رویارویی بانوان با تبلیغات روانی دشمن
در صدر اسلام، دشمنان دین و مخالفان اهل بیت، برای مبارزه با اسلام، افزون بر استفاده ابزاری از زنان، از زنان شاعره و سخنور نیز کمک می گرفتند.
شاعران و هجوسرایان و رجزسرایان با برشمردن افتخارات جاهلی، زنده کردن کینه های جاهلی و سرودن اشعار هیجان انگیز، احساسات کافران را بر ضد مسلمانان تحریک می کردند. به ویژه پس از غزوه خونین بدر، کفار قریش برای گرفتن انتقام بدر از مسلمانان از ابزار هنر شعر بسیار استفاده بردند.
عصماء دختر مروان، همسر یزید بن زید از این کسان بود: «کانت تؤذی النبی(ص) و تعیب الاسلام و تحرضّ علی النبی(ص) و قالت شعرا؛
عصماء هماره پیامبر را آزار می داد و بر اسلام خرده می گرفت و مردم را علیه پیامبر می شوراند و در این باره شعر می گفت.»
عصماء در اشعار خود کینه های خفته کفار قریش و یهودیان علیه پیامبر را زنده می کرد و آنان را دعوت می نمود با اسلام مبارزه کنند.
«أبی عفک»، از پیرمردان حسود و کینه ورز مدینه بود که کفار و یهودیان مدینه را علیه اسلام تحریک می کرد: «کان یحرض علی عداوة النبی(ص) و لم یدخل الاسلام. فلما خرج رسول اللّه (ص) الی بدر رجع و قد ظفره اللّه بما ظفره فحسده و بغی و قال؛
«ابوعفک» مردم را بر دشمنی پیامبر تحریک می کرد و مسلمان نشد چون پیامبر از نبرد بدر پیروزمندانه بازگشت بر پیامبر حسد ورزید و طغیان کرد و در این باره اشعاری سرود.»
گروهی از مهاجرین و انصار برای عذرخواهی نزد فاطمه آمدند و گفتند: ای سرور زنان، اگر ابوالحسن (علی) این گفته ها را پیش از استوار شدن کار و بیعت ما می گفت، با دیگری بیعت نمی کردیم. فاطمه فرمود: از من دور شوید. عذر شما پذیرفته نیست!
ام جمیله همسر ابولهب در مکه نیز مردم را علیه مسلمانان می شوراند و مسلمانان را هجو می گفت.
این روند در جریان نبرد احد به اوج رسید. کفار قریش، در احد، زنان خویش را برای مبارزه با اسلام به صحنه نبرد آورده بودند تا با سرودن اشعار هیجان انگیز و برانگیختن حس غرور و نفرت، مردان را در مبارزه با اسلام یاری دهند.
هند جگرخوار همسر ابوسفیان سرکرده زنان بود. کنیزان هند ترانه های ویژه ای را با آهنگ برای سربازان خود می خواندند. زنان قریش بیش از آغاز نبرد، پیشاپیش مردان دف می زدند و سپس کنار می رفتند. هر گاه کسی قصد فرار داشت او را نکوهش کرده و با برانگیختن کینه های خفته او را تشویق می کردند با پیامبر بجنگد. برخی از زنان کافر چون عمره دختر علقمه در نبرد شرکت کردند!
روند مبارزه تبلیغاتی کفار علیه اسلام پس از احد نیز ادامه یافت. ابن اخطل کنیزکان را یاد داد با زبان شعر و موسیقی، مردم را به اسلام و پیامبر بدبین کنند!
در برابر موج تبلیغاتی دشمن علیه اسلام، زنان مسلمان بیکار ننشستند. بانوان هنرمند و اسلام شناس افزون بر پشتیبانی اقتصادی و خدماتی از سربازان اسلام، با حفظ حیا و پاکدامنی، از زبان ادب و شعر برای پاسخگویی به
از آغاز عمر پیامبر تا پایان همراه حضرت بود و برای پیامبر، مادر شمرده می شد. حضرت زینب کبری به نقل از ام ایمن حدیث معروف پیامبر در باره سرنوشت اهل بیت و جریان کربلا را روایت کرده است. ام ایمن از دوستداران اهل بیت بود و در ماجرای فدک به سود فاطمه زهرا گواهی داد.
شبهه افکنی های سخنوران دشمن علیه پیامبر استفاده کردند. زنان شاعر همچون مردان سخنور مسلمان با منطق و استدلال، به خرده گیری های کفار قریش بر ضد اسلام پاسخ می دادند، نیز قریش را برای خرافه گرایی و کرنش در برابر بت های بی جان و باور به چیزهای موهوم سرزنش می کردند.
اروی، بنت عبدالمطلب، عمه پیامبر از بانوان هوشمند و زمان شناس مسلمان بود. او در خانه عبدالمطلب بزرگ شده بود و نسبت به زمان جاهلیت و نیز تعالیم اسلام آگاهی های سودمندی داشت.
اروی، در مکه به اسلام گروید و فرزندان خود را تشویق می کرد پیامبر را یاری دهند. خود نیز با زبان منطق و استدلال، زیبایی های اسلام را برای زنان و مردان قریش شرح داده، زشتی های فرهنگ جاهلیت و بت پرستی را برملا می کرد، چنان که به دروغ زنی های ابوجهل و ابولهب و همسرش ام جمیله در حق مسلمانان پاسخ می گفت:
«ثم کانت بعد تعضد النبی بلسانها و تحضّ ابنها علی نصرته و القیام بامره؛
پس از اسلام پیامبر را با زبان یاری می رساند و فرزندش را بر یاری اسلام و کمک به رسالت پیامبر تشویق می کرد.»
اروی روزی فرزندش را جهت مبارزه با ابوجهل سخت ستود و برادرش ابولهب را اندرز داد با کافران هم ردیف نشود و از پیامبر در برابر آزارهای قریش دفاع کند. اروی همراه مسلمانان به مدینه هجرت کرد. او پس از درگذشت پیامبر، سروده های زیبایی در رثای حضرت سرود، از جمله:
الا یا رسول اللّه کنت أنت رجاءنا
و کنت بنا برّا و لم تک جافیا
کان علی قلبی لذکر محمد
و ما جمعت بعد النبی المجاویا
ای رسول خدا! تو امید ما بودی.
تو یاور ما بودی و دست دهنده داشتی.
جز یاد محمد در دلم چیزی دیگر را قرار ندادم.
زبان اروی پس از پیامبر نیز در خدمت اهل بیت و یاری علی(ع) از کار نمی ایستاد. چنان که گفتیم در برابر یاوه گویی های عصما بنت مروان و ابوعفک، پاسخ های مناسبی از سوی مبلغان مسلمان، از جمله بانوان شاعر داده شد. نهدیه، از زنان مسلمان مدینه، در پاسخ ابوعفک سروده های نغزی را منتشر ساخت که آغاز آن چنین است:
تکذب دین اللّه و المرء احمد
لحمد الذی امناک اذ بئس مایمنی ...
ابن هشام این اشعار را به امامه ربذیه نسبت داده است.
در نبرد احد زنان مسلمان مدینه برای کمک به پیامبر با همه توان شرکت کردند. برخی از زنان برای مداوای زخمیان و آب دادن به تشنگان همراه پیامبر به احد رفتند. برخی مانند نسیبه با شجاعت با کافران جنگیدند و از پیامبر دفاع کردند.
بانوان مدینه فرزندان و همسران و برادران خود را برای کمک به پیامبر به جبهه فرستادند و آنان را تشویق می کردند به اسلام یاری رسانند. بانوان دین پرور، افراد ترسو و عافیت طلب را نکوهش کرده و از به جا ماندگان از نبرد عیب می گرفتند. چنان که زنان بنی ظفر بر قُزمان که از جنگ احد تخلف کرده بود خرده گرفتند و گفتند:
مردان به کارزار رفتند و تو جا ماندی؟! قزمان!از کار خود شرم نداری؟! مردان قبیله ات رفتند و تو ماندی.
بانوان مسلمان به سروده های فتنه گرایانه هند جگرخوار پاسخ دادند. در برابر سروده هند که به کشتن حمزه افتخار می کرد و در حالی که روی درختی بالا رفته و با صدای بلند فریاد می زد:
نحن جزیناکم بیوم بدرٍ
والحرب بعد الحرب ذات سعر
هند، دختر ابانة بن قرشی از زنان پیشگام در اسلام، در پاسخ هند بنت عتبه اشعاری سرود از جمله:
جزیت فی بدر و غیر بدر
یا بنت وقاع عظیم الکفر
ضحک اللّه غداة الفجر
بالهاشمین الطوال الزهر
بکل قطاع حسام یفری
حمزة لیث و علی صقری
ای دختر سردسته کافران! پاسخ خود را در بدر و غیر بدر دریافتی. خداوند با شمشیر بلند بالای درخشان هاشمیان، در پگاهان لب های مؤمنان را خندان کرد.
حمزه شیر است و علی باز شکاری!