تبیان، دستیار زندگی

وقت‌شناسی، خیلی مهم است!
اغلب اوقات، والدین و فرزندان فقط زمانی با هم ارتباط برقرار می‌كنند كه بحرانی رخ داده است. در حالی‌كه صحبت‌كردن در مورد مسائل مهم، در مواقع دیگر نیز از اهمیت برخوردار است و نباید فقط در مواقع بروز بحران، به این مسائل پرداخته شود. 

برای نمونه، نباید صحبت‌كردن در مورد زمان بازگشت به خانه را به وقتی موكول كرد كه كودك سی‌دقیقه دیر به خانه برگشته است، بلكه باید قبل از این‌كه این اتفاق بیفتد، در مورد این مسأله صحبت كرد. اگر كودك، شب‌هنگام دیرتر از موعد مقرر به خانه بازگشته است، بحث‌كردن در این مورد را به صبح موكول كنید زیرا صبح‌هنگام هر دوی شما از نظر ذهنی برای بحث و گفت‌وگو، آمادگی بیش‌تری دارید. داد و فریاد به راه‌انداختن در لحظه‌ی ورود كودك به خانه، بدترین كاری است كه می‌توانید در این مورد انجام دهید. 

گاهی‌اوقات برای گفت‌وگو و برقراری ارتباط، «وقت‌شناسی» اهمیت بسیار زیادی دارد.
اگر فرزندتان به صحبت‌كردن با شما عادت كند، وقتی بخواهید با او در مورد مسائل مهم و جدی صحبت كنید نیز احساس راحتی خواهد كرد. اگر او به‌طور مرتب با شما صحبت كند، بهتر شما را خواهد شناخت و این شناخت، موجب آرامش خاطرش می‌شود. اگر كودك با ابعاد مختلف شخصیت شما مانند شوخ‌طبعی، محبت و دلسوزی، احساس مسؤولیت و حساسیت‌های‌تان آشنا شود، آنگاه بهتر می‌داند كه چطور سر صحبت را باز كند و بهتر می‌تواند نتیجه‌ی كار را پیش‌بینی كند.

از هر دستی بدهی، از همان دست پس‌می‌گیری!
اگر شما با فرزندتان برخوردی همراه با احترام، صداقت، پذیرش و صراحت داشته باشید، احتمال آن‌كه او نیز چنین برخوردی با شما داشته باشد، بسیار بیش‌تر می‌شود. درواقع از هر دستی كه بدهید، از همان دست پس‌می‌گیرید. می‌دانم كه گاهی‌اوقات از عهده‌ی این كار برآمدن، خیلی سخت است. گاهی فرزندان ما چیز‌هایی می‌گویند یا نقطه‌نظراتی دارند كه موجب می‌شود ما از كوره در برویم. سعی كنید در چنین دام‌هایی نیفتید. این كار، هیچ نتیجه‌ای جز قطع‌شدن ارتباط شما با فرزندتان و اذیت‌شدن همسایگان ندارد. من از این‌كه می‌بینم بعضی از والدین وقتی با فرزندان‌شان اختلاف پیدا می‌كنند؛ داد می‌زنند، فریاد می‌كشند، فحاشی می‌كنند و حتی چیزها را به این‌‌طرف و آن‌طرف پرت می‌كنند؛ تعجب می‌كنم و تعجب من زمانی بیش‌تر می‌شود كه همین والدین در برابر من می‌ایستند و می‌گویند: «فرزند من خیلی بی‌ادب است، داد و فریاد می‌كند، دشنام می‌دهد و وسایل را به این‌طرف و آن‌طرف پرت می‌كند.» چه انتظاری دارید! از هر دستی كه بدهید، از همان دست پس می‌گیرید.

فراموش نكنید كه هدف شما، این است كه با فرزندان‌تان ارتباط برقرار كنید، نه این‌كه بر آنان مسلط شوید. اگر بتوانید با آنان ارتباط برقرار كنید، بهتر از آن است كه كنترل‌شان كنید. درواقع می‌توان به این مسأله از این منظر نگریست كه اگر به‌جای برقراری ارتباط با فرزندتان، او را كنترل كنید، مادامی در‌ كار خود موفق‌اید كه او در كنار شما باشد و شما در كنار او حضور داشته باشید اما روز بعد چطور و روزهای بعد؟! وقتی فرزند 6ساله‌ی شما در زمین بازی است و شما در خانه یا سركار هستید، چطور؟! شب بعد یا هفته‌ی بعد چطور كه فرزند نوجوان شما به‌تنهایی بیرون رفته و شما دركنارش نیستید تا كنترل‌اش كنید؟! آیا اگر آنان را متقاعد كنید كه نقطه‌نظرات شما را بپذیرند، بهتر می‌توانید در درازمدت كنترل‌شان كنید یا اگر به‌زور، آنان را وادار كنید كه موقتاً به خواسته‌ی شما گردن نهند؟! واقعیت این است كه اگر آنان متقاعد نشوند و ارزش‌ها و باورهای شما را نپذیرند، قدرت نفوذ و كنترل شما، به فرصت‌های كوتاهی كه آنان در كنارتان حضور دارند، محدود می‌شود و باید توجه داشته باشید كه هرچه سن و سال آنان بیش‌تر شود، مدت‌زمان حضورشان در كنار شما، كم‌تر و اهمیت تصمیمات‌شان بیش‌تر می‌شود.

داشتن اقتدار لجام‌گسیخته و كنترل‌نشده بر فرزندان، مسؤولیت بزرگی است و چگونگی اِعمال این قدرت و انتقال دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرات‌تان به آنان، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. آنچه گاهی در مورد والدین اتفاق می‌افتد، این است كه اغلب بچه‌ها وقتی به سنی می‌رسند كه راه می‌افتند، با سیل عظیمی از تقویت‌های منفی در قالب عباراتی چون: «تو پسر بدی هستی! نكن، نكن، نكن! اسباب‌بازی‌هایت را به طرف خواهرت پرت نكن!» مواجه می‌شوند و در مورد رفتارهای مثبت‌شان، كم‌تر چیزی می‌شنوند. كودكان به‌ندرت می‌فهمند كه به‌جای رفتارهای منفی خود، چه رفتارهای مثبتی را باید انجام دهند. بدتر از آن، این‌كه هنوز هم بسیاری از والدین، اقدام به تنبیه‌بدنی فرزندان‌شان می‌كنند و این در حالی‌ست كه پژوهش‌های صورت‌گرفته، نشان داده‌اند كه این نوع تنبیهات، تأثیر چندانی در جهت اصلاح رفتار كودكان ندارند و در عوض، موجب بروز احساس شرم، رنجش، تنفر و جدایی می‌شوند. به این مسأله از دید كودكان بنگرید. كودكان از شما انتظار محبت و حمایت دارند و شما را پناهگاه امن خود در برابر خطرات محیط پیرامون‌شان تلقی می‌كنند اما شما ناگهان به آنان حمله می‌كنید و آسیب می‌رسانید. آنان این تناقض را درك نمی‌كنند و باید بگویم که من هم درك نمی‌كنم. آیا این عمل والدین، از بروز مجدد رفتارهای نامطلوب كودكان جلوگیری می‌كند؟ در كوتاه‌مدت بله؛ اما تأثیری در نهادینه‌شدن رفتارهای مطلوب ندارد. اگر فرزند شما رفتار نامطلوبی دارد؛ پیامی كه باید به او انتقال دهید، پیچیده‌تر از آن است كه توسط تنبیه‌بدنی انتقال یابد.

تنبیه‌بدنی، نه ضرورتی دارد و نه در اصلاح رفتار فرزندان شما مؤثر است. حتی اگر فكر می‌كنید كه این روش، مفید است و مؤثر واقع می‌شود؛ نمی‌توانید منكر این مسأله شوید كه شیوه‌های مؤثرتری نیز برای نیل به این موضوع وجود دارد كه از پیامدهای منفی تنبیه‌بدنی نیز به دور می‌باشد!