تبیان، دستیار زندگی

منبع: Parents

گهگاهی شما پدر و مادرها نزد خود می اندیشید که در شیوه و نوع کرداری که با فرزند خویش داشته اید، مرتکب اشتباه شده اید و در نتیجه از خود می پرسید:

کجای کارم ایراد دارد؟

به راستی نقش پدر و مادر خوب را در زندگی داشتن، یکی از سخت ترین وظیفه هایی است که ما بدان دست می یازیم. با کمال تأسف برخی از ما هنوز هم برای اینکه بدانیم با کودکانمان چه سان باید رفتار کنیم، از هیچ کس یاری و راهنمایی نمی جوییم و می انگاریم که خودمان بی مدد کسی به ویژه بزرگترها، صاحب نظران و کارشناسان قادریم تمامی مراحل رفتار با کودک را به طرزی صحیح، خوب و کامل پشت سر بگذاریم، ولی متأسفانه اکثر ما، عموما وظایفمان را ناشیانه و نادانسته جامه عمل می پوشانیم و اشتباهاتمان را تکرار می کنیم.

علت این است که چگونگی اداره کردن شرایط و موقعیت موجود از عهده ما ساقط است. به عنوان مثال مایلیم فرزندانمان همواره دلشاد، سرخوش، دارای اعتماد به نفس و خودباور باشند، لیکن بچه ها چه سان می توانند چنین باشند؟

راهی ساده و در عین حال اصلی این است که بدانید تا چه اندازه با کودکتان ارتباط ایجاد کرده و وی را درک کنید.

از بین همه راهکارهایی که تاکنون مطرح شده اند، هشت مورد را مختصرا توصیه می کنیم:

زمانی بی حضور بچه ها

برای عشق ورزی به کودکتان، باید نخست به خویشتن اهمیت قائل شده و عنایت کنید. از این رو ناچارید زمانی را به خود اختصاص دهید و در این برهه زمانی به کارهای لذتبخش و فرح افزایی همچون نقاشی، موسیقی یا هر چیز دیگری که دوست دارید، دست زنید. در حقیقت داشتن اوقاتی بدون حضور بچه ها برای شما نیکوترین روش از این لحاظ است که بتوانید پدر یا مادری درخور باشید.

«سارا گروتر»، مادر دو فرزند یک ساله و سه ساله به اسامی «بگستر و اسکای» بر این باور است: من با جزیی ترین چیزی خشمگین می شدم. بعدها دریافتم که حقیقتا خسته و ملولم. این روزها می کوشم کارهایی را صورت دهم که برایم جالب و دلپذیراند و فعلاً رفتارم مسالمت آمیزتر و خلق و خویم بهتر شده است و با بچه هایم اختلاف نظری ندارم. بنابراین شما می توانید با اندکی توجه و مهم دانستن خویش، نه تنها خود را آرامش بخشید بلکه با کودکتان هم خوشرفتاری کنید.

جلوی کودکانتان زانو بزنید!

ممکن است این شیوه به نظر خیلی مقدماتی، پیش پا افتاده و ساده باشد، ولی مؤثر و نتیجه بخش است. چنانچه دقت کرده باشید موقعی که سرگرم صحبت با کسی هستید که از نظر مد و هیکل با شما فرق دارد مثلاً قد بلندی دارد، تقریبا ناممکن است که بتوانید تمامی توجهتان را به فردی که با این وصف در برابرتان ظاهر گشته، معطوف دارید و این چیزی است که برای بچه های خردسالتان رخ می دهد. هنگامی که می خواهید با کودکتان سخن بگویید، متوجه اختلاف قد خود با او باشید. پس خم شوید و روی زمین زانو بزنید تا با وی هم قد گردید. متأسفانه این موردی است که ما غالبا به انجام دادن آن نمی اندیشیم. رعایت قد و اندازه کودک و سعی در هم قد کردن خود با او باعث می شود که احساس توانمندی کند که با شما مساوی است؛ به این طریق به سخنانتان دقیقا گوش می سپارد.

به سخنان آنان سراپاگوش باشید!

به منظور اینکه کودک فرا گیرد که به حرفهای شما و سایران گوش بسپرد، باید دقیقا به سخنان وی گوش دهید. دقت و عنایت شما به صحبتهای وی به بروز احساس ارزشمندی در درون وی می انجامد. سخن کودک را قطع نکنید و همواره به او فرصت حرف زدن بدهید. برای اینکه کودک اطمینان یابد که دقیقا به صحبتهایش گوش کرده اید، بکوشید نکاتی چند از سخنان او را به طور خلاصه برایش بازگو کنید و بنمایانید که به حرفهایش عنایت داشته اید. مثلاً می توانید به فرزندتان بگویید: «آهان، تو نمی خواهی دوستت جیمی را ببینی زیرا می خواهی برنامه دلخواهت را تماشا کنی.»

توجه شما به صحبتهای فرزندتان به آنجا منتهی می شود که بچه های نحس کج خلقی نکنند. هنگامی که کودک احساس کند به سخنانش گوش می دهند، سعی بر آن دارد که حرفهای بقیه را به دقت گوش کند و برایشان ارزش قائل شود.

احساسات آنان را بشناسید و بپذیرید

به عنوان مثال موقعی که بچه ها از چیزی به ستوه می آیند و در خود فرو می روند، رفتارهای ناجوری از خود جلوه گر می سازند. بکوشید احساسات آنان را پذیرا شده و آن را این سان تعبیر کنید؛ مثلاً بگویید: «می دانم که تو ناراحتی، چرا که امروز نمی توانی دوستت را ببینی.» در مورد بچه هایی که در سنین کمتری هستند و گستره واژگانشان بسی محدود است، احتمال دارد شما فقط با جمله ای ساده احساس کودکتان را بازگو کنید. به طور مثال بگویید: «خشمگین به نظر می آیی!» یا «عصبانی هستی!»

رفتاری از این دست با کودک، نشان می دهد که احساسات او را پذیرفته اید، یعنی اینکه می بینید وی از کسی یا چیزی خشمناک و آزرده خاطر است و این حسنش را متوجهید و حتی آن را بر زبانتان جاری می سازید.

کودک را ترغیب کنید تا از کمرویی بگریزد

پاره ای اوقات بچه ها خجالت می کشند تا راجع به چیزهایی که ناراحتشان کرده است، لب بگشایند. بکوشید در این گونه موارد از کودک، پرسشهای آزاد به عمل آورید. مثلاً سؤال کنید: «می توانی در باره این موضوع بیشتر سخن بگویی؟»

هنگامی که به کودک می گویید فزون تر بگو، وی را ناچار می سازید که بیش از گفتن «بله» یا «خیر» راجع به پاسخش شرح داده و آن را موشکافی کند. در حقیقت کودک را ترغیب می کنید تا هرچه بیشتر صحبت کند و خجالت و کمرویی را به کنار نهد.

برچسب نزنید!

برچسب زدن به کودک و یا کلاً کودکان بسیار ساده است. مانند وقتی که به وی بگویید: «تو بچه نحس و نادانی هستی». بی آنکه به وی بگویید کاری که می کند، اشتباه است. این موضوع به از بین رفتن حس اعتماد به نفس و خودباوری در کودک می انجامد.

چنانچه مدام برچسبهای ناپسندی چون «تو احمقی» یا «تو بچه بدی هستی» به کودک بزنید، بدون تردید به احساس او لطمه زده و رنجیده خاطرش می سازید. از همین رو کودک تمایل به همکاری و مشارکت در امور خوب را از کف می دهد.

بکوشید ضمن توصیف رفتار وی، دلایل آزردگی تان را بیان دارید. مثلاً به وی بگویید: «تو اینجا را به هم زدی و من از دست تو عصبانی ام. حالا باید مرتبش کنی.»

افسون واژه ها

چنانچه موقعی که کودکتان آب میوه می نوشد، به وی بگویید: «آب میوه ات را روی زمین نریزی!» نخستین تصوری که در ذهنش هویدا می گردد، این است که امکان دارد لیوان آب میوه را واژگون سازد. ولی اگر بگویید: «لیوان را محکم نگهدار»، سبب می گردد که لیوان را صحیح و سالم روی میز بنهد. بنابراین کلمات از تأثیر فراوان و اعجازی برخوردارند زیرا به انسان تصویر ذهنی می بخشند. در صورتی که واژه های منفی را زیاد به کار گیرید، سبب می گردد که بچه ها در تواناییهایشان تردید کنند. پس چه بهتر از کلمه هایی در اغلب جمله های مثبت سود بجویید در این صورت، مطمئنا پیامدهای نیکویی را شاهد خواهید بود.

اگر کودکتان مرتکب اشتباهی شده است، در باره اشتباهاتش با وی صحبت کنید

به کودکتان یادآور شوید که از عملش آزرده و خشمگینید و سپس از وی بخواهید که در رفع اشتباهش به شما کمک کند. این رفتار شما به طرز حیرت آوری بر وی تأثیر می نهد. زیرا پی به اشتباهش می برد و شما با راهنمایی خویش برآنید که اشتباهش را جبران کرده و راهنمایی اش کنید.

گاه وقتی که مادری در پاسخ کودکش «نه» می گوید، احتمالاً دلایل فراوانی برای مخالفتش دارد. به هر حال، شما باید جدی باشید زیرا بچه ها پیوسته در حال آزمودن پدر و مادر خود هستند و لازم است تا بدانند حد و مرزهایی هم هست.

مجله حوزه