• مشکی
  • سفید
  • سبز
  • آبی
  • قرمز
  • نارنجی
  • بنفش
  • طلایی
انجمن ها > انجمن ادبيـــات > صفحه اول بحث
لطفا در سایت شناسائی شوید!
ادبيـــات (بازدید: 3452)
پنج شنبه 9/6/1391 - 11:19 -0 تشکر 534965
حماسه سرایی ایرانی

بر گرفته از  http://www.daneshsara.net/adabi/hemase-persian.html

دكتر ذبیح الله صفا در كتاب "حماسه سرایی در ایران "می نویسد: حماسه نوعی از اشعار وصفی است كه مبتنی بر توصیف اعمال پهلوانی، مردانگی ها، افتخارات و بزرگی ها ی قومی یافردی می باشد، به نحوی كه شامل مضاهر مختلف زندگی آنها گردد.

حماسه از زمانی كه ملتی در راه حصول تمدن گام نهاده است، سخن می گوید.

در آن سخن از جنگ های است كه برای استقال و بیرون راندن یا شكست دشمن یا كسب نام و به دست آوردن رفاه صورت گرفته است.

حماسه، ستیزه‌ی‌ انسان‌ برای‌ استقرار زندگی‌ است وشاهنامه، سرود حماسی‌ مردمانی است‌ كه‌ گام‌ در راه‌ ملت‌ شدن‌ نهادند.‌

پنج شنبه 9/6/1391 - 11:25 - 0 تشکر 534991

مللی‌ كه‌ سالیان‌ دراز در منطقه ای‌ زیسته‌اند و با حوادث‌ آسان‌ و دشوار روبه رو شده  و فتح‌ها و پیروزیها بر دست‌ ایشان‌ رفته‌ و شكستها بدانان‌ رسیده‌ است‌ ناگزیر داستانها و سرگذشتها ازپهلوانیهای‌ پهلوانان‌ و آزار مهاجمان‌ و تعدی‌ متعدیان‌ و جهانگشایی‌ جهانگشایان‌ در یاد ایشان‌ خواهد ماند كه‌ در حقیقت‌ خاطراتی‌ از پدید آمدن‌ و استوار شدن‌ مبانی‌ ملیت‌ آنان‌ است... چنین‌ منظومه‌یی‌ را كه‌ مشتمل‌ بر افكار پهلوانی‌ و آثار شجاعت‌ و مفاخر قوم‌ است، منظومه‌ی‌ حماسی‌ و قهرمانی‌ خوانند.

همانگونه‌ كه‌ دكتر ذبیح‌الله‌ صفا در كتاب‌ «حماسه‌سرایی‌ در ایران» اشاره‌ كرده‌ است‌ در شناختن‌ خصائص‌ نژادها و ملل‌ جهان‌ و چگونگی‌ مدنیت‌ و مجاهدات‌ و رنجهای‌ ایشان‌ در تكوین‌ تمدن‌ و ملیت‌ و نیز در معرفت‌ به‌ قوه‌ی‌ خیال‌ و فكر و درجه‌ی‌ استعداد آنها، منظومه‌های‌ حماسی‌ یكی‌ از بهترین‌ وسایل‌ تحقیق‌ است.  

موضوع‌ سخن‌ در اینجا امر جلیل‌ و مهمی‌ است‌ كه‌ سراسر افراد ملتی‌ در اعصار مختلف‌ در آن‌ دخیل‌ و ذی‌نفع‌ باشند (مانند مشكلات‌ و حوایج‌ مهم‌ ملی‌ از قبیل‌ مساله‌ی‌ تشكیل‌ ملیت‌ و تحصیل‌ استقلال‌ و دفاع‌ از دشمنان‌ اصلی‌ و امثال‌ اینها، چنانكه‌ در شاهنامه‌ و حماسه‌های‌ ملی‌ جهان‌ ملاحظه‌ می‌شود) و یا مشكل‌ فلسفی...»



پنج شنبه 9/6/1391 - 11:27 - 0 تشکر 534997

دكتر سیروس‌ شمیسا نیز معتقد است:  « (حماسه) از زمانی‌ كه‌ ملتی‌ در راه‌ حصول‌ تمدن‌ گام‌ نهاده‌ است‌ سخن‌ می‌گوید. در آن‌ سخن‌ از جنگهایی‌ است‌ كه‌ برای‌ استقلال‌ و بیرون‌ راندن‌ یا شكست‌ دشمن‌ یا كسب‌ نام‌ و به‌ دست‌ آوردن‌ ثروت‌ و رفاه‌ صورت‌ گرفته‌ است. قبایل‌ و تیره‌های‌ گوناگون‌ متحد شده‌ و اندك‌ اندك‌ ملتی‌ به‌ وجود آمده‌ است. از این‌ رو حماسه‌ هر ملتی‌ بیان‌ كننده‌ی‌ آرمانهای‌ آن‌ ملت‌ است‌ و مجاهدات‌ آن‌ ملت‌ را در راه‌ سربلندی‌ و استقلال‌ برای‌ نسلهای‌ بعدی‌ روایت‌ می‌كند. » 

همین‌ نویسنده‌ در ادامه‌ از قول‌ لامارتین‌ می‌نویسد: « حماسه‌ شعر ملل‌ است‌ به‌ هنگام‌ طفولیت‌ ملل، آنگاه‌ كه‌ تاریخ‌ و اساطیر خیال‌ و حقیقت‌ به‌ هم‌ آمیخته‌ و شاعر مورخ‌ ملت‌ است.»


پنج شنبه 9/6/1391 - 11:27 - 0 تشکر 535002

حماسه‌ها، داستان‌ شورانگیز حركت‌ و جوش‌ و خروش‌ و تكاپوی‌ مردمانی‌ است‌ كه‌ اثبات‌ وجود خود را به‌ استقرار در سرزمینی‌ موكول‌ كرده‌اند كه‌ از آن‌ خود می‌دانند و یا می‌خواهند سرزمینی‌ را از آن‌ خود نمایند تا استقرار و بقای‌ خود را به‌ مثابه‌ی‌ یك‌ ملت‌ تضمین‌ نمایند.   

« در ایام‌ وقوع‌ حوادث‌ پهلوانی‌ آدمی‌ تماشاگر و ببینده‌ی‌ وقایعی‌ است‌ كه‌ در حقیقت‌ و واقع‌ با اعمال‌ عادی‌ بشری‌ جندان‌ متفاوت‌ نیست‌ اما نتایجی‌ كه‌ از این‌ اعمال‌ گرفته‌ می‌شود مثلاً‌ ایحاد استقلال‌ ملی، دفع‌ دشمنان‌ و بداندیشان، تحكیم‌ مبانی‌ ملیت‌ و... بر اثر اهمیت‌ و ارزشی‌ كه‌ دارد به‌ تدریج‌ آن‌ اعمال‌ را به‌ چشم‌ نسلهای‌ آنیده‌ بزرگ‌ می‌كند و چیزهایی‌ بر آن‌ افزوده‌ می‌شود و پهلوانانی‌ كه‌ از ایشان‌ خاطراتی‌ می‌ماند، به‌ تدریج‌ به‌ درجات‌ فوق‌ بشری‌ ارتقا می‌جویند و اعمال‌ ایشان‌ در شمار خارق‌ عادت‌ در می‌آید.


پنج شنبه 9/6/1391 - 11:28 - 0 تشکر 535008

حماسه‌ داستان‌ تلاش‌ و ستیزه‌های‌ مردمانی‌ است‌ كه‌ برای‌ حفظ‌ بقا و استمرار خود راهی‌ به‌ جز جنگ‌ نمی‌شناسند. اما معمولاً‌ میان‌ زمان‌ وقوع‌ حماسه‌ و سرایش‌ و مكتوب‌ شدنش‌ فاصله‌ی‌ طولانی‌ وجود دارد و این‌ یكی‌ از ویژگیهای‌ منظومه‌های‌ حماسی‌ است‌ كه‌ مرحوم‌ دكتر صفا و دكتر شمیسا نیز بدان‌ اشاره‌ می‌كنند. اما آن‌ زمان‌ نیز كه‌ حماسه‌ها از صورت‌ شفاهی‌ به‌ صورت‌ كتبی‌ در می‌آیند در بستر شرایطی‌ است‌ كه‌ چنین‌ ضرورتی‌ را القا می‌كند.

پنج شنبه 9/6/1391 - 11:29 - 0 تشکر 535014

دكتر اسلامی‌ ندوشن‌ درباره‌ی‌ این‌ شرایط‌ چنین‌ می‌نویسد:

« تفكر ملی‌ در زمان‌ سامانیها خیلی‌ رشد كرده‌ بود. زبان‌ فارسی‌ دری‌ یك‌ نشانه‌اش‌ بود. پنج‌ شاهنامه‌ پیش‌ از شاهنامه‌ی‌ فردوسی‌ به‌ نثر یا شعر پدید آمده‌ بود (از ابوالموید بلخی، ابوعلی‌ بلخی، مسعود مروزی، شاهنامه‌ی‌ ابومنصوری‌ و گشتاسبنامه‌ی‌ دقیقی) نشانه‌ی‌ دیگر غیر از اینها، چند ترجمه‌ی‌ خداینامه‌ به‌ عربی‌ بود كه‌ علامه‌ی‌ فقید محمد قزوینی‌ در مقاله‌ی‌ خود «مقدمه‌ی‌ قدیم‌ شاهنامه» آنها را بر شمرده‌ است.


بنابر این‌ ایران‌ باستانی‌ از خلال‌ حماسه‌ی‌ ملی‌ سر برمی‌آورد و سیمای‌ این‌ ایران‌ در پشت‌ زنگار مشكلات‌ زمان‌ حتی‌ زیباتر و پرجلاتر از آنچه بوده‌ بود جلوه‌ می‌كرد.



پنج شنبه 9/6/1391 - 11:29 - 0 تشکر 535020

جاذبه‌های‌ گذشته‌ در حدی‌ بود كه‌ داعیه‌داران‌ حكومت‌ این‌ نیاز را می‌دیدند كه‌ با نسب‌ مجعولی‌ تبار خویش‌ را با یكی‌ از شاهان‌ یا سرداران‌ پیشین‌ پیوند دهند. سامانیان‌ برای‌ خود بهرام‌ چوبین‌ را یافتند. طاهریان‌ رستم‌ را، یعقوب‌ لیث‌ خسروپرویر را و حتی‌ غزنویان‌ ترك‌ نیز ناچار شدند كه‌ به‌ سراغ‌ یزدگرد ساسانی‌ بروند. آئین‌های‌ كهن‌ چون‌ جشن‌ سده‌ و مهرگان‌ و نوروز هنوز با تشریفات‌ مشتاقانه‌ برگزار می‌شد. ابوالفضل‌ بیهقی‌ در كتاب‌ خود از دو جشن‌ مهرگان‌ و یك‌ جشن‌ سده‌ در زمان‌ مسعود یاد می‌كند كه‌ خود ناظر برگزاری‌ آنها بوده‌ است، تصریح‌ دارد كه‌ در روزگار محمود نیز همین‌ مراسم‌ بجا آورده‌ می‌شده‌ است.»

پنج شنبه 9/6/1391 - 11:30 - 0 تشکر 535024

همین‌ متاثر بودن‌ ایرانیان‌ از فرهنگ‌ و آیین‌های‌ گذشته‌ در این‌ دوره‌ چنان‌ است‌ كه‌ اعتراض‌ و نگرانی‌ ابوحامد غزالی‌ را بر می‌انگیزد:

« افراط‌ كردن‌ در آراستن‌ بازارها به‌ سبب‌ نوروز و قطایف‌ (پارچه‌ ی‌ پرزدار رنگارنگ) بسیار كردن‌ و تكلفهای‌ نوافزودن‌ برای‌ نوروز نشاید بلكه‌ نوروز و سده‌ باید مندرس‌ شود و كسی‌ نام‌ آن‌ نبرد.»

به‌ سخن‌ ابوحامد غزالی‌ اشاره‌ شد تا گفته‌ شود كه‌ ایرانیت‌ و ایران‌ گرایی‌ تمام‌ شرایط‌ و فضاهای‌ فكری‌ آن‌ روز جامعه‌ی‌ ایرانی‌ را تشكیل‌ نمی‌داد، در طیف‌ دیگر متشرعان‌ قرار داشتند.  


اما همانگونه‌ كه‌ دكتر اسلامی‌ ندوشن‌ نیز اشاره‌ می‌كند از امتزاج‌ این‌ دو، یك‌ خط‌ تلفیقی‌ به‌ وجود می‌آید كه‌ انبوه‌ عظیمی‌ - شاید اكثریت‌ - بر روی‌ آن‌ حركت‌ می‌كنند. این‌ خط‌ این‌ و هم‌ آن‌ بودن‌ است، حركتی‌ سیال‌ كه‌ بنا به‌ شرایط‌ و اقتضای‌ مصلحت‌ وزنه‌ را به‌ جانب‌ یكی‌ از این‌ طیف‌ سنگینی‌ می‌داد. 




پنج شنبه 9/6/1391 - 11:35 - 0 تشکر 535034

سخن‌ نگارنده‌ در این‌ نوشتار بر سر این‌ موضوع‌ نیست. سخن‌ بر سر درك‌ یا عدم‌ درك‌ آن‌ چیزهایی‌ است‌ كه‌ می‌توانند به‌ تداوم‌ حیات‌ سودمند یك‌ ملت‌ و یا عدم‌ آن‌ بینجامد كه‌ در ادامه‌ توضیح‌ بیشتری‌ داده‌ خواهد شد. اما بعضی‌ از حماسه‌نامه‌ها و از جمله‌ شاهنامه‌ ویژگی‌ عمده‌ی‌ دیگری‌ دارند كه‌ عبارت‌ از اساطیری‌ بودن‌ آنها است. شاهنامه‌ی‌ فردوسی‌ به‌ سه‌ بخش‌ اساطیری، پهلوانی‌ و تاریخی‌ تقسیم‌ می‌شود.  

دكتر صفا معتقد است‌ هر چه‌ از جنبه‌ی‌ اساطیری‌ و ابهام‌ روایات‌ كاسته‌ شود از ارزش‌ حماسی‌ روایات‌ كاسته‌ می‌گردد. 

عصر اساطیر، انسان‌ در جایگاه‌ محكوم، طبیعت‌ در جایكاه‌ حاكم‌ اما شاهنامه‌ سرشار از داستانهای‌ اساطیری‌ است. در این‌ نوشتار ما را كاری‌ به‌ اسطوره‌ و اسطوره‌ شناسی‌ نیست‌ اما به‌ واسطه‌ی‌ نتیجه‌گیری‌ پایان‌ نوشتار توضیحات‌ كوتاهی‌ در این‌ باره‌ داده‌ می‌شود.



پنج شنبه 9/6/1391 - 11:36 - 0 تشکر 535040


الكساندر كراپ‌ درباره‌ی‌ اسطوره‌ چنین‌ می‌گوید:
« واژه‌ی (Mythe) كه‌ در همه‌ی‌ زبانهای‌ اروپایی‌ یافت‌ می‌شود چنانكه‌ می‌دانیم‌ از لغت‌ یونانی‌ كه‌ در آثار هومر به‌ معنای‌ گفتار، نطق‌ و كلام‌ است‌ مشتق‌ شده‌ است‌ و بعداً‌ به‌ معنای‌ قصه‌ی‌ جانوران(fable) و اسطوره‌ رواج‌ یافته‌ است.»  
وی‌ سپس‌ از قول‌ میكائیل‌ بریل‌ می‌نویسد: « اسطوره‌ قصه‌یی‌ است‌ با خصلتی‌ خاص، یعنی‌ نقل‌ و روایتی‌ است‌ كه‌ در آن‌ خدایان‌ یك‌ یا چند نقش‌ اساسی‌ دارند.


طبیعتاً‌ واژه‌ی‌ یونانی‌ همراه‌ بسیاری‌ لغات‌ ادبی‌ و تركیبات‌ صرفی‌ و نحوی‌ به‌ زبان‌ لاتینی‌ نقل‌ گردیده‌ است‌ و همه‌ی‌ اشكالی‌ كه‌ این‌ لغت‌ در زبانهای‌ اروپایی‌ به‌ خود گرفته‌اند از واژه‌ی‌ لاتینی‌ مشتق‌ شده‌اند.   »


پنج شنبه 9/6/1391 - 11:40 - 0 تشکر 535050

ژان‌ كازنوو نیز در این‌ زمینه‌ می‌نویسد:



« موجوداتی‌ كه‌ تشخص‌ قداست‌اند و وقایعی‌ كه‌ به‌ آنان‌ مربوط‌ می‌شود فقط‌ بیرون‌ از زمان‌ و مكان‌ معمولی‌ می‌توانند متعال‌ باشند و همان‌ كاركردی‌ را كه‌ دین‌ دارد بر عهده‌ گیرند و تنها بدینگونه‌ است‌ كه‌ دیگر خصلت‌ غریب‌ و تشویش‌ انگیز مظاهر مانا را نخواهند داشت‌ و می‌توانند الگوها و صورتهای‌ مثالی‌یی‌ باشند كه‌ موجودات‌ و چیزهایی‌ كه‌ در زمان‌ و مكان‌ موقعیت‌ بشری‌ قرار دارند باز ساخته‌های‌ آنها محسوب‌ می‌شوند... برای‌ آنكه‌ بهره‌مندی‌ اساسی‌ موقعیت‌ بشری‌ از عالم‌ قداست‌ ممكن‌ گردد آن‌ وقایع‌ از لحاظ‌ زمان‌بندی‌ در نوعی‌ زمان‌ ابدی‌ به‌ ظهور می‌رسند و به‌ وقوع‌ می‌پیوندند كه‌ یا در آغاز زمان‌ است‌ و یا در پایانش. از این‌ رو همه‌ی‌ اساطیر به‌ نوعی‌ اساطیر مربوط‌ به‌ اصل‌ و منشا و یا اساطیر آخرت‌ شناختی‌اند. (یعنی‌ از پیش‌ چیزی‌ را كه‌ در آخر زمان‌ روی‌ خواهد داد اعلام‌ می‌دارند).»

برو به انجمن
انجمن فعال در هفته گذشته
مدیر فعال در هفته گذشته
آخرین مطالب
  • آلبوم تصاویر بازدید از کلیسای جلفای...
    آلبوم تصاویر بازدید اعضای انجمن نصف جهان از کلیسای جلفای اصفهان.
  • بازدید از زیباترین کلیسای جلفای اصفهان
    جمعی از کاربران انجمن نصف جهان، در روز 27 مردادماه با همکاری دفتر تبیان اصفهان، بازدیدی را از کلیسای وانک، به عمل آورده‌اند. این کلیسا، یکی از کلیساهای تاریخی اصفهان به شمار می‌رود.
  • اعضای انجمن در خانه شهید بهشتی
    خانه پدری آیت الله دکتر بهشتی در اصفهان، امروزه به نام موزه و خانه فرهنگ شهید نام‌گذاری شده است. اعضای انجمن نصف جهان، در بازدید دیگر خود، قدم به خانه شهید بهشتی گذاشته‌اند.
  • اطلاعیه برندگان جشنواره انجمن‌ها
    پس از دو ماه رقابت فشرده بین کاربران فعال انجمن‌ها، جشنواره تابستان 92 با برگزاری 5 مسابقه متنوع در تاریخ 15 مهرماه به پایان رسید و هم‌اینک، زمان اعلام برندگان نهایی این مسابقات فرارسیده است.
  • نصف جهانی‌ها در مقبره علامه مجلسی
    اعضای انجمن نصف جهان، در یك گردهمایی دیگر، از آرامگاه علامه مجلسی و میدان احیا شده‌ی امام علی (ع) اصفهان، بازدیدی را به عمل آوردند.