما، آن وقت‏ها راهنما به صورت پرچم بود. آن کسی‏که راه را گم می‏کرد، آن پرچم را می‏دید و راه را پیدا می‏کرد. «بِلَا عَلَمٍ یُرَى وَ لَا إِمَامٍ هُدًى»، و بدون امامی که شما را هدایت کند تا شبهه‏ها را ببینید و دیگر شبهه نکنید.

حضرت می‏فرمایند: چنین وقتی به شما خواهد رسید که به این‏دو دسترسی ندارید. «لَا یَنْجُو مِنْهَا إِلَّا مَنْ دَعَا بِدُعَاءِ الْغَرِیقِ»، از این شبهه‏ها نجات پیدا نمی‏کند، مگر کسی که دعای غریق را بخواند. یعنی یک چنین آدمی مثل کسی می‏ماند که به‏اصطلاح ما در آب افتاده و دارد غرق می شود، می‏خواهد کسی دستش را بگیرد، «لَا یَنْجُو مِنْهَا إِلَّا مَنْ دَعَا بِدُعَاءِ الْغَرِیقِ».

عبدالله‏بن‏سنان می‏گوید به آقا عرض کردم: «وَ کَیْفَ دُعَاءُ الْغَرِیقِ»، آقا به من بگوئید دعای غریق چیست؟ «قَالَ(علیه‏السلام) تَقُولُ»، حضرت می‏گوید: این را بگویید: «یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ»، دو جمله است، جمله اوّل؛ نامهای مقدس الهی است، «یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ». جمله دوم؛ «ثَبِّتْ‏ قَلْبِی‏ عَلَى‏ دِینِکَ»، خدا دستم را بگیر، دلم را بر دینت پابرجا بدار که این شبهه‏ها بر من اثر نکند.

عبدالله‏بن‏سنان می‏گوید: آقا این‏ جملات را فرمودند بعد من بلا‏فاصله گفتم: «فَقُلْتُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَى دِینِکَ»، در دعای آقا تصرّف کردم، چون آقا گفتند بگو: «یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ‏ الْقُلُوبِ‏ ثَبِّتْ‏ قَلْبِی‏ عَلَى‏ دِینِکَ»، دعایی که آقا گفتند این بود. من «وَ الْاَبْصَارِ» را اضافه کردم. گفتم: «یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَى دِینِکَ»، حضرت رو کردند به من فرمودند: «فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُقَلِّبُ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصَارِ»، درسته خدا «مُقَلِّبُ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصَارِ» است، امّا این جملاتی ‏را که من می‏گویم، بگو و از خودت عبارت اضافه نکن! «وَ لَکِنْ قُلْ کَمَا اَقُولُ یَا مُقَلِّبَ‏ الْقُلُوبِ‏ ثَبِّتْ‏ قَلْبِی‏ عَلَى‏ دِینِکَ»، این ابصار را دیگر در آن نگذار. این روایت، روایت بسیار زیبایی بود و دستورالعمل هم داده بود. این روایت را خواندم که دوستان چیزی یاد بگیرند، برای اینکه از نظر اعتقاداتتان خیلی مؤثّر است.

شفّاف می‏گویم: برای اینکه در زمان غیبت امام زمان(صلوات‏الله‏علیه)، یک سری شبهات در شما اثر نکند، دستور این است. سند روایت هم خیلی خوب است. پس هر روز بگویید: «یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ‏ الْقُلُوبِ‏ ثَبِّتْ‏ قَلْبِی‏ عَلَى‏ دِینِکَ»، دو سه ثانیه هم بیشتر طول نمی‏کشد. لذا این‏را هر روز بخوانید تا دلتان به امام زمان(صلوات‏الله‏علیه) قرص شود.