تبیان، دستیار زندگی

سلام دوستان در این قسمت سعی بر مطالبی کامل از این عالم داشته باشیم همراه باشید

«محمدتقی» در خانواده‌ای غیرروحانی در مرداد 1304 در تبریز متولد شد؛ پدر نانوا بود و پدربزرگ توتونچی. وضعیت معیشتی مناسبی هم نداشت و او چند باری ترك‌تحصیل كرد، اما در نهایت در طریق علم‌آموزی گام برداشت. او اگرچه در مدرسه علمیه طالبیه تبریز ادبیات عرب آموخت و مقدمات فقه را یاد گرفت، اما می‌گفت: «در آن زمان كه سیوطی می‌خواندم، آنچنان علاقه و اشتیاقی به جهان‌شناسی، مباحث فلسفی و هستی‌شناسی در من ایجاد شده بود...»

به تهران آمد و در مدرسه فیلسوف شاگرد «شیخ محمدرضا تنكابنی» (پدر مرحوم فلسفی، واعظ مشهور) شد و «مكاسب» و «كفایه» آموخت و در مدرسه «مروی»، در مكتب «میرزامهدی آشتیانی» تلمذ كرد و «منظومه ملاهادی سبزواری» و اندكی «اسفار ملاصدرا» را یاد گرفت؛ دو سالی طول نكشید كه به قم رفت و سایر علوم متداول حوزوی را از برخی روحانیون همچون شیخ‌محمد صدوقی و عبدالصمد خویی فراگرفت. البته در این میان به علوم غیررایج حوزوی هم نیم‌نگاهی داشت؛ «عرفان» را نزد «محمدتقی زرگر» و «اخلاق» را خدمت «امام خمینی» در مدرسه فیضیه تعلیم دید و اندكی هم درس خارج خواند. در قم نیز یك سال ماند و با سفری كوتاه به موطن خویش با سفارش آیت‌الله «سیدعبدالفتاح شهیدی»، از اصحاب خاص آقا سید ابوالحسن اصفهانی راهی نجف شد. «نجف» شاید تنها حوزه‌ای بود كه مدت مدیدی در آن به تحصیل، مطالعه و اندكی تدریس پرداخت؛ حدود 11 سال. آنجا 11 سال شاگرد آیت‌الله خویی بود و خارج فقه را از او آموخت و اصول را نزد آیت‌الله سیدعبدالهادی شیرازی فراگرفت

. مرحوم شیخ مرتضی طالقانی، حكمت را به او آموزش داد و جعفری متاثر از روحیه و سكنات معنوی او شد. علمای دیگر نجف؛ همچون حضرات آیات شیخ كاظم شیرازی، سیدمحمدهادی میلانی، میرزاحسن یزدی، سیدمحمود شاهرودی، سیدمحسن حكیم، سیدجمال‌الدین گلپایگانی و شیخ صدرا قفقازی نیز استاد او شدند و چند صباحی به آموزه‌های علمی جعفری افزودند. در درس شیخ كاظم شیرازی، هم درس با آیت‌الله محمدتقی بهجت بود و در درس آیت‌الله خویی، نیز همدرس با آیت‌الله میرزاجواد تبریزی. او در نجف نه تنها علوم حوزوی رایج را فراگرفت بلكه به مطالعه فلسفه غرب هم پرداخت.

شیخ محمدتقی جعفری یك شخصیت حوزوی به معنای واقعی آن بود؛ چرا كه حدود 20 سال در حوزه تبریز، تهران، قم، نجف و مشهد تحصیل كرده و از سوی حضرات آیات شیخ كاظم شیرازی و سیدمحمدهادی میلانی موفق به كسب درجه اجتهاد شده بود. او استاد ارشد حوزه‌های گوناگون را دیده و در علوم مختلف حوزوی از مقدمات تا خارج، از ادبیات عرب تا فقه و اصول صاحب‌نظر بود. او درس حضرات آیات سیدابوالقاسم خویی و سیدعبدالهادی شیرازی را تقریر كرد؛ «امر بین‌الامرین» و «رضاع». او نه تنها با مكاتب حوزوی محل تحصیل، بلكه با واسطه با مكتب اصفهان،‌ سامرا و كربلا نیز آشنا شد.

او علاوه بر تقریرنویسی، در نجف، تبریز و تهران به تدریس مشغول شد؛ معارف، شرح لعمه و شرح تجرید، درس خارج مكاسب، كفایه و عروه‌الوثقی. او در مشهد در حلقه استفتاء آیت‌الله میلانی قرار گرفت اما تا بدین‌جا قناعت كرد و در سبیل «مرجعیت» گام برنداشت. او گفته بود: «اول كه آمدیم طلبه شدیم، مثل اغلب طلبه‌ها فكرمان این بود كه یك زمانی مرجع بشویم. مجتهد بشویم. اینها رد شد! مساله مرجعیت و... حل شد.» جعفری پس از مهاجرت به ایران (بعد از 11 سال تحصیل در نجف) بار دیگر در سفری، به نجف، حوزه قدیمی شیعی بازگشت و خواست بماند. اما آیت‌الله خویی و آیت‌الله سیدعبدالهادی شیرازی به او گفتند: «اگر بمانید برای شما راهی هست (به مرجعیت) و لكن نمی‌دانم معادش (پایانش) چه می‌شود.» جعفری استخاره می‌كند و در نهایت در نجف نمی‌ماند و به ایران می‌آید. اگرچه اندك زمانی به تدریس در مشهد و سپس تهران می‌‌پردازد؛ اما بالاخره استادی در حوزه و وعظ در مسجد را رها می‌كند و در دانشگاه و منزل به تدریس فلسفه و علوم حاشیه‌ای در حوزه می‌پردازد؛ البته استاد دانشگاه هم نشد او آنگونه شد كه درباره او گفتند: «جعفری كه فقیه نیست!» برخی فراتر رفتند و از برخی توسلات و ادعیه‌خوانی‌اش تعجب كردند: «شاید بعضی گمان كنند كه... كمتر حوصله و فرصت توسل و تهجد و جذبه‌های روحانی و عرفانی را پیدا می‌كردند، در حالی كه در واقع چنین نبود...»

علامه جعفری آنچنان به رفتارهای مرسوم مقید نبود: «هیچ‌گاه مقید به بعضی از احترام‌گذاری‌ها و آداب زمانه نبود.» پوشش او هم آنچنان همانند دیگر هم‌لباسانش به نظر نمی‌رسید. روزی علامه سمنانی ساده و صریح به او گفته بود: «این چه قیافه‌ای است؟! یك مقداری خودت و لباس‌هایت را جمع و جور كن...»