بلال همواره مطیع پیامبر (ص) و اهل بیت: بوده است؛ و از جمله کسانی است که توسط پیامبر (ص) آزاد شده، و خودش را وقف اسلام نمود. همچنین برای یاری اهل بیت مظلوم پیامبر حاضر به گفتن اذان برای خلفای زمانش نشد؛ و سختی‌هایی را متحمل شد؛ همچنین شخصیت این صحابی بزرگ رسول خدا برای شیعه و سنی قابل احترام است. باشد که فردای قیامت در کنار چنین اصحاب با وفایی بر پیامبر (ص) و اهل بیت ایشان وارد شویم انشاء الله.
پی‌نوشت‌ها:
1. مامقانی، تنقیح المقال، ج 13، ص 77.
2. ابن حجر، الاصابة، ج 1، ص 455.
3. ابن عبد البر، الاستیعاب، ج 1، ص 178.
4. سید محسن امین، اعیان الشیعة، ج 3، ص 602.
5. علامه مجلسی، الوجیزة، ص 39، باب الباء.
6. همان، تنقیح المقال، ج 13، ص 91.
7. نراقی، شعب المقال فی درجات الرجال، ص 57.
8. جزری، اسد الغابة، ج 1، ص 243.
9. عکری، شذرات الذهب، ج 1، ص 171.
10. ابو نعیم، حلیة الاولیاء، ج 1، ص 147.
11. کشی، رجال کشی، ص 39.
12. البته مرحوم محدث نوری؛ تعلیقاتی درباره این حدیث دارند. ر. ک به:نفس الرحمن فی فضائل سلمان، ص 194.
13. شیخ طوسی، التهذیب، ج 2، ص 284 .
14. شیخ مفید، الاختصاص، ص 71.
16. محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 31، ص 202؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج 10، ص 1044.
17. تفسیر منسوب به امام حسن عسکری 7، ص 621.
18. شیخ صدوق، الخصال، ج 1، ص 312.
19. ابن قتیبه، المعارف، ص 576
20. عینی، عمدة القاری، ج 9، ص 266
21. سمعانی، تفسیر السمعانی، ج 4، ص 54
22. زمخشری، ربیع الابرار، ج 3، ص 239؛ ابن کثیر، السیره النبویه، ج 1، ص 117.و...
23. سید بن طاووس، الطرلئف، ص 406؛ نجاح طائی، اغتیال النبی، ص 118 به نقل از:مثالب العرب، ص 139.
24. تستری، قاموس الرجال، ج 9، ص 356
25. همان، شرح نهج البلاغه، ج 13، ص 275.
26. ابن سعد، طبقات الکبری، ج 3، ص 170.
27. ترمذی، سنن ترمذی، ج 5، ص 267.
28. مسعودی، التنبیه والاشراف، ص 105.
29. واقدی، فتوح الشام، ج 1، ص 17.
30. واسطی در معنای آدم اللون می‌نویسد: ....أَسْوَدُ ضَخْمٌ غَلِیظٌ سَمِینٌ، کالدُّحْسُمِ...ر. ک به: واسطی، تاج العروس، ج 8، ص 289، دحمس.
31. همان، ص 106.
32. امیرالمومنین (ع) در حدیثی فرمود: قَالَ إِذَا نَظَرْتَ إِلَی الْغُلَامِ فَرَأَیْتَهُ حُلْوَ الْعَیْنَیْنِ عَرِیضَ الْجَبْهَةِ نَامِیَ الْوَجْنَتَیْنِ سَلِیمَ الْهَیْئَةِ مُسْتَرْخِیَ الْعُزْلَةِ فَارْجُهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَ بَرَکَةٍ وَ إِنْ رَأَیْتَهُ غَائِرَ الْعَیْنَیْنِ ضَیِّقَ الْجَبْهَةِ نَاتِئَ الْوَجْنَتَیْنِ مُحَدَّدَ الْأَرْنَبَةِ کَأَنَّمَا جَبِینُهُ صَلَابَةٌ فَلَا تَرْج. مکارم الاخلاق، ص 223.
33. شیخ صدوق، الفقیه، ج 1، ص 297.
34. طوسی، رجال طوسی، ص 27.
35. مازندرانی، منتهی المقال فی احوال الرجال، ج 2، ص 175.
36. آیت الله خویی، معجم رجال الحدیث، ج 4، ص 270.
37. علامه حلی، منتهی المطلب، ج 4، ص 372.
38. اردبیلی، جامع الرواة، ج 1، ص 131.
39. منهج المقال، ج 3، ص 90.
40. همان، قاموس الرجال، ج 2، ص 393.
41. همان، فتوح الشام، ج 2، ص 20.
42. همان، شرح نهج البلاغة، ج 13، ص 273.
43. دار قطنی، علل دار قطنی، ج 7، ص 169.
44. همان، من‌لایحضره الفقیه، ج 1 ص 298.
45. شهید ثانی، رسائل شهید ثانی، ج 2، ص 919 .
46. طریحی، مجمع البحرین، ج 5، ص 325.
47. تنقیح المقال، ج 13، ص 87.
48. شیخ علی نمازی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج 2، ص 63.
49. زرکلی، الاعلام، ج 2، ص 73.
50. المزی، تهذیب الکمال، ج 4، ص 289.
51. سید علی خان، الدرجات الرفیعة فی طبقات الشیعة، ج 1 ص 362.
52. مقدس اصفهانی، کتاب الاوائل، ص 206.
53. امین، اعیان الشیعة، ج 3، ص 601.
54. سبحانی، المذاهب الاسلامیة، ص 153.
کتاب نامه
1.قرآن
2.ابن‌بابویه مشهور به شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، محقق و مصحح علی اکبر غفاری، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1362 ش.
3.من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، جامعه مدرسین، قم، چاپ دوم،1413 ق.
4.ابو نعیم اصفهانی، احمد بن عبد الله، حلیة الاولیاء، دار النشر، دارالکتاب العربی، بیروت، 1405، چاپ چهارم
5.ابی الحدید، هبة الله، شرح نهج البلاغه، دار النشر، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1418 ه، الطبعة: الأولی، تحقیق: محمد عبد الکریم النمری
6.اردبیلی، محمد علی، جامع الرواة، مکتبه المحمدی.
7.امین، سید محسن، اعیان الشیعة، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1406 ه. ق
8.البصری الزهری، ابن سعد، الطبقات الکبری، دارالنشر، دارصادر، بیروت، بی تا
9.ترمذی، محمد بن عیسی، السنن، تحقیق: احمد محمد شاکر و آخرون، دار النشر، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
10.تستری، محمد تقی، قاموس الرجال، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول،1419 ق.
11.جزری، عزالدین، اسد الغابه، تحقیق: عادل احمد الرفاعی، دارالنشر، دارإحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول،1417 ق.
12.حسن بن علی 7 امام یازدهم، التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری 7، مدرسة الإمام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، قم، چاپ اول، 1409 ق
13.حلی، حسن بن یوسف مشهور به علامه حلی، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مجمع البحوث الإسلامیة، مشهد، چاپ اول، 1412 ه
14.خان مدنی، سید علی، الدرجات الرفیعه، فی طبقات الشیعه، تحقیق:تقدیم: سید محمد صادق بحر العلوم، مکتبه بصیرتی، قم،1397.
15.خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال.
16.دار قطنی، علل دار قطنی، تحقیق: محفوظ الرحمن، زین الله السلفی، دار طیبه، ریاض، چاپ اول،1405 ق.
17.دینوری، ابن قتیبه، المعارف، تحقیق: دکتور ثروت عکاشة، دارالنشر، دارالمعارف، القاهرة، بی تا
18.زمخشری، جارالله، ربیع الابرار، مؤسسه اعلمی، بیروت، چاپ اول،1412 ه ق.
19.سبحانی، جعقر، المذاهب الاسلامیه.
20.سمعانی، محمد بن عبد الجبار، تفسیرالقران، تحقیق: یاسر بن ابراهیم، دار النشر، دار الوطن، الریاض، چاپ اول،1418 ه.
21.الطائی، شیخ نجاح، اغتیال النبی، دار الهدی لاحیاء التراث، بیروت، چاپ اول،1419 ق.
22.طاووس، موسی بن جعفر، الطرائف، چاپخانه خیام، قم،1400 هجری
23.طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم،1416 ه ق.
24.طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، تحقیق: خراسان، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ، چهارم،1407 ق
25.رجال طوسی، جامعه مدرسین، قم، چاپ سوم،1427 ه ق.
26.عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی تاریخ، الرسائل، محقق: رضا مختاری، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، قم، چاپ اول،1421 ه ق.
27.عبد البر، عبد الله بن محمد، الاستیعاب، تحقیق: علی محمد البخاوی، دار النشر، دار الجیل، بیروت، چاپ اول،1412 ق.
28.عسقلانی، ابن حجر، الاصابه، تحقیق: شیخ عادل احمد موجود و شیخ علی محمد معوض، دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول،1415 ق.
29.العکری، عبد الحی، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، دارالنشر، دار بن کثیر، دمشق، چاپ اول،1406 ه.
30.عینی، بدرالدین احمد، عمدۀ القاری شرح صحیح بخاری، دار النشر، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، بی تا
31.کثیر دمشقی، اسماعیل، السیرةالنبویة، تحقیق مصطفی عبد الواحد، دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت – لبنان،1396 ه. ق
32.کشی، محمد بن عمر، رجال کشی با تعلیقات میرداماد، قم، چاپ اول، بی تا
33.مازندرانی، محمد بن اسماعیل حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، مؤسسه آل البیت:، قم،1416 ه ق.
34.مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، تحقیق جمعی از محققان، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم،1403 ق.
35.الوجیزة فی الرجال، تحقیق محمد کاظم رحمان ستایش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، 1420 ه ق.
36.المزی، یوسف بن الزکی عبدالرحمن، تهذیب الکمال، تحقیق و ضبط و تعلیق: دکتر بشار عواد معروف/ تخریج: شعیب الارنووط، موسسه الرساله، بیروت، چاپ سوم،1408 ق.
37.مسعودی، علی بن الحسین، التنبیه والاشراف، دار صعب، بیروت.
38.مفید، محمد بن محمد، الإختصاص، تحقیق علی اکبر غفاری و، الموتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، قم، چاپ اول،1413 ق
39.نراقی، میرزا ابو القاسم بن محمد بن احمد، شعب المقال فی درجات الرجال، تحقیق و تصحیح: محسن احمدی، کنگره بزرگداشت نراقی 40.رحمه الله، قم، چاپ دوم،1422 ه ق.
41.نمازی، شیخ علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، شفق، تهران،1412 ق.
42.نوری طبرسی، میرزا حسین، نفس الرحمن فی فضائل سلمان، تحقیق:جواد قیومی، موسسه آفاق، چاپ اول،1411 ق.
43.واسطی، محمد مرتضی، تاج العروس، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت،1414 ه ق، چاپ: اول
44.واقدی، ابو عبد الله بن عمر، فتوح الشام، دار النشر: دار الجیل، بیروت. 