تبیان، دستیار زندگی

آیا درد شكم در زمان حاملگی طبیعی است؟

درد گهگاهی شكم در حاملگی شكایت شایعی است. هر چند درد شكم در زمان حالگی می تواند مشكلی ایجاد نكند ولی ممكن است نشانه ای از یك عارضه جدی نیز باشد. (درد شدید یا مستمر هیچگاه طبیعی نیست.) در این مقاله شایعترین دلایل درد شكمی در زمان حاملگی توضیح داده می شود. در صورتیكه درد شكمی یا دل پیچه همراه با لكه بینی، خونریزی، تب، لرز، ترشحات مهبلی، احساس غش كردن، ناراحتی هنگام ادرار كردن، تهوع و استفراغ بوده و یا درد بعد از چند دقیقه استراحت از بین نرود باید به پزشك مراجعه كرد.

مشكلات مهمی كه درد شكمی ایجاد می كنند

حاملگی خارج رحمی
حاملگی خارج رحمی زمانی اتفاق می افتد كه تخمك لقاح یافته در جایی خارج از رحم لانه گزینی كند كه این محل معمولاً یكی از لوله های رحمی (لوله های فالوپ) است. این عارضه معمولاً در سه ماه اول حاملگی یا قبل از آنكه حتی بیمار بداند حامله است رخ می دهد. این عارضه در صورتیكه درمان نشود می تواند موجب پارگی لوله رحمی شده و خطر مرگ بدنبال داشته باشد. در صورت مشاهده هر یك از علائم زیر سریعاً به پزشك مراجعه كنید: درد یا حساسیت شكمی و/یا لگنی، لكه بینی یا خونریزی از مهبل (می تواند قرمز یا قهوه ای، كم یا زیاد، و یا مستمر یا متناوب باشد)، دردی كه با حركت یا سرفه كردن بدتر می شود، درد نوك شانه، یا هر علامتی مبنی بر شوك (نبض ضعیف، رنگ پریدگی، بی حالی یا غش).

سقط
خونریزی معمولاً اولین علامت سقط است و پس از آن به فاصله چند ساعت تا چند روز درد شكمی رخ می دهد. خونریزی ممكن است خفیف یا شدید باشد. درد ممكن است بصورت درد های كرامپی بگیرد و ول كند (شبیه به درد های قاعدگی یا اغلب شدیدتر) یا ریتمیك باشد. درد در بعضی از بیماران بصورت كمر درد و در بعضی دیگر بصورت درد مبهم شكمی و یا احساس فشار در لگن احساس می شود. در صورتیكه با این علائم مواجه شدید به پزشك مراجعه كنید. در صورت درد شدید یا خونریزی با حجم زیاد، در اسرع وقت به پزشك مراجعه كنید.

شروع زودرس درد های زایمانی
بروز انقباضات زایمانی كه موجب باز شدن و اتساع گردن رحم شود قبل از هفته 37 حاملگی شروع زودرس دردهای زایمان تلقی می شود. در صورت مشاهده هر یك از علائم زیر در سه ماهه دوم یا سوم (قبل از هفته 37 حاملگی) بلافاصله به پزشك مراجعه كنید: افزایش ترشحات مهبلی یا تغییر قوام آن (بویژه اگر آبكی، چسبناك، یا خونی باشد - یا حتی اگر صورتی باشد و كمی به خون آغشته شده باشد)؛ لكه بینی و خونریزی مهبلی، درد شكمی؛ دردهای شبیه به دردهای  قاعدگی یا بیش از 4 انقباض در یك ساعت؛ افزایش فشار در ناحیه لگن؛ یا كمر درد بویژه در صورتیكه بیمار سابقه كمر درد نداشته باشد

پارگی جفت
پارگی جفت به جدا شدن  نسبی یا كامل جفت از رحم قبل از بدنیا آمدن كودك اطلاق می شود. علائم پارگی جفت بسیار متغیرند. بعضی اوقات پارگی جفت می تواند سبب خونریزی ناگهانی و واضح شود ولی در بعضی موارد ممكن است در ابتدا خونریزی واضحی وجود نداشته باشد و یا در حد خونریزی خفیف یا لكه بینی باشد. بیمار ممكن است درد رحمی، كمر درد یا انقباضات متعدد داشته و یا رحم منقبض شده و در همان وضعیت بماند (شبیه گرفتگی یا انقباضی كه برطرف نمی شود).  تحرك جنین نیز ممكن است كم شود. این وضعیت نیازمند مراجعه فوری به پزشك است.

پره اكلامپسی
پره اكلامپسی عارضه ای است كه سبب بروز اسپاسم و تغییرات دیگر در عروق خونی شده و می تواند قسمت های مختلفی از بدن از جمله كبد، كلیه، مغز و جفت را تحت تأثیر قرار دهد.  تشخیص پره اكلامپسی بر اساس فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار بعد از هفته 20 حاملگی صورت می گیرد. بیمار همچنین ممكن است دجار تورم صورت و پف آلودگی دور چشم ها، تورم در دست ها و تورم شدید یا ناگهانی در پاها و قوزك پا شود. (احتباس آب می تواند سبب افزایش سریع وزن نیز بشود.) در پره اكلامپسی شدید، بیمار ممكن است درد و حساسیت شدید در قسمت فوقانی شكم، سردرد شدید، اختلال دید (نظیر تاری دید یا دیدن نقاط شناور) یا تهوع و استفراغ هم داشته باشد.  در صورت بروز علائم پره اكلامپسی مراجعه فوری به پزشك ضروری است.

عفونت ادراری
حاملگی احتمال تمام انواع عفونت ادراری از جمله عفونت كلیه را افزایش می دهد.  علائم عفونت مثانه عبارتند از: درد، ناراحتی، یا سوزش در هنگام ادرار كردن؛ ناراحتی لگنی یا درد ناحیه تحتانی شكم (اغلب درست بالای استخوان عانه)؛ احساس نیاز مكرر و غیر قابل كنترل به ادرار كردن، حتی هنگامیكه مقدار بسیار كمی ادرار در مثانه وجود دارد؛ و ادرار كدر یا بد بو.  در صورت مشاهده هر یك از این علائم به پزشك مراجعه كنید زیر عفونت مثانه در صورتیكه درمان نشود می تواند سبب عفونت كلیه و زایمان زودرس شود. علائم انتشار عفونت به كلیه ها (كه نیازمند مراجعه اورژانس است) عبارتند از: تب بالا (اغلب همراه با لرز و تعریق)؛ درد در ناحیه كمر یا پهلو، درست زیر دنده ها در یك طرف یا بصورت دو طرفه (و احتمالاً در شكم)؛ تهوع و استفراغ؛ و احتمالاً وجود خون در ادرار.

دلایل دیگر
عوامل متعدد دیگری نیز می توانند سبب درد شكمی شوند كه ممكن است ارتباطی نیز به حاملگی نداشته باشند. از جمله شایعترین این بیماری ها كه معمولاً پزشك ابتدا به آنها توجه می كند مسمومیت غذایی، آپاندیسیت، سنگ كلیه، هپاتیت، بیماری های كیسه صفرا و پانكراتیت (كه هر دو معمولاً ناشی از سنگ كیسه صفرا هستند كه در حاملگی شایعتر است)، و انسداد روده (كه ممكن است ناشی از فشار رحم در حال رشد بر روی روده باشد و در سه ماهه سوم حاملگی محتمل تر است).

شایعترین مشكلات كم اهمیتی كه درد شكمی ایجاد می كنند

درد شكمی در زمان حاملگی همیشه نشان دهنده یك مشكل جدی نیست. در زیر تعدادی از شایعترین مشكلاتی كه سبب درد شكمی می شوند آورده شده است. توجه داشته باشید كه در صورتیكه درد شكمی شدید و یا مستمر باشد باید به پزشك خود مراجعه كنید.

دل پیچه و نفخ
دل پیچه و نفخ در زمان حاملگی بیشتر دیده می شود زیرا هورمون ها و نیز فشار رحم بر روی معده و روده ها سبب كند شدن كار دستگاه هاضمه می شود.

یبوست
یبوست از دیگر عوامل شایع درد شكم در دوران حاملگی است كه بر اثر كاهش حركات روده ای و فشار رحم بر روی راست روده (ركتوم) ایجاد می شود.

درد لیگامان گرد
این درد معمولاً دردی خفیف، ناگهانی و تیز یا مستمر و مبهم است كه در هر دو طرف قسمت تحتانی شكم یا بصورت عمقی در كشاله ران احساس می شود و معمولاً در سه ماهه دوم شروع می شود. علت آن كشیده شدن و ضخیم شدن لیگامان هایی است كه رحم را در لگن نگه می دارند. درد ممكن است مثل فرو رفتن یك چیز تیز به بدن بخصوص هنگام تغییر ناگهانی وضعیت نظیر بلد شدن از تخت یا از روی صندلی یا هنگام سرفه كردن و غلت زدن در رختخواب باشد. همچنین ممكن است بیمار درد را بصورت یك درد مبهم بعد از فعالیت بدنی روزانه یا راه رفتن زیاد احساس كند. در صورتیكه درد با استراحت باز هم ادامه پیدا كرد با پزشك خود تماس بگیرید.