تبیان، دستیار زندگی

:دلیل علمی حرام بودن ازدواج با خواهر زن یا ازدواج هم زمان با دو خواهر چیست؟

درشرع مقدس اسلام ازدواج، هم زمان با دو خواهر جایز نیست. لازم به ذکر است اگر ازدواج با دو خواهر یا بیشتر به صورت جمع؛ یعنی دریک زمان نباشد، اشكال ندارد. به بیانی دیگر هرگاه مردی زنی را برای خود عقد كند، تا وقتی كه زن در عقد اوست، نمی‏تواند با خواهر وی ازدواج كند، خواه عقد دائم باشد یا موقت. حتی بعد از طلاق تا وقتی كه در عدّه است (در صورتی كه عدّه رجعی باشد) نمی‏تواند خواهر او را بگیرد، اما هنگامی که همسرش را طلاق داد، یا از دنیا رفت و عدّه او تمام شد، می‏تواند با خواهر وی ازدواج كند[۱].

شاید حکمت و فلسفه ی این كه اسلام از ازدواج هم زمان با خواهران جلوگیری كرده، این باشد كه

اوّلاً: حرمت و شخصیت زن را حفظ كند، چنان كه در ازدواج با دختر برادر زن و دختر خواهر زن رضایت و اجازه زن را شرط دانسته است.


ثانیاً: دو خواهر به حكم نسبت و پیوند نسبی و عاطفی، نسبت به یكدیگر علاقه ی شدید دارند ولی هنگامی كه رقیب هم شوند، نمی‏توانند علاقه ی گذشته را حفظ كنند، به این ترتیب تضاد عاطفی در آن‏ها پیدا می‏شود كه برای زندگی زیان بار است و اساس خانواده را از هم می پاشد؛ زیرا همیشه انگیزه ی محبت و رقابت در وجود آن‏ها در كشمكش است.[۲]

ثالثاً: ازدواج با شوهر خواهر با طبع زنان كه شوهر خواهر را از خود می‏دانند و با آنان احساس خویشاوندی می‏كنند، سازگار نیست.

در پایان تذکر این نکته ضروری است که اگر چه در جای خود ثابت شده است که احکام الاهی بر اساس مصالح و مفاسد وضع شده اند، ولی کشف مصالح و مفاسد در جزئیات و مصادیق، بسیار مشکل است.


زیرا اولاً: نیازمند داشتن امکانات وسیع، در ابعاد مختلف علمی است.

ثانیاً: بشر هر قدر از نظر علم و صنعت پیشرفت کند، باز معلومات او در برابر مجهولاتش، قطره ای است در برابر دریا "جز اندکی از دانش به شما داده نشده است" .


و شاید علت بیان نکردن فلسفه ی تمام احکام، از سوی اولیای دین، این بوده که بیان تمام اسرار احکام برای انسان هایی که بسیاری از حقایق علمی هنوز برایشان کشف نشده، مانند گفتن معما ست که چه بسا موجب تنفر شنوندگان می گردد. امام علی (ع) می فرمایند: "مردم، دشمن آن چیزی هستند که نمی دانند[۳]" لذا اولیای الاهی در حد فهم انسان ها به بعضی از علت ها و فلسفه ی احکام اشاره نموده اند.


وانگهی هدف از دین و شریعت، آراستگی انسان ها به خوبی های علمی و عملی، و اجتناب از زشتی های فکری و عملی است، و این هدف با عمل به شریعت به دست می آید، و لو این که افراد فلسفه و علت احکام را ندانند، نظیر این که مریض با انجام دادن دستورات پزشک، بهبودی را به دست می آورد ولو فایده و فلسفه ی، دارو و دستورات پزشکی را نداند.


مضافاً این که مؤمنان چون اطمینان و یقین دارند به این که دستورات دینی، از کسانی صادر می شود که علم و آگاهی آنان خطاناپذیر است، پس یقین به اثربخشی و مفید بودن این دستورات دارند.

دلیل علمی حرام بودن ازدواج با خواهر زن یا ازدواج هم زمان با دو خواهر چیست؟

در شرع مقدس اسلام ازدواج، همزمان با دو خواهر جایز نیست؛ لازم به ذکر است اگر ازدواج با دو خواهر یا بیشتر به صورت جمع یعنی در یک زمان نباشد، اشکال ندارد. به بیانی دیگر هرگاه مردی زنی را برای خود عقد کند، تا وقتی که زن در عقد اوست، نمی‏تواند با خواهر وی ازدواج کند؛ خواه عقد دائم باشد یا موقت.

حتی بعد از طلاق تا وقتی که در عدّه است (در صورتی که عدّه رجعی باشد) نمی‏تواند خواهر او را بگیرد، اما هنگامی که همسرش را طلاق داد، یا از دنیا رفت و عدّه او تمام شد، می‏تواند با خواهر وی ازدواج کند[1].

شاید حکمت و فلسفه اینکه اسلام از ازدواج همزمان با خواهران جلوگیری کرده، این باشد که اوّلاً: حرمت و شخصیت زن را حفظ کند، چنانکه در ازدواج با دختر برادر زن و دختر خواهر زن، رضایت و اجازه زن را شرط دانسته است.

ثانیاً: دو خواهر به حکم نسبت و پیوند نسبی و عاطفی، نسبت به یکدیگر علاقه شدید دارند ولی هنگامی که رقیب هم شوند، نمی‏توانند علاقه گذشته را حفظ کنند، به این ترتیب تضاد عاطفی در آنها پیدا می‏شود که برای زندگی زیان بار است و اساس خانواده را از هم می پاشد؛ زیرا همیشه انگیزه محبت و رقابت در وجود آنها در کشمکش است.[2]

ثالثاً: ازدواج با شوهر خواهر با طبع زنان که شوهر خواهر را از خود می‏دانند و با آنان احساس خویشاوندی می‏کنند، سازگار نیست.

در پایان تذکر این نکته ضروری است که اگر چه در جای خود ثابت شده است که احکام الهی بر اساس مصالح و مفاسد وضع شده‌اند، ولی کشف مصالح و مفاسد در جزئیات و مصادیق، بسیار مشکل است.

زیرا اولاً: نیازمند داشتن امکانات وسیع، در ابعاد مختلف علمی است.

ثانیاً: بشر هر قدر از نظر علم و صنعت پیشرفت کند، باز معلومات او در برابر مجهولاتش، قطره‌ای است در برابر دریا "جز اندکی از دانش به شما داده نشده است" و شاید علت بیان نکردن فلسفه تمام احکام، از سوی اولیای دین، این بوده که بیان تمام اسرار احکام برای انسان‌هایی که بسیاری از حقایق علمی هنوز برایشان کشف نشده، مانند گفتن معماست که چه بسا موجب تنفر شنوندگان می‌شود.

امام علی (ع) می‌فرمایند: "مردم، دشمن آن چیزی هستند که نمی‌دانند [3]" لذا اولیای الهی در حد فهم انسان‌ها به بعضی از علت‌ها و فلسفه احکام اشاره نموده‌اند.

وانگهی هدف از دین و شریعت، آراستگی انسان‌ها به خوبی‌های علمی و عملی، و اجتناب از زشتی‌های فکری و عملی است و این هدف با عمل به شریعت به دست می‌آید، ولو اینکه افراد فلسفه و علت احکام را ندانند؛ نظیر اینکه مریض با انجام دادن دستورات پزشک، بهبودی را به دست می‌آورد ولو فایده و فلسفه دارو و دستورات پزشکی را نداند.

مضافاً اینکه مؤمنان چون اطمینان و یقین دارند به اینکه دستورات دینی، از کسانی صادر می‌شود که علم و آگاهی آنان خطاناپذیر است، پس یقین به اثربخشی و مفید بودن این دستورات دارند.

منبع:

[1] توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسئله، 2390 و 2391.

[2] تفسیر نمونه، ج3، ص 368.

[3] «الناس اعداء ماجهلوا»، گزیده میزان الحکمة، ج 1، ص 214.