تبیان، دستیار زندگی

خانم کریمی شما از چه زمانی در سازمان صدا و سیما شروع به فعالیت کردید؟

- خرداد ماه 73 کارم را با شبکهی اول گروه «دانش سیما» شروع کردم و بعد از آن در سیمای بامدادی، بیشتر در زمینهی تحقیقاتی و دستیاری برنامهها مشغول به کار شدم. سپس مسئولیت اجرای طرح بعضی از برنامههای شبکه را به عهده گرفتم و در زمینههای مختلف اجتماعی، بهداشتی و پزشکی برنامهسازی کردم. در سال 77 اولین برنامهام به نام «افق» را در سیزده قسمت، برای سیمای فرانسه، در معاونت برون مرزی سازمان تهیه و کارگردانی کردم. «افق» یک برنامهی ترکیبی در خصوص زنان از دیدگاه قرآن به زبان فرانسه بود.

از دیگر کارهایم «داستان انقلاب» است که برای سیمای فرانسه کار کردم و همچنین «محرم نامه» برنامهای ترکیبی و نمایشی در خصوص دهه اول محرم، که برای سیمای آذری ساختم. علاوه بر کار تهیه، در چند برنامهی تلویزیونی، فقط کارگردانی کار به عهدهام بوده است.

شنیدهایم یکی از برنامههای شما، رتبه اول فرهنگی و هنری را به خود اختصاص داده است، لطفاً در این مورد توضیحاتی بدهید.

- این برنامه «نقش و نگار» نام داشت و مشارکتی بود با سازمان توسعه صادرات ایران. در این مجموعه، تحقیقات عمیقی در خصوص فرش ایران و تأثیراتی که فرهنگ مناطق بومی بر روی فرشهای نامی کشورمان داشت انجام شد، از جمله فرش کاشان، یزد، تبریز، همدان، مشهد. برای این کار، سفرهای تخصصی با حضور کارشناسان فرش به روستاها و شهرهای کشورمان داشتیم تا بتوانیم تأثیرات فرهنگ مناطق را از نظر اقلیمی، آب و هوایی و فرهنگ بومی و تأثیراتی که روی نقوش فرش داشت، بررسی کنیم. با نگاهی فرهنگی و هنری به فرش دریافتیم، فرهنگ بومی منطقه، روی نقوش فرش نقش بسزایی داشته و ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با یکدیگر دارند. مثلاً در فرش هریس تبریز، طرح بته جغه وجود ندارد، طراحی فرش مشهد نیز تابع فرهنگ منطقهی خاص مشهد میباشد. کارگردانی و تهیهکنندگی کار بر عهده خودم بود و سال 83 در جشنوارهی معاونت برون مرزی سازمان صدا و سیما این برنامه رتبهی اول فرهنگی و هنری را کسب کرد.

با توجه به اینکه رشته، دانشگاهی شما تئاتر است، چگونه بین تحصیل و کارتان ارتباط ایجاد کرده، شروع به برنامهسازی کردید؟

- کار و تحصیلم بی ارتباط با هم نبودند. از همان دوران دانشجویی، مجموعه، مستند «تعزیه در ایران» را در هفت قسمت بیست و پنج دقیقهای طراحی و کارگردانی کردم. از دیگر فعالیتهای این دوره، همان برنامهی «محرم نامه» برای شبکهی آذری بود که ساختار ترکیبی نمایشی داشت. برنامهی دیگری که در ارتباط با رشته نمایش بود «راز پنهان» نام داشت که در خصوص شهادت حضرت فاطمهی زهرا(س) در ده قسمت برای شبکهی قرآن ساخته شد. همچنین برنامه، «مسیحا دم» که یک مجموعهی مستند ترکیبی- نمایشی بود را برای سالگرد رحلت امام، در شبکهی قرآن، تهیه کردم.

خانم کریمی از برنامههایی که مختص زنان تهیه کردهاید برایمان بگویید.

_ مجموعهی بلند «عطیه ربانی» را در چهل و هفت قسمت تهیه و کارگردانی کردم. این برنامه اختصاص داشت به زنان تازه مسلمان از کشورهای مختلف دنیا، به ویژه آمریکا و اروپا. کار تحقیق و ضبط این برنامه دو سال به طول انجامید. در این برنامه مخاطبان با زنان تازه مسلمان آشنا میشوند. آنها با داشتن ادیان مختلف، در نهآیت به دین اسلام گرویده بودند. ما از شیوههای زندگی و معجزاتی که برای آنها پیش آمده بود، پرسیدیم و پای کشف و شهودهای آنها از اسلام، نشستیم. ساختار برنامه، مستند گزارشی بود و سعی کردیم قسمتهایی را بازسازی کنیم. مخاطبان توانسته بودند ارتباط خوبی با برنامه برقرار کنند و نتیجهی خوبی را به دنبال داشت. از دیگر فعالیتهایم برنامهی «حریم حرمت» بود که به سفارش گروه اجتماعی شبکهی خبر، در خصوص حجاب و نقش آن به عنوان یکی از ابزارهای موفقیت زنان انجام شد. در این برنامه متناقض نبودن پوشش زن و حجابش در کلیه فعالیتها مطرح شد و اینکه حجاب زن به هیچ عنوان مانع پیشرفت و فعالیت در جامعهی ما نیست، بلکه تصدیق کننده، حامی و پیش برنده است. لذا به سراغ زنان بسیار موفق جامعه در زمینههای مختلف رفتیم و ضمن معرفی آنان، به نقش حجابشان و تأثیرگذاری پوشش آنان در فعالیتهای اجتماعی، تحصلی و خانوادگی پرداختیم. «پنجرهای رو به آفتاب» از دیگر برنامههایی بود که مختص زنان ایران طراحی و تهیه کردم که هم راستا با نشست فمنیستها در آمریکا در اواخر سال 87 بود. برنامه با کارشناسی دکتر «فرهمندپور» به ابعاد مختلف نگاه اسلام به زن و ویژگیهای بارز آن در خانواده، از جنبههای مختلف و همچنین نقش زن به عنوان شاهکلید اساسی در خانواده پرداخت.

زنان تازه مسلمان در برنامه عطیه ربانی به چه صورتی با دین اسلام آشنا شده بودند؟

_ این زنان با تعویض دینهای مختلف به اسلام رسیده اند. آنان پس از مدتها تحقیق دین اسلام را پذیرفتهاند. خانمی کافر بود اما از طریق تحقیقات به این نتیجه رسیده بود که اسلام، کاملکنندهی تمام ادیان است و مسلمان شده بود. خانم دیگری از کشور آلمان که مسیحی بود، با یک مسلمان ازدواج کرده، بعد از گذشت ده سال دین اسلام را کاملتر از دین خود یافته بود. او سپس به خواندن کتابهای آقای مطهری و شریعتی پرداخته و پس از مطالعه و تحقیق و نشست با دیگران، مسلمان شده بود. بعضی از آنان خواب دیده و به دنبال خوابشان رفته بودند. خانمی از کشور روسیه، ساعت پنج صبح با صدایی ناآشنا از خواب بلند شده و بعد فهمیده بود که این صدای اذان صبح است. خانمی آمریکایی از خانوادهای ثروتمند، بعد از مسلمان شدنش از خانواده طرد شده بود ولی همواره احترام به والدینش را حفظ میکرد و کوچکترین بیاحترامیای به آنان نمیکرد. لذا پس از گذشت سالها پدرش دوباره او را میپذیرد و تمام خانوادهاش نیز مسلمان میشوند. این خانم موقع مرگ، برای پدرش قرآن میخواند و پدر، تحت تأثیر تلاوت دلنشین قرآن، همان لحظهی جان دادن مسلمان میشود. این زنان به گونهای برگزیدهی خداوند بودند و معجزاتی در رابطه با آنان اتفاق افتاده بود و یک روحانیت معنوی خاصی در آنها دیده میشد. هر کدام از آنها، خودشان را «مبلغ» میدانستند و سعی میکردند دیگران را نیز با اسلام آشنا کنند. یکی از دلایلی که اسلام برای آنها گمنام مانده بود، نداشتن شناخت از احکام و دستورات دین اسلام بود. ما نسل به نسل مسلمان شدیم ولی آنان با تحقیق و موشکافی به این دین رسیده بودند. کشورهای اسلامی را برای یافتن جواب سؤالهایشان برگزیده به اسلام پناه آورده و خودشان را در دامن این دین مبین پیدا کرده بودند.

شما یکی از تهیه کنندههای موفق در شبکه قرآن هستید، چه عاملی باعث شد که برنامه ی کودک را برای این شبکه تهیه کنید.

_ سال 85 تهیهکنندهی برنامهی زندهی «قرآن و زندگی» بودم، این برنامه، به مدت یک سال پخش میشد. بعد از آن برنامهی زنده «قرآن، مشاوره و زندگی» را به مدت چهار ماه تهیه کردم. این برنامهی زنده که با کارشناسی آقای «دهنوی» به مسائل تربیتی کودک و نوجوان میپرداخت، مخاطبان بسیاری را به خود اختصاص داده بود و همین، انگیزهی لازم را در من به وجود آورد که بیشتر در زمینه کارهای کودک فعالیت داشته باشم. سال 86 طراحی برنامه «گلهای آسمانی» را برای شبکه قرآن ارائه دادم و در سال 87 این برنامه کلید خورد و به پخش رسید. «گلهای آسمانی» در خصوص آموزش حفظ آیت موضوعی قرآن با جنبههای تربیتی و بر حول محورهای اقتصادی، اجتماعی، معنوی و اخلاقی برای خردسالان 4 تا 7 سال، برنامهریزی و طراحی شد تا انشاءالله بسترسازی مناسبی را در جهت فرهنگسازی قرآنی برای رشد بچهها داشته باشیم. این برنامهی نمایشی عروسکی، آموزش آیت قرآنی را بر اساس نظرات کارشناسی و گروه تحقیق، مطابق با سن بچهها انتخاب میکند. الحمدلله این برنامه موفقیت آمیز بود و پاسخ گوی گروه های مختلف سنی. استقبالی که از این برنامه شد، ما را تشویق کرد که این مجموعه را پی بگیریم و در حال حاضر مشغول تولید قسمت دوم آن، با تغییرات کوچکی برای پخش در سال جدید هستیم.

چه ایدهای را برای ساخت برنامه کودک در نظر داشتید؟

- آشنایی کودکان با احکام دینی به صورت شعر، کلیپ یا انیمیشن، همچنین آشنایی آنها با مفاهیم قرآنی در حوزهی بازی و سرگرمی و علاقمند کردنشان به مسائل دینی و قرآنی.

به نظر شما فضای کار شبکه قرآن برای فعالیت خانمها مناسب است؟

- من اولین خانمی بودم که رسماً وارد شبکهی قرآن شدم و فضای آنجا را ایدهآل، مناسب و همسو با فعالیتهای خودم دیدم. با توجه به اینکه پایاننامهی دانشجوییام قرآنی بود، خودم تمایل داشتم که به شبکه قرآن بروم و مدیر شبکهام نیز موافقت کردند. در آنجا طرح نمایشی برنامهی «به دنبال نور» را که در خصوص شأن نزول آیت در محورهای مختلف قرآنی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و اخلاقی بود، طراحی کردم. این امر موجب شد تا در این شبکه، فعالیتهایم را دنبال کنم. به خاطر اینکه علاقمند به برنامههای معارفی هستم، طرحهایی را که در جهت اهداف شبکه میباشد، دنبال میکنم. در ظرف این هشت سال، خیلی راحت توانستم آنچه را که مد نظرم بود و با اهدافم هماهنگی داشت ارائه دهم.

به عنوان یک تهیهکننده خانم نظرتان را درباره برنامهی زنان و خانواده، در شبکههای مختلف سازمان بگویید.

- اغلب شبکهها در مناسبتهای خاص، ساخت برنامههایی در رابطه با زنان میپردازند، در صورتی که پرداختن به این امر، همواره باید جزء اساسی برنامهسازی قرار گیرد، زیرا زن اساس و محور خانواده است؛ لذا باید به زنان بهای بیشتری داده شود. جامعه نیاز به زنانی دارد که دارای دانش، بینش و نگرش مثبت هستند. نگرش یک مادر در زندگی، تأثیر مستقیم روی تربیت و پرورش کودک خانواده دارد. در ایران، همواره زن دارای جایگاه خاص بوده و نقش محوری داشته است. با آمدن اسلام این موضوع پررنگتر نیز شد. ولی متأسفانه در دهه اخیر مشاهده میکنیم که برخی زنان دچار از خود بیگانگی شدهاند که این جایگاه زن را تا حدودی متزلزل میکند و وظایف اصلی زن به ورطهی فراموشی میرود. این کار، زنگ خطر بزرگی برای هر جامعهای است؛ علیالخصوص جامعه اسلامی. فرزند خانواده، در مرحلهی نخست، از مادر پیروی میکند و بعد از پدر خود، پس همواره مدیریت زن، جهتدهندهی زندگی کودک است.

باید همواره زنان و مشکلات آنان به عنوان یک افراد مؤثر و کلیدی در جامعه، مطرح باشد تا جامعه و خانواده دچار لطمات جدی نشوند و همچنین جایگاه زنان نیز حفظ شود. یک رسانه بزرگ مانند تلویزیون وظیفه خطیری دارد. ما میتوانیم با ساخت برنامههای مختلف، به هر چه موفقتر شدن و نمونه بودن مادران کمک کنیم، که به نظر من جای خالی آن در تلویزیون زیاد احساس میشود. با معرفی مادران نمونه و چگونگی برخورد با فرزندانشان، نحوهی عملکرد و راهکارهای آنها در زندگی ، میتواند راهگشای خانوادههای شود. حال اگر از تجربیات مثبت و ارزندهی آنان در زمینهی ساخت برنامههای نمایشی استفاده شود، کار، بسیار مؤثرتر واقع میشود.

به نظر شما برنامهسازی با نگاه دینی برای زنان و کودکان، باید چگونه باشد؟

_ ما نیاز به برنامهسازانی داریم که محقق و پژوهشگر خوبی باشند و بتوانند برنامهی قابل توجهی ارائه دهند. آنها باید خلاء های جامعه را با تمام وجود حس کنند و در آن زمینه تلاش بکنند که البته در این میان، ابزار برای آنها نقش مهمی را ایفا میکند. کار گروهی، مستلزم یک نگاه کامل و امکانات لازم میباشد. اگر تکروی نداشته باشیم، از لحاظ فکری کمبود نداریم. دور بودن از همدیگر باعث میشود که ما به هدفمان نرسیم و خلاءهای واقعی را پیدا نکنیم. با پرپایی انجمن زنان برنامهساز و داشتن سمینارهایی در این رابطه، میتوانیم هر چه بهتر از طریق فکری یکدیگر را تغذیه کنیم و با جمعآوری آگاهی و دانش لازم، با خلاقیت و ابتکار، مسائل را به گونهای درست حل کنیم. وقتی که مادر نیازهایش برطرف شود کودکش را نیز بهتر پرورش میدهد. ما هشت کانال داریم ولی هیچکدام از آنها به صورت محوری، در مورد خردسالان، به عنوان سرمآیههای اینده برنامهریزی نمیکنند. خردسالان مرحله به مرحله احتیاج به برنامهسازی دارند، البته برنامههای خوب و موفقی برای کودکان داریم، ولی ایا جوابگوی خردسالان هم میباشد؟ کودک از دو سالگی پای تلویزیون مینشیند ولی ما برای آنان هیچ فکری نکردهایم حتی احکام دین خود را نیز نتوانستهایم به زبان ساده با رسانهای ملی آموزش دهیم. با ساخت برنامههای جذاب برای کودکان، میتوانیم ضمن آموزش غیرمستقیم، فرهنگ و مذهب را بر مبنای احکام اسلامی، به آنان یاد دهیم. مثلاً سلام کردن که از دستورات اخلاقی است و در قرآن به آن سفارش شده، رعآیت نمیشود.صدا و سیما نیز اگر یک تهیهکننده را قبول دارد، با اعمال سلیقه او را از هدفش باز ندارد و باعث نشود که نتایج مثبت کار او بیهوده به هدر برود، بلکه با کمک و انتقادهای سازنده یاریش کند تا بتواند مسئولیت خود را به نحو احسن انجام دهد.