تبیان، دستیار زندگی

در این فضا (تونل کارپال) ما هشت تاندون سطحی و عمقی دست و تاندون بلند شست را به همراه عصب مدین داریم . هر عاملی که باعث کاهش اندازه تونل یا افزایش سایز بافتهای داخل تونل شود علائم CTS را ایجاد می‌کند.

شیوع این بیماری در خانمهای خانه دار میانسال، کاربران کامپیوتر، نجاران، تصویرگران، کارگران، قصابها و مکانیکهای خودرو و رانندگان ماشینهای سنگین بیشتر است .
خواب رفتگی مکرر دست ها ، گزگز کف دست ، کاهش قدرت گیرایی و انعطاف انگشتان ، ... این نشانه های ناخوشایند ممکن است هرکدام از ما را بترساند و ما را درباره استفاده همیشگی از دستانمان نگران کند . بروز طولانی مدت و مداوم این نشانه ها می تواند نشانه ایجاد بیماری تونل کارپال باشد .

لازم نیست حتماً نوازنده پیانو یا یک تایپیست حرفه‌ای باشیم تا ابتلا به این بیماری ما را از کار بیکار کند. بلکه به دنبال از بین رفتن قدرت انعطاف انگشتان، غذا خوردن، مسواک زدن و حتی لباس پوشیدن تقریباً غیرممکن می‌شود.

هرچند این عارضه بیشتر در شغل‌های خاصی دیده می‌شود، اما این بیماری فقط مربوط به شاغلان نیست و خانم‌های خانه‌دار هم باید مراقب باشند. انجام کارهای خانه می‌تواند باعث به‌وجود آمدن نشانگان تونل کارپال شود. طبق نتایج مطالعه‌ای که در سی کشور و سه ایالت کانادا طی یک دوره سی ماهه انجام شده، مشخص شده است 9/15 درصد موارد جدید نشانگان تونل کارپال مربوط به خانم‌های خانه‌دار بوده است.

جورج فالن، جراح امریکایی در سال 1996 درباره نشانگان تونل کارپال مقاله‌ای منتشر کرد که در آن زمان، بزرگترین تحقیق در این زمینه بود. فالن نتیجه 17 سال درمان و بررسی این بیماری در بین 439 بیمار و 654 دست را در این مقاله ارایه داده بود. طی این تحقیقات او متوجه شد بیشتر افراد در میانسالی دچار این عارضه می‌شوند. 243 نفر از این 439 نفر در محدوده سنی 40 تا 59 سال بودند. 236 نفر از بیماران نیز خانه‌دار و آشپز بودند یا بیش از حد کار می‌کردند.

همچنین فالن به تاثیر جراحی در درمان و بهبود بیماران اشاره کرد . از میان 177 بیماری که عمل جراحی انجام داده بودند، تنها دو نفر نیاز به عمل مجدد داشتند.

تونل کارپال چیست؟

تونل کارپال، کانالی در مچ است که عصب میانی در آن قرار دارد. این عصب به انگشت شست و قسمتی از کف دست، انگشت اشاره، انگشت میانی و نیمی از انگشت سوم حس می دهد. وقتی مچ دست در حالت بدی قرار بگیرد، فضای کافی برای عصب مدیان(عصب میانی) وجود ندارد و به این عصب فشار وارد می شود. همچنین وقتی این تونل ملتهب شود و آسیب ببیند، به عصب هم صدمه وارد می آید که باعث سوزش و خارش، کرخ و بی حس شدن، ضعف یا درد در انگشت ها می شود.

علایم

علایم شامل ضعف یا بی حسی در یک یا هر دو دست، مور مور شدن، سوزش و خواب رفتن انگشتان یک یا هر دو دست، درد شدید دست به خصوص در ناحیه مچ دست، پخش شدن درد تا ناحیه آرنج، اختلال در حرکت انگشتان، کاهش قدرت حمل وسایل و اشیا مانند کیف دستی و در موارد شدید، تحلیل رفتن و ضعف در بافت ماهیچه ای اطراف شست می باشد.

چه کسانی مبتلا می شوند؟

بیشتر افراد در ۳۰ تا ۶۰ سالگی دچار این عارضه می شوند. همچنین شیوع این بیماری در زنان بیشتر از مردان است، به طوری که زنان پنج برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند.

این حالت ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی و به هم خوردن تعادل مایعات بدن اتفاق بیفتد. برخی شرایط مانند بارداری و برخی بیماری ها مانند پرکاری تیروئید ، فشار خون بالا ، پوکی استخوان ، چاقی و دیابت هم با ابتلا به سندرم تونل کارپال ارتباط دارند.

آتروفی تنار (عضله پایین شست) از علائم قابل مشاهده(objective) این اختلال می‌باشد.

۲.علل التهابی و یا نوروپاتیک : دیابت و الکلیسم (این دو عروق و یا سلولهای پوششی عصب را درگیر می‌سازند)، بارداری و اختلالات تیروئید (با تغییر تعادل مایعات والکترولیتها و ادم احتمالی)

۳.علل مکانیکی : حرکات تکراری مچ و انگشتان، ارتعاش (مانند آب میوه گیری یا دریل کاری ) بویژه در کارگران دستی و کاربران کامپیوتر .

۲. فالن : بیمار ساعدش را بطور افقی در هوا نگه داشته یا از پشت دو دست را به هم می‌چسباند بگونه‌ای که مچ در فلکسیون کامل قرار گیرد، این وضعیت را ۶۰ ثانیه نگه می‌دارد اگر کرخی و پارستزی ایجاد شد تست مثبت است.

تشخیص قطعی با انجام مطالعات الکترودیاگنوستیک (EMG) و مطالعات هدایت عصبی اندام‌های فوقانی می‌باشد که در این بیماران تأخیر هدایتی حسی و حرکتی اعصاب مدین در ناحیه مچ دست را داریم .

این سندرم بسته به شدت درگیری عصب شامل ۳ مرحلهٔ اولیه، متوسط و نهایی می‌باشد .

.مرحله اولیه یا حاد سندرم : ۳ تا ۴ ماه اول که فرد در فاز حاد مراجعه می‌کند. این مرحله بهترین زمان برای درمان نگهدارنده ( کنسرواتیو ) است که شامل :

۱. آتل بندی ( Splinting) در وضعیت نوترال ( بدون زاویه مچ) یا اکستانسیون جزئی

۲.اغلب داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی ( مانند آسپرین، بروفن و...)برای کاهش ادم و التهاب اطراف عصب و درد تجویز می‌شود .اقدام تهاجمی تر تزریق کورتیکواستروئید به درون تونل کارپ است . بعد از تزریق، ۳تا۴ هفته دست در آتل مچی بصورت تمام وقت و سپس به مدت ۳تا۸ هفته دیگر فقط بصورت شبانه می‌ماند.

۳. حرکات فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی Tendon.gliding.exe (برای درمان کنسرواتیو یا بعد از عمل جراحی)

۴.ارزیابی وضعیتی مربوط به محیط کار و تغییراتی در محیط کار در صورت لزوم

اقدامات درمانی فوق در بیش از نیمی از موارد می‌تواند باعث تخفیف علائم شود.

هر چند این عارضه بیشتر در مشاغل خاصی دیده می شود، اما این بیماری فقط مربوط به شاغلان نیست و خانم های خانه دار هم باید مراقب باشند. انجام کارهای خانه می تواند باعث به وجود آمدن سندرم تونل کارپال شود.

لذا به خانم های خانه دار توصیه می شود:

▪ هنگام انجام کارهای خانه مانند گردگیری ، شستن ظروف و جارو کردن ممکن است دست شما در حالات بد و نامناسبی قرار گیرد و این حالات، باعث ایجاد آسیب های اسکلتی عضلانی شود. به همین دلیل توصیه می شود هنگام انجام کارهای خانه به وضعیت و نحوه قرار گرفتن مچ دستتان توجه کنید.

▪ از انجام حرکات تکراری و کارهایی که نیاز به فشار و نیروی زیاد دارند، تا حد امکان خودداری کنید.

▪ از وسایل و تجهیزاتی که برای کاهش آسیب ها و جراحات مچ دست طراحی شده اند، استفاده کنید.

▪ برای راحت تر کار کردن و نیاز کمتر به نیروی زیاد سعی کنید کارها را به روش آسان تری انجام دهید؛ مثلا برای شستن ظروف از ماشین ظرفشویی استفاده کنید. در صورت شست وشوی ظروف با دست هم بهتر است ظرف ها را چند دقیقه در آب گرم و مایع ظرف شویی قرار دهید تا هنگام شست وشو نیاز به فشار اضافی نباشد و راحت تر تمیز شود.

▪ دستتان را در معرض ارتعاش قرار ندهید. برخی وسایل برقی مانند آبمیوه گیری و چرخ گوشت ممکن است هنگام کار ارتعاش ایجاد کنند. دستتان را روی بدنه آن ها قرار ندهید.

▪ به مدت طولانی و در یک حالت کار نکنید. هنگام کار استراحت های متوالی انجام دهید.

▪ هر وقت در دستانتان احساس درد و بی حسی کردید، دست از کار بکشید.

▪ در صورت احساس هر گونه ناراحتی و وجود علایم سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا نسبت به تشخیص و درمان به موقع اقدام کند.