تبیان، دستیار زندگی

خیلی از پدرها و مادرها حتی برادرها و خواهرهای بزرگ‌تر وقتی می‌بینند فرزند یا برادر و خواهر كوچكشان دروغ می‌گوید. ناراحت می‌شوند و سعی می‌كنند با انواع ترفندها به او بیاموزند صادق و راستگو باشد اما از آنجا كه معمولا خود دروغ‌هایی را با بهانه‌های رنگارنگ مصلحتی به خورد وی می‌دهند، در ذهن كودكی كه آنها را به دیده الگوهای اولیه زندگی می‌بیند، به بزرگ‌ترهایی با معیارهای دوگانه یا به قول بزرگ‌ترها رطب خوردگانی تبدیل می‌شوند كه منع رطب می‌كنند! معلوم است نتیجه چنین فرآیندی چه خواهد بود.

نیازهای روانی و احساسی كودكان مثل نیازهای جسمی آنها نیست و ممكن است شما در مقام والدین متوجه كمبود یا احساس نیازشان نباشید. یك راه خوب این است كه محبت و توجه خود را به آنها به طوری نشان دهید كه در ذهنشان ملموس باشد. در نهایت شكیبایی و به گونه‌ای غیر مستقیم اهمیت راستگویی را برای آنها تصویرسازی كرده و گوشزد كنید كه اگر قصد برانگیختن توجهتان را دارند به دروغ نیازی نیست.

می‌توانید با نقل داستان‌ها و قصه‌هایی برای كودكتان یا بیان موضوعاتی پندآموز اما غیر مستقیم یا حتی صحبت در آرامش برای نوجوان‌ها اهمیت راستگویی و نتایج دروغگویی را بیان كنید و اگر خودتان طوری رفتار می‌كنید كه ذهن آنها مدام با گزاره پذیرش یا بیان دروغ بر حسب موقعیت آشنا می‌شود، به جای سخنرانی، رفتار خود را اصلاح كنید وگرنه همین رفتار را در جوانی و بزرگسالی پیش خواهند گرفت و حتی به شما نیز بر حسب موقعیت دروغ خواهند گفت.

سعی كنید رفتارتان طوری باشد كه ذهن كودكان را به سوی دروغگویی نكشاند. اگر ظرفی را پرتاب می‌كنندیا شیشه‌ای را می‌شكنند یا كاری انجام می‌دهند، وقتی رفتاری تهدیدآمیز در پیش می‌گیرید و با عصبانیت می‌پرسید: «كی شیشه را شكسته؟» یا «تو دكور را به هم ریختی؟» یا «مگر نگفتم چنین كاری نكنی؟» در واقع این شمایید كه آنها را برای فرار از تبعات و پیامدهای عصبانیت‌تان به انتخاب راه دروغ هدایت كرده‌اید، اما اگر بگویید «آخ! دیدی؟ مامان این ظرف رو كه حالا شكسته، خیلی دوست داشت»، یا «بابا خیلی زحمت كشیده بود تا دكور قشنگ شود» و... ذهن آنها را از توسل به دروغ دور كرده، به نشان دادن دقت و مسوولیت‌پذیری بیشتری در كارهایشان گسیل داشته‌اید. سرزنش كردن كودكان حتی به شكل مقایسه مداوم آنها با افراد دیگر نیز”‹ سبب رویكرد آنها به دروغگویی برای پس‌زدن حس حقارت، خودكم‌بینی و مقصر پنداشته شدنشان خواهد شد.

بیان كلمات تشویق‌آمیز، در پیش گرفتن رفتار مۆثر، تصحیح آرام و از سر حوصله رفتارها و نگرش‌هایی كه كودكتان بدون درك و ارزشگذاری مناسبی در حیطه خوب یا بد بودن آن از دوستان و همبازی‌های خود كسب كرده، پرهیز از لجبازی با وی، هماهنگ شدن انتظارات اطرافیان نه با آنچه دیگرانند بلكه با توانایی‌های وی همگی در رشد بهتر ذهن و روان و خلقیات كودك مۆثرند و مستقیم یا غیرمستقیم سبب دور شدن وی از توسل به دروغگویی می‌شوند. بسیار مهم است كه بدانید وقتی كودكتان شاهد اعمال شماست تا چه حد در خانه و جامعه الگوی یكرنگ و شایسته‌ای از خود در ذهن او ترسیم می‌كنید و چقدر به صداقت پایبندید. كودكان هر چه صداقت كمتری ”‹گرداگرد خود ببینند، دروغگویی را بیشتر تكرار خواهند كرد.