نوشته زیر برگزیده‌ای از اظهارات آیت‌الله سیدابوالقاسم كاشانی(ره) در حوادث منجر به ملی شدن صنعت نفت و خلع ید از انگلیس است:
* * *
مردم ایران میل ندارند هیج دولت بیگانه‌ای یا عمال دولت اجنبی در كارهای داخلی مملكت ما دخالت كنند ولی عمال انگلیسیها در انتخابات ما دخالت می‌كنند من سیاست انگلستان را همیشه برای ممالك اسلامی پرضرر دیده‌ام و از بس شاهد مشقات و رنجهایی بوده‌ام كه برادران مسلمان و هموطنان ایرانی از سیاست انگلیس دیده‌‌اند حاضر نیستیم حتی با انگلیسیها روبرو شوم. (ایران، كوه آتشفشان، حسینین هیكل، ترجمه سیدمحمد اصفیایی، قسمت ضمایم كتاب، ص 184 به بعد)
دولت انگلیس در مدت پنجاه سال در امور ایران مداخلات ناروا كرده این دولت به هیچ‌وجه خود را پایبند به استقلال و احترام به دولتها نمی‌نماید. در سابق دولت روسیه تزاری با انگلیسیها همدست بود. در شمال ایران روسها و در جنوب ایران انگلیسیها بودند و مظالم بی شماری مشتركاً نسبت به ملت رنجدیده ایران می‌كردند. پس از جنگ بین‌الملل اول یك بار دیگر ایران تحت نفوذ سیاسی انگلستان قرار گرفت... من از سن 20 سالگی دارای افكار آزادیخواهانه بوده‌ام و از استعمار و ظلم و تعدی كه برخلاف حق خدادادی به جامعه بشری می‌شود بیزار و متنفر بوده‌ام و ابراز مخالفت كرده‌ام. در بین‌النهرین علیه سیاست تجاوزكارانه انگلیسیها مبارزه كردم و برای نجات آن خطه از شر استعمار انگلیس با سایر آزادیخواهان همكاری نمودم سپس به ایران آمدم و پس از 30 سال زحمت و مشقت متوالی به خواست خداوند متعال، ملت ایران را بیدار كردم و با همكاری سایر رهبران موفق به ریشه‌كن نمودن نفوذ سیاسی انگلستان از این مملكت شدم... شهرت من روی اصل مجاهدات و مبارزات شدید و متمادی من علیه سیاست استعماری بریتانیا بوده است... ملتهای جهان اعم از مسیحی و مسلمان بایستی دست به دست هم بدهند و مظالم دولتهای استعماری را از هر ناحیه و به هر وسیله هر كس كه باشد برطرف كنند. تا زمانی كه سیاست استعماری در دنیا باقی است جنگهای خانمانسوز و فناكننده جامعه بشری از دنیا محو و نابود نخواهد شد. اگر ریشه استعمار و استثمار از جهان بركنده شود قطعاً دنیا روی سعادت خواهد دید و ملتها در رفاه و آسایش دائمی به سر خواهند برد (مجموعة مكتوبات، سخنرانیها و پیامهای آیت‌الله كاشانی، ج دوم، صفحات 15 به بعد)
دولت انگلستان سالهاست كه برای تسخیر سیاسی و اقتصادی كشورهای خاورمیانه یك مكتب استعمارو استثمار داشته است اگر روش سیاسی انگلستان در ایران و سایر كشورهای خاورمیانه با تجاوز و تعدی و ظلم توأم نمی‌بود دولت آن كشور این قدر مورد نفرت و كینه مردم خاورمیانه و به خصوص ایرانیان نبود... در نتیجه سیاست ظالمانة انگلستان طی سالهای متمادی اگر امروز كسی به سیاست آن كشور اظهار علاقه كند منفور و مبغوض مردم خواهد شد... پس از سقوط حكومت تزارها اتكاء تمام افراد و اشخاصی كه بر دوش مردم زحمتكش این مملكت سوار شده و تعدی می‌كرده‌اند فقط و فقط به انگلستان و سیاست استعماری آن كشور مربوط می‌شود. در طول تاریخ تمام عمال خائن در ایران چه در دستگاه دولت و چه خارج از دستگاه دولت متصل به یك رشته بوده‌اند و سران رشته هم در سفارت انگلیس بوده‌اند. اگر انگلیسیها از خائنین ایران حمایت نمی‌‌كردند سالها بود مردم تمام آنها را نابود كرده بودند زیرا تعداد خائنین كم ولی حمایت انگلستان از آنها زیاد بوده است... برای اینكه به میزان عدم رضایت مردم ایران نسبت به سیاست استعماری بریتانیا بهتر پی ببرید یادآوری می‌كنم كه در اوایل جنگ جهانی دوم كه من در بازداشت انگلیسیها بودم و ارتش انگلیسی و سایر متفقین در مملكت ما حضور داشتند مردم ایران مرا به نمایندگی خود در مجلس انتخاب كردند و اگر سوابق مبارزات من با سیاست استعماری بریتانیا در نظر گرفته شود، انتخاب من به نمایندگی مردم تهران آن هم در چنان وضع و موقع دشواری در حقیقت یك رفراندوم برای سنجش میزان عدم رضایت مردم ایران از سیاست استعماری انگلستان است. (روزنامه اطلاعات 20 و 21 مرداد 1330) یكی از خوشبختی‌های ملت ایران آن است كه قطع معاملات با انگلیسیها بشود. اولاً ایران محاصره اقتصادی نمی‌شود و از تمام دنیا اجناس به نازل‌ترین قیمت در دسترس ایران قرار خواهد گرفت... دوران حكومت زور، دیگر سپری شده... اگر فشار اقتصادی بر ما وارد آورند، نه تنها در ایران معامله با آنها به كلی از بین می‌رود، بلكه شاید تمام ممالك اسلامی را وادار كنیم با انگلیسیها قطع معاملات كنند و یقین است كه خطر و ضرر این كار برای انگلیسیها از حد و حساب خارج خواهد شد (مجموعه‌ای از مكتوبات، پیام‌ها، سخنرانی‌های آیت‌الله كاشانی، جلد دوم، ص 21 الی 26، روزنامه اطلاعات، هفتم مهر 1330)
برگرفته از: تاریخ تحولات سیاسی و روابط خارجی ایران، دكتر سید جلال‌الدین مدنی، دفتر انتشارات اسلامی، جلد اول
منبع: 