تبیان، دستیار زندگی

انسان موجودی متمایز از سایر موجودات است چون در وی حقیقتی هست که در سایر جانداران یافت نمی‌شود و آن حقیقت این است که وجودش تنها همین وجود مادی نیست، بلکه علاوه بر وجود مادیش دارای روح نیز می‌باشد و به خاطر آن چنان شرافتی به دست آورده که خداوند متعال آن را به خویش نسبت داده و فرموده است: "... و از روح خود در آن دمیدم..".که بوسیله این بعد روحانی و معنوی خود که همان روح اوست با فرشتگان مقرب همدم است و حتی می‌تواند از فرشتگان نیز برتر شود، اما بوسیله بعد جسمانیش یعنی اعضا و جوارحش با حیوانات و سایر موجودات ارتباط قرار می‌کند. در هر حال انسان برای اینکه به سعادت و کمال خود برسد باید این دو بعدش را فراموش نکند و اگر به یکی از بعد جسمانی یا روحی خود بیشتر از دیگری توجه کند نمی‌تواند به صورت یک انسان کامل ظاهر گردد یعنی اگر تمام توجه خویش را تنها متوجه تقویت بعد مادی خویش نماید، تنها بعد حیوانی خویش را رشد داده است و با چهارپایان فرقی نخواهد داشت. اما اگر فرد، با تقویت بعد جسمانی خویش، در حد اعتدال، تواما به تقویت بعد روحانی خویش نیز توجه کند، هر دو بعد را تقویت کرده و در ضمن سلامت تن به سوی کمال مطلوبش نیز حرکت کرده است.

غذا خوردن ابزاری مشترک برای تقویت جسم و روح
البته برخی کارها وجود دارد که انجام آنها فقط در تقویت یکی از دو بعد انسان است به عنوان مثال ورزش بدنسازی که تاثیرش در تقویت جسم مادی محدود می‌باشد اما در مقابل برخی فعالیتها و کارها وجود دارد که تاثیرش محدود به یک بعد جسمانی یا روحی نبوده بلکه تاثیر سازنده یا خراب کننده‌اش در هر دو بعد جسمی و روحی آشکار می‌گردد که از جمله آن کارها، غذا خوردن می‌باشد، زیرا غذا از جمله نعمتهای الهی است که خدا به موجودات زنده عنایت فرموده تا با استفاده از آن تجدید قوا نموده و در جهت رسیدن به کمال حقیقی خویش گام بردارد. انسان نیز به عنوان اشرف مخلوقات متعنم به انواع غذاهای رنگارنگ از سوی خداست، که علاوه بر رشد و تقویت بعد مادی برای اینکه فرد از غذایی که می‌خورد، لذت برده و غذایش پربرکت گردیده و هر دو بعد وجودش نیز همزمان رشد کنند، باید همچون سایر کارها، آغاز غذا خوردن را نیز مزین به نام نامی خدای تعالی بنماید.

مزایای بردن نام خدا در خوردن غذا
این کار باعث می‌شود، فرد همیشه متذکر باشد که تنها هدف از خوردن، رشد جسمی نیست بلکه فرد با نام خدا روحش را نیز رشد می‌دهد و همزمان با رشد و تعالی روح، باعث سلامت و مصونیت از ضررهای احتمالی آن غذا است. امام علی علیه السلام در این مورد فرمودند: "هرکس هنگام غذا خوردن "بسم الله الرحمن الرحیم" را ترک نکند، من ضامن می‌شوم که آن غذا به او ضرری نرساند." همچنین امام صادق علیه السلام به فردی که از "غذا خوردن" دچار اذیت و ناراحتی می‌شد، فرمودند: در ابتدای غذا خوردن "بسم الله" بگو و هر وقت ما بین طعام، سخن گفتی، بعد از فراغت از سخن، باز "بسم الله" بگو و نیز فرمودند: هرگاه چند ظرف غذا باشد. بر هر ظرفی یک "بسم الله" بگو و اگر بیم آن داری که فراموش کنی، بر هر ظرفی نام خدا بری، بگو: "بسم الله علی اوله و آخره".

همکاسه شدن با شیطان
در روایات آمده غذایی که نام خدا بر آن برده نشود، غذایی است در جهت رشد بعد مادی و حیوانی فرد و شیطان نیز در خوردنش مشارکت می‌کند. بنابراین آن غذا، طعامی بی‌برکت و مضر بر انسان خواهد بود، چون غذایی که نام خدا بر آن برده نشود، غذای مخصوص شیطان و پیروانش است. از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نقل شده است که ابلیس گفت:
پروردگارا! هر یک از آفریده‌هایت رزق و روزی دارند، رزق و روزی من چیست؟ خدای تعالی فرمود: هر چه نام من بر آن برده نشود، رزق و روزی توست.

شاید بعید به نظر برسد که شیطان در غذای انسان شریک شود، چون او با چشم ظاهر دیده نمی‌شود. اما در تایید حدیث شریف قبل، پیامبر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در جواب کسی که پرسید: آیا شیطان با انسان در غذا خوردن شریک می‌شود و از غذایی که انسان می‌خورد او هم می‌خورد؟ فرمودند: بلی. اگر در سفره‌ای که گسترده شد، نام خدا به میان نیامد و "بسم الله" گفته نشد، شیطان نیز بر سر سفره می‌نشیند و از غذاهای آن سفره می‌خورد وبرکت از آن سفره غذا برداشته می‌شود.

پس برای مشارکت و سهیم نشدن شیطان در غذای خویش و نیز برای دفع ضررهای احتمالی طعام، بهتر است در ابتدای غذا خوردن مقید به ذکر نام و یاد الهی باشیم تا طعامی با برکت و مفید بر تن و جان، میل کنیم و ضمن تقویت بعد جسمانی خویش، از طریق یاد خدا و نعمات او و شکر نعمتهایش، بعد معنوی و روحانی خویش را نیز رشد دهیم تا با جسمی سالم و روحی متعالی، به سوی کمال حقیقی خویش گام برداریم.

منابع:
1-مهدی نراقی، جامع السعادات، مترجم سید جلال الدین مجتبوی.
2- سعدی،گلستان.
3- احمد و قاسم میر خلف زاده، داستانهایی از بسم الله الرحمن الرحیم.
4-محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، lترجم حمیدرضا شیخی.
5-نعمت الله صالحی حاجی آبادی، شیطان در کمین‌گاه.
نویسنده فاطمه شاه‌محمدی