تبیان، دستیار زندگی

در خانواده های ایرانی، معمولاً مرد(پدر) سرپرست خانواده محسوب می شود. اما تحت شرایطی، چنین مسئولیتی بر عهده زنان(مادر) قرار می گیرد. طبق تعریف، زنان سرپرست خانوار، شامل زنان بیوه، زنان مطلقه(اعم از زنانی که پس از طلاق به تنهایی زندگی می کنند و یا به خانه پدری بازگشته، ولی خود امرار معاش می کنند)، همسران مردان معتاد، همسران مردان زندانی، همسران مردان بیکار، همسران مردان مهاجر، همسران مردانی که در نظام وظیفه مشغول خدمت هستند، زنان خود سرپرست(زنان سالمند تنها)، دختران خود سرپرست(دختران بی سرپرستی که هرگز ازدواج نکرده اند)، همسران مردان از کار افتاده و سالمند، می شوند

سلام
زن در خانواده تاثیر بسیاری داره
زنانی هستند که به خاطر نگه داشتن زندگیشون از همه چیشون میگذرن حتی خانواده خودشون
ولی خوب دید مردم نسبت به اینگونه زنان فرق داره مثل زنان طلاق، زنان بیوه ، دخترانی که هرگز ازدواج نکرده اند کاش بیشتر از این قدر زن در جامعمون دونسته میشد..

زن سرپرست خانواده زنی است که بدون حضور دائم یا عدم حضور یک مرد وظیفه تأمین معاش، تصمیم‌گیری‌ها و انجام کلیه امور مادی و معنوی خانواده را بر عهده دارد. زنان بنا به دلایلی که گفته شد، زمانی که همسر خود را از دست می‌دهند ناگزیرند به طرق مختلف چرخ زندگی خود را بگردانند و با دنیایی مواجه می‌شوند که قبلاً آن را تجربه نکرده‌اند و گاه آموزش‌های لازم در خصوص برخورد با وقایع مختلف را هم ندیده‌اند.
زنانی که شوهرانشان را بنا به دلایلی از دست می‌دهند و یا همسرانی دارند که قادر به مدیریت خانواده نیستند، با مخاطرات و مشکلاتی رو به رو می‌شوند که یکی از آن‌ها مشکلات مالی و اقتصادی است. برخی از این زنان تحصیلات پایینی دارند و یا تخصص خاصی در زمینه‌های مختلف که به آن‌ها کمک کند تا بتوانند کار مناسبی به بابند ندارند. بنابراین برای تأمین معاش زندگی تن به کارهایی می‌دهند که درآمد چندانی ندارد و برخی سودجویان نیز به دلیل نیازشان از آن‌ها به صورت حداکثری بهره می‌برند و دستمزد کمی می‌پردازند. عموماً فقر در خانواده‌هایی که زن سرپرستی آن را بر عهده دارد بیشتر از خانواده‌هایی است که یک مرد سرپرست آن است.

اینجاست که سطح رفاه اجتماعی و اقتصادی اعم از بهداشت، تحصیل، تفریح، اشتغال و ... این‌گونه خانواده‌ها پایین‌تر از بقیه خواهد شد. به طور کلی زنان در عرصه‌های شغلی از فرصت‌های کمتری نسبت به مردان برخوردارند حال اگر یک زن سرپرست خانوار بخواهد برای تأمین معاش خانواده خود وارد بازار کار شود و هیچ‌گونه تخصصی هم نداشته باشد ناگزیر است تن به شغل‌های سخت و با دستمزد پایین بدهد به خصوص که اگر زن در سنین میان‌سالی به سر برد قادر به انجام هر کاری نخواهد بود و مشکلات وی در مقایسه با جوان ترها دوچندان است.

از دیگر مشکلات زنان سرپرست خانوار حضور کمتر در فضای خانواده و رسیدگی کمتر به وضعیت فرهنگی، تحصیلی و ... فرزندان است. زنی که به تنهایی مسئولیت مدیریت خانواده را در داخل و بیرون از منزل بر عهده دارد کمتر می‌تواند به نیازهای مختلف فرزندان خود توجه کند. در برخی موارد مشاهده شده که این عدم توجه به نیازهای عاطفی، مادی و معنوی فرزندان در آینده آن‌ها را دچار مشکلاتی جبران ناپذیری می‌کند. از طرف دیگر این زن خود نیز دچار استرس، نگرانی و اضطراب نسبت به آینده فرزندان خود می‌شود که فشارهای وارد بر وی را دوچندان می‌کند.
نداشتن سرپناه و مسکن مناسب و فضایی امن و راحت از دیگر مشکلات زنان سرپرست خانوار است. این‌گونه زنان به دلیل داشتن شرایط خاص زندگی قادر نیستند در هر مکانی و با هر شرایطی سکونت کنند و اگر بخواهند مکان مناسبی تهیه کنند قادر به تأمین هزینه‌های آن نیستند.
بنا به نوع نگاهی که برخی افراد بی تقوا در جامعه به این‌گونه زنان دارند، یک احساس نا امنی و بی پناهی در این زنان همواره به چشم می‌خورد. اینان در برقراری روابط با جنس مخالف در محیط‌های اجتماعی عموماً دچار مشکل هستند و باید همواره مراقب باشند تا از زخم زبان‌ها و کنایه‌های مردم خود را مصون و محفوظ نگه دارند. آن‌ها در غالب موارد مورد آزار و سوء نیت‌های مردم و همواره در معرض نا امنی اجتماعی قرار دارند و باید خود را از نگاه‌های مسموم و برخوردهای آزار دهنده و مخرب حفظ کنند.

فشارهای وارده از ابعاد مختلف بر زنان سرپرست خانوار ممکن است که او را دچار انواع بیماری‌های جسمی و روحی کند. جسم وی به دلیل استفاده بیش از توانش به مرور و زودتر از سایرین تحلیل می‌رود و دچار بیماری‌های مختلف می‌شود و روح و روانش نیز دچار بیماری‌هایی چون افسردگی، پرخاشگری، خشونت و ... خواهد شد.
مشکلاتی که زنان هنگام از دست دادن همسران خود با آن مواجه هستند ممکن است موجبات بروز فساد و فحشا را در این زنان فراهم کند. گرچه اغلب زنان کشورمان با وجود سختی‌هایی که در زندگی خود دارند همواره حیا و عفت خود را حفظ می‌کنند و هنگام حضور در تمامی عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی نمونه بارز یک زن عفیف و پاک‌دامن هستند اما گرفتار شدن به فساد و فحشا در تعدادی از آن‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت.

با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در حوزه‌های متعدد و سوق دادن آن‌ها به کارهای تخصصی متناسب با آموزش‌های دیده شده می‌توان بخش اعظمی از مشکلات اقتصادی این قشر از جامعه را کاهش داد. زیرا هرچه سطح تخصص و توانمندی آن‌ها بالاتر برود شغل مناسب‌تر و با درآمد بیشتر پیدا خواهند کرد در این صورت زنان در کار احساس امنیت بیشتری می‌کنند و نگرانی از آینده شغلی و کهولت سن خود در سال‌های آتی ندارند.
اگر تدابیری اتخاذ شود که زنان سرپرست خانوار به مشاغل خانگی رو بیاورند قدم موثری در جهت ارتقای سطح رفاهی و فرهنگی این زنان برداشته می‌شود. در صورتی که یک زن سرپرست خانوار در منزل کسب درآمد کند، علاوه بر رفع نیازهای مادی، می‌تواند با حضور بیشتر در کنار اعضای خانواده حمایت‌های عاطفی و معنوی خود را نیز حفظ کند.
در نهایت مسئولان امر موظفند به صورت جدی‌تری به نیازهای زنان سرپرست خانوار توجه کنند و با شناسایی مشکلات و موانع موجود بر سر راه این قشر آسیب پذیر، برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های دراز مدت در نظر بگیرند تا دغدغه‌ها و نگرانی‌های آن‌ها را به حداقل ممکن برسانند. امید است با توجه بیشتر و رسیدگی عمیق به نیازهای این زنان فداکار که هم وظیفه پدری و هم وظیفه مادری را بر عهده دارند بتوان قدم موثری در جهت ایجاد آرامش و امنیت بیشتر برای آنان برداشت

براساس نتایج سرشماری سال ۹۰ و همچنین بنا به گفته مدیرکل دفتر آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار خانوار از خانوارهای کشور توسط زنان سرپرستی می شود که رقمی حدود 12.1 درصد کل خانوارهای کشور است این آمار نسبت به ۵ سال گذشته یعنی سال ۸۵ بیشتر از ۹۰۰ هزار خانوار افزایش یافته است و به عبارت بهتر طی ۵ سال تعداد زنان سرپرست خانوار از حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر به حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر افزایش یافته است که طلاق و فوت همسر و ازدواج نکردن دختران سه دلیل مهم افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار است.

به نوشته روزنامه خراسان براساس آمارها در سال ۸۵ تعداد خانوارهای کشور ۱۷ میلیون و ۵۰۱ هزار و ۷۷۱ خانوار بود که 9.5 درصد آن توسط زنان سرپرستی می شد که رقم یک میلیون و ۶۶۲ هزار و ۶۱۱ خانوار را شامل می شد اما این رقم در سال ۹۰ افزایش چشمگیری داشته است به طوری که از ۲۱ میلیون و ۱۸۵ هزار و ۶۴۷ خانوار کل کشور 12.1 درصد آن توسط زنان سرپرستی می شود که رقم ۲ میلیون و ۵۶۳ هزار و ۴۶۳ خانوار را شامل می شود و به عبارت بهتر طی ۵ سال ۹۰۰ هزار و ۸۵۲ خانوار به تعداد خانوارهای زن سرپرست یا تعداد زنان سرپرست خانوار اضافه شده است که خود جای بحث و بررسی درباره دلایل این افزایش چشم گیر و قابل توجه دارد. علاوه بر این تعداد خانوارهایی که توسط زنان سرپرستی می شود طی سال های گذشته روند صعودی داشته است که در جدول زیر آمده است.

افزایش آمار طلاق عمده ترین دلیل افزایش زنان سرپرست خانوارسیدحسن موسوی چلک مدیرکل دفتر امور آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت وگو با خراسان با اشاره به افزایش در حدود ۳ درصدی تعداد زنان سرپرست خانوار در فاصله زمانی سال ۸۵ تاکنون که معادل ۹۰۰ هزار نفر می شود، گفت: براساس آمارهای اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران 12.1 درصد از سرپرستان خانوار در ایران را زنان تشکیل می دهند که متاسفانه در مقایسه با آمارهای سال ۸۵ افزایشی در حدود سه درصد را نشان می دهد. وی تصریح کرد: از بین در حدود ۲۱ میلیون خانواده ایرانی بیش از دو میلیون و ۵۰۰ هزار خانواده تحت سرپرستی زنان قرار دارند و متاسفانه با افزایش زنان سرپرست خانوار شاهد جوان ترشدن این زنان نیز هستیم. موسوی چلک افزایش آمار طلاق در جامعه را عمده ترین دلیل افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار دانست و پس از آن مرگ ومیرهای ناشی از تصادفات رانندگی و فوت طبیعی را به عنوان دومین و سومین دلیل افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار اعلام کرد. وی با تاکید بر این که اکثر زنان سرپرست خانوار در کشورما از سطح تحصیلات و مهارت های فنی و حرفه ای پایینی برخوردارند اظهار داشت: پایین بودن سطح آگاهی و تحصیلات و همچنین مشکلات اقتصادی و عملکرد نامناسب نظام تامین اجتماعی در کشورمان این قشر از جامعه را بیش از دیگران در معرض آسیب های اجتماعی قرار داده است.

تنها یک میلیون و ۲۲۰ نفر از زنان سرپرست خانوار تحت حمایت هستند

مدیرکل دفتر امور آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تعداد زنان سرپرست خانوار تحت حمایت سازمان های حمایتی را کمتر از مجموع این زنان دانست و گفت: ۱۷۴ هزار نفر از این زنان تحت حمایت بهزیستی هستند و در حدود یک میلیون و ۵۰ هزار نفر نیز تحت پوشش حمایتی کمیته امداد امام خمینی قرار دارند. وی افزود: سازمان های حمایتی می بایست در کنار حمایت های مستقیم از زنان سرپرست خانوار آموزش های لازم برای رویارویی با مشکلات و جلوگیری از ابتلا به آسیب های اجتماعی را به آن ها بدهند. در همین حال لازم است کارگروه هایی برای جلوگیری از عواملی که به از دست رفتن سرپرست یک خانوار منتهی می شود تشکیل شود و با کاستن از آمار طلاق و تصادفات رانندگی بنیان خانواده ها را استحکام بخشند.