تبیان، دستیار زندگی

مردار

گوییم: نخست مردار را گفت، بدان مر آن کس را همی خواهد که نخست بی فرمانی او کرد اندر دور ناطق خویش و از اطاعت او سر بکشید تا از روح القدس بهره نیافت و مردار گشت؛ پس بدو پیوستن حرام شد به امر خدای تعالی، همچنان که مردار خوردن حرام است.

خون

و دیگر خون را گفت که حرام است و خون آن است که چون نام خدای بر گوسفند و دیگر جانوران که حلال است، بگویی و یاد کنی و بسمل کنی و چون خون از آن بشود، حلال شود والا بدین نوع کشته شود، حرام است و آن مثل است بر پیوستن بدان کس که او از امام حق که حلال کننده حقیقت است، جدا شود و پیوستن بدو حرام باشد.

گوشت خوک

و سوم، گوشت خوک را گفت و آن مثل است بر کسی که از حریصی به طلب ریاست دنیا دعوت حق را یاد کند و او دین را بی نظام کند؛ چنان که خوک از حریصی مر کشاورز مردم را که اندر آن حیات جان خلق است، ویران کند و اندر ویران شدن کشاورز روزی ظاهر، هلاک اجسام است و اندر ویران شدن دعوت که او کشاورز روزی باطن است، هلاک ارواح است.

به جز نام خدا کشتن

و چهارم مر آن را گفت که جز به نام خدای کشتند و آن مثل است بر کسی که او دعوت جز به امام حق کند که او نام خدای است به حقیقت.

خفه شده

و پنجم مر خفه شده را گفت و آن مثل است بر کسی که عهد خدای بگرفت و نگاه نداشت و نفس روحانی او اندر عهد خدای، نیک نشده تا به هلاک روحانی رسید.

به چوب کشته شده

و ششم مر به چوب کشته را گفت و آن مثل است بر کسی که او [را] کسر کنند از هر سوی که آن به ظاهر باشد تا آن بدان متحیّر شود و سخن نیارد شنودن.

از بالای بلندی افتاده

هفتم مر آن را گفت کز جای بلندی بیفتد و هلاک شود و آن مثل است بر آنکه او اندر مرتبه ای باشد و ازو گناهی واقع شود، از آن مرتبه بیفتد، ازو سخن نباید شنودن.

توسط حیوان دیگر کشته شده

و هشتم مر آن را گفت که دیگر حیوان مرو را زده و کشته باشد و آن مثل است بر دو تن که با یکدیگر اندر دین منازعت کنند و اندر لجاج متحیّر شوند و از فرمان بیفتند، نشاید ازین هر دو تن سخن شنودن.

توسط درنده عضوی خورده شده

و نهم مر آن را گفت که بعضی از [آن] درنده خورده باشد و آن مثل است بر کسی که او را دهریان یا طبایعان به خود کشیده باشند و دیده افتاده باشدش، اندر دقایق ولیکن از راه تاریکی نه از راه دعوت حق؛ پس از آن کس سخن نشاید شنودن مگر کزان پس به دعوت پیوندد و عهد خداوند زمان بر وی گیرند، همچنان که از گروه درنده باقی مانده باشد که با جان باشد که نام خدای را برو یاد کنند و بشایدش خوردن، هر چند که بعضی از او [را] درنده خورد باشد و امّا آن شکاری که سگانی را آموخته بکند و مر آن سگان را کسی به نام خدای رها کرده باشد، صید بگیرد، آن حلال بود.

کشتن پیش بتان

دهم مر آن را گفت که پیش بتان بکشند و آن مثل است بر کسی که خویش را از شیعت دارد ولیکن به خداوند زمان مقرّ نیست و اندر آن خاندان پاکیزه طعنه زند و آن مطیعان اگرچه مانند شیعت اند، امّا نه شیعت اند؛ همچنان که بت مانند مردم است، امّا نه مردم است.