آیت‌الله محمدعلی جاودان از اساتید اخلاق تهران ضمن بر شمردن مصادیق نعمت‌های الهی با توجه به قرآن کریم، از «الفت قلوب» به عنوان یکی از نعمت‌های مهم خدادادی یاد کرد.
آیت‌الله محمدعلی جاودان از اساتید اخلاق تهران در ادامه سلسله جلسات اخلاق خود به بحث «ذکر نعمت» پرداخت که مشروح آن در پی می‌آید.
ذکر نعمت‌های الهی و به فراموشی نسپردن آنها، یکی از وظایف مسلمان مؤمن است. خدای متعال در قرآن کریم به یاد داشتن نعمت‌های خویش را به تکرار و به تأکید دستور فرموده است: «یا أیها الناس اذکروا نعمة الله علیکم» «فاذکروا آلاء الله» و حتی قرآن معتقد است توجه به نعمت‌های الهی، آدمی را به توحید می‌رساند: «یا أیها الناس اذکروا نعمة الله علیکم هل مِن خالقٍ غیر الله» این دستور قرآنی، یک دستور مطلق است؛ اما قرآن پر است از موارد و مصادیق آن از جمله: بنی اسرائیل مکرر مورد خطاب قرار گرفته‌اند که از نعمت‌های خدا یاد کنند: «یا بنی اسرائیل اذکروا نعمتی التی أنعمتُ علیکم» «یا بنی اسرائیل اذکروا نعمتی التی أنعمتُ علیکم و أنی فضّلتُکم علی العالمین» گاه حضرت موسی خود به بنی اسرائیل چنین دستوری می دهد: «قال موسی لقومه اذکروا نعمة الله علیکم»
مصادیقی از این نعمت‌ها نیز در قرآن آمده است: نعمت وجود پیامبران الهی در آن امت، یکی از این مصادیق است: «و إذ قال موسی لقومه یا قوم اذکروا نعمة الله علیکم اذ جعل فیکم انبیاء» به یاد آورید هنگامی را که موسی به قوم خود گفت: ای قوم من! نعمت خدا را بر خود متذکر شوید هنگامی که در میان شما، پیامبرانی قرار داد.
مصداق دیگر آن، نجات از چنگال خون‌ریز فرعون است: «و إذ قال موسی لقومه اذکروا نعمة الله علیکم إذ أنجاکم من آل فرعون یسومونکم سوء العذاب و یذبحون ابنائکم.» و (به خاطر بیاور) هنگامی را که موسی به قومش گفت: نعمت خدا را بر خود به یاد داشته باشید، زمانی که شما را از (چنگال) آل فرعون رهایی بخشید! همان‌ها که شما را به بدترین وجهی عذاب می‌کردند، پسرانتان را سر می‌بریدند، و ...
امّا آنگاه که به عیسی علیه السلام می‌رسیم، خداوند تنها خود او و مادر معصومه‌اش را مورد خطاب قرار داده و می‌فرماید: «قال الله یا عیسی ابن مریم اذکر نعمتی علیک و علی والدتک» (به خاطر بیاور) هنگامی را که خداوند به عیسی پسر مریم گفت: یاد کن نعمتی را که به تو و مادرت بخشیدم!
سپس تمام دوران نبوت و رسالت او را به اختصار تذکّر داده و ادامه کار ایشان تا قیامت و حساب و جواب آن را پیگیری می‌کند.
اما در اسلامِ آخرین، مکرر این دستور تکرار شده است. یک جا مسلمانان بایستی نعمت دین پاک و خالص و حنیفِ خویش را یاد کنند: «اذکروا نعمة الله علیکم و ما انزل علیکم من الکتاب و الحکمة.» و به یاد بیاورید نعمت خدا را بر خود، و کتاب آسمانی و علم و دانشی که بر شما نازل کرده، و شما را با آن، پند می‌دهد!
و «واذکروا نعمة الله علیکم و میثاقه الذی واثقکم به اذ قلتم سمعنا واطعنا» و به یاد آورید نعمت خدا را بر شما، و پیمانی را که با تاکید از شما گرفت، آن زمان که گفتید: شنیدیم و اطاعت کردیم!
و سرانجام از اتمام نعمت خویش بر امت اسلام که با اکمال دین همراه است می‌گوید: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا» امروز، دین شما را کامل کردم، و نعمت خود را بر شما تمام نمودم، و اسلام را به عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم که این اکمال دین و اتمام نعمت با اعلام عمومی و مشخص شدن « ولایت امر» بعد از پیامبر اتفاق افتاده است.
در جای دیگر همه دشمنی‌هایی که اسلام را محاصره کرده بود، و تا پای نابودی همه چیز اسلام را پیش می‌رفت، در نظر می‌آورد، و می‌فرماید: این نعمت ما بود که مانع پیشرفت کار آنها شدیم، و شما و دین شما به سلامت ماند: «اذکروا نعمت الله علیکم اذ همّ قوم ان یبسطوا الیکم ایدیهم فکفّ ایدیهم عنکم» نعمتی را که خدا به شما بخشید، به یاد آورید، آن زمان که جمعی (از دشمنان)، قصد داشتند دست به سوی شما دراز کنند (و شما را از میان بردارند)، اما خدا دست آنها را از شما باز داشت!
بعد به عنوان نمونه از جنگ خندق مثال می‌زند که از در و دیوار دشمن فرو ریخته و شهر اسلام را به محاصره گرفته بود، و خداوند تنها با یک باد، آنها را به فرار واداشته است: «اذکروا نعمةالله علیکم اذ جائتکم جنود فارسلنا علیهم ریحا و جنودا لم تروها» نعمت خدا را بر خود به یاد آورید در آن هنگام که لشکرهایی (عظیم) به سراغ شما آمدند، ولی ما باد و طوفان سختی بر آنان فرستادیم و لشکریانی که آنها را نمی‌دیدید (و به این وسیله آنها را در هم شکستیم)، و خداوند همیشه به آنچه انجام می‌دهید بینا بوده است. از نعمت‌های دیگری که خداوند امر به یادآوری آن می‌کند، نعمت الفت قلوب، بعد از دشمنی‌های دراز مدت پیشین است: «و اذکروا نعمت الله علیکم اذ کنتم اعدائاً فألّف بین قلوبکم فاصبحتم بنعمته اخوانا» به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دل‌های شما، الفت ایجاد کرد، و به برکت نعمت او، برادر شدید!
این‌ها نمونه‌هایی از بیان مصادیق نعمت‌های الهی بود که ابتدائاً و بدون هیچ مزدی به ما ارزانی داشته تا شاید شکرگزار باشیم.
