تبیان، دستیار زندگی

نام درکه و دربند را بسیار شنیده ایم. آنها درست به پایتخت چسپیده اند و مانند هر چیز دیگری که به پایتخت مربوط است نامشان در بوق و کرنا شده است. زیبایند اما درست همین نزدیکیها، غوغایی دیگر به پاست. دربند و درکه حتی به گرد پای آن هم نمی رسند.

چشمه سارهای متعدد و آبشارهای زیبایی که از صخره های اطراف سرازیر می شوند و درختان سربه فلک کشیده سپیدار و جریان آب از زلال رودخانه به ویژه در فصول بهار و تابستان چشم انداز مطلوبی برای علاقمندان به کوه و طبیعت پدید می آورد و منظره خزان برگ ها در فصل پاییز نیز جلوه بسیار زیبایی دارد.

این روستای کوهپیمایه ای از شمال شرقی به کوه آسلمه و از جنوب شرقی به رودخانه دائمی کال شمخال محدود شده است. روستای شمخال بنای تاریخی کهن ندارد ولی اقلیم مساعد، خاک مرغوب و منابع غنی آب، تاثیر فراوانی در شکل گیری روستا داشته و اسم روستا ظاهرا از یک نوع تفنگ به نام شمخال گرفته شده است.

مردم این روستا که به زبان کردی صحبت می کنند و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند بر اساس سرشماری در سال 1376 جمعیت 135 نفری داشته اند اما طی 10 سال و در سال 1385 این میزان به 500 نفر افزایش یافته است. درآمد اکثر مردم روستای شمخال از فعالیتهای زراعی، باغداری و دامداری تامین می شود و گروهی از مردم نیز در امور خدماتی و تولید صنایع دستی اشتغال دارند. کشت دیم و آبی در روستا رواج دارد و بیشتر محصولات زارعی روستا، گندم، جو و علوفه است و انگور، گردو، بادام، زردآلو، آلبالو از محصولات باغی و سردرختی روستاست.

در ضلع جنوب شرقی روستا، رودخانه دائمی کال شمخال جریان دارد که در مسیر آن آبگیر و حمام به صورت پلکانی به وجود آمده است که زیبایی منحصر به فرد و جالب توجهی دارد. بخشی از ارتفاعات پیرامون روستا پوشش مرتفعی دارد و بخشی دیگر صخره ای که کوهنوردان بسیاری در تمام طول سال به این ارتفاعات صعود می کنند.

امامزاده ای در نزدیکی روستا وجود دارد که زیارت این امامزاده از رسوم ویژه مردم دره شمخال است و اهالی این روستا هر هفته به زیارت این امامزاده می روند و مرسوم است که دختران دم بخت و زنان نازا نیز برای رسیدن به آرزوهای خود ضمن نیایش و دعا از زیر صخره ای در کنار امامزاده عبور می کنند. رقص محلی کردی همراه با انواع سازهای محلی کردی و نوای سازهای محلی دوتار، دهل و سرنا زیبایی خاصی به مراسم جشن و عروسی روستا می بخشد.

مردان این دره زیبا به ندرت پوشاک محلی بر تن می کنند اما زنان همچنان از لباس محلی کردی شامل پیراهنی بلند، نیم تنه و شلوار کردی زنانه استفاده می کنند و روسری بلندی با طرحها و نقش های رنگی مزین به زیورآلات بر سرمی بندند. انواع گلیم، جاجیم، قالی کردی و پلاس با طرح ها و رنگ های متنوع و زیبا از جمله صنایع دستی این روستا است.

انواع غذاهای گوشتی مانند آبگوشت، کباب و انواع خورشت ها در این روستا طبخ می شود و فطیرمسکه (نوعی نان محلی) انوان اشکنه و آش از غذاهای محلی این روستاست. روستای شمخال که جاده ای آسفالت دارد از طریق شهر قوچان قابل دسترس است.
65 کیلومتری شمخال از توابع بخش باجگیران شهرستان قوچان که در فاصله 3 کیلومتری جنوب شهر باجگیران و 65 کیلومتری شمال غربی قوچان واقع شده است.

طول دره: از روستای شمخال تا درونگر، حدود 18 کیلومتر است (با استناد با تابلوی نصب شده در ابتدای مسیر).

ارتفاع دیواره دو طرف دره: در بلندترین نقاط تا 200 متر هم برآورد شده است.