تبیان، دستیار زندگی

از او بیش از حد حمایت نكنید


معمولا وقتی كودكی پدر یا مادرش را از دست می‌دهد، نگاه ما هم نسبت به او تغییر می‌كند و تصور می‌كنیم باید با او مهربان‌تر باشیم. به همین دلیل ممكن است رفتارهای اشتباه و نادرست او را براحتی نادیده بگیریم و به تصور این‌كه نباید ناراحت شود، به او اجازه دهیم هر كاری دوست دارد و می‌خواهد انجام دهد.

بدون تردید این شیوه از نگاه علوم تربیتی به هیچ وجه مورد تایید نیست و غیر از این‌كه موجب لوس شدن كودك شود، نتیجه‌ای در بر ندارد. متخصصان و كارشناسان نیز بارها هشدار داده‌اند در چنین شرایطی مراقب باشید با محبت بیش از حد، كودك را از مسیر صحیح تربیت خارج و او را لوس نكنید.‌ دكتر ناظمی در این باره تاكید می‌كند: «گاهی پدر یا مادر برای جبران كمبود حضور والد فوت شده، بشدت و بیش از حد از كودك حمایت می‌كند كه این شرایط باعث می‌شود كودك نتواند رفتار درست و غلط را تشخیص دهد و به همین دلیل برخوردهای نامناسب و ناپسندی از او سر می‌زند.»

البته این موضوع كاملا درست است كه كودك حق طبیعی داشتن پدر و مادر را از دست داده و ناراحت است ولی نباید به این بهانه از آنچه برای آینده‌اش لازم است، دور شود. به این معنی كه كودك باید در محیطی كاملا طبیعی تربیت شود و كمبود حضور یكی از والدین نباید دلیلی برای نادیده گرفتن شیوه‌های صحیح تربیتی باشد.

شما می‌توانید برای كودكی كه پدر یا مادرش را از دست داده است، وقت بیشتری بگذارید و با او مهربان باشید ولی در صورتی كه رفتار بدی داشته باشد، حتماً باید با اتخاذ شیوه مناسب، متوجه خطایش بشود و در صورت لزوم در حد معقول با او برخورد كنید.‌ علاوه بر این، پدر و مادر باید توجه داشته باشند در صورتی كه پس از فوت همسر، تربیت صحیحی صورت نگیرد، زمانی كه سن كودك افزایش می‌یابد و او به دوران نوجوانی و جوانی می‌رسد، رفتارهایش برای آنها هم غیرقابل قبول خواهد شد. همچنین از نظر اجتماعی نیز مشكلات زیادی در انتظار چنین بچه‌هایی خواهد بود؛ به عنوان نمونه ممكن است آنها پرخاشگر شده یا به‌هیچ وجه تحمل نظرات مخالف را نداشته باشند.

روان‌شناسان تاكید می‌كنند میزان تاب‌آوری مناسبی كه اعتقاد داریم در محیط خانواده برای بچه‌ها ایجاد می‌شود و می‌تواند از آنها در برابر آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، انحرافات اخلاقی و... محافظت كند، میان این گروه از بچه‌ها كمتر است و در نتیجه مشكلات متعددی برایشان ایجاد خواهد شد؛ به عنوان مثال این بچه‌ها هنگام بازی در مدرسه خودشان می‌خواهند نوع بازی را تعیین كنند و به همین دلیل نمی‌توانند ارتباط صحیحی با همسالان خود برقرار كنند و در نتیجه تنها می‌مانند. این موضوع می‌تواند تا بزرگسالی نیز با این افراد همراه باشد.‌ علاوه بر این، چون معمولا همه چیز در اختیار این بچه‌هاست، گاهی ممكن است برای مقابله با تنهایی به بقیه بچه‌ها باج بدهند. نباید فراموش كنیم كه تمامی این شیوه‌ها صدمه‌زننده و نادرست است و می‌تواند مشكل‌ساز باشد.

كودك را تنها نگذارید



وقتی صحبت از لوس كردن بچه‌ها و حمایت بیش از حد از آنها می‌شود، ممكن است پدر یا مادری كه باید پس از این به تنهایی كودك را بزرگ كند، به اشتباه شیوه‌ای دیگر را در پیش بگیرد؛ شیوه‌ای كه بر اساس آن نه تنها از كودك حمایت نمی‌كنند، بلكه ممكن است او را تنها بگذارند. گاهی نیز رابطه پدر یا مادر با همسری كه فوت شده، خیلی خوب و بدون مشكل بوده است و ناراحتی پس از مرگ او نمی‌گذارد آنها به كودك توجه كافی داشته باشند.

با این‌كه حمایت زیاد، مشكلات متعددی برای كودك ایجاد خواهد كرد، ولی این مساله به‌هیچ‌وجه به معنای رها كردن كودك و نادیده گرفتن نیازهای او نیست. در واقع پدر یا مادری كه همسرش را از دست داده و تنها مانده است نباید بی‌توجه به كودكش زندگی را ادامه دهد و در عمل این بازمانده عزیز را تنها بگذارد.

دكتر ناظمی در این مورد هشدار می‌دهد و می‌گوید: «در چنین شرایطی كودك از لحاظ عاطفی یك نفر را از دست داده است و اگر فرد دیگری كه حالا تنها پناه اوست نسبت به او بی‌اعتنایی كند، احساس بسیار بدی در كودك ایجاد خواهد شد.  البته به طور حتم پدر یا مادری كه عزادار هستند، خودشان نمی‌خواهند نسبت به كودك بی‌تفاوت باشند و به او توجه نكنند، ولی دوره سوگ كه باید به طور طبیعی 3 تا 6 ماه باشد، گاه برای این افراد تا چند سال ادامه می‌یابد و آنها افسردگی را تجربه می‌كنند و نكته مهم این است كه وقتی پدر یا مادر افسرده شوند، كودك آسیب زیادی می‌بیند و علاوه بر احساس عدم امنیت، فكر می‌كند بی‌پناه است.»

گاهی هم هنگام تولد كودك، مادر فوت می‌كند و در این وضعیت ممكن است كودك مقصر شناخته شود. باید حواسمان باشد هیچ وقت در این شرایط كودك را عامل مرگ مادر ندانیم و در هیچ سنی او را با حرف‌ها و برخوردهای اشتباه آزار ندهیم.‌ به هر حال هر یك از این موارد كه روی دهد، بچه‌ها متوجه شرایط شما نمی‌شوند و تنها تصوری كه دارند تنهایی خود و بی‌توجهی اطرافیان به آنهاست. بنابراین انتظار می‌رود این بچه‌ها در آینده یا بسیار مهرطلب باشند یا انتقام‌جو و پرخاشگر. بچه‌های مهرطلب می‌خواهند دیگران همیشه از آنها راضی باشند و تائیدشان كنند به همین دلیل ممكن است براحتی جذب افراد و گروه‌های مختلف شوند. از طرف دیگر، كودكی كه در زندگی هیچ محبتی ندیده، نمی‌تواند به دیگران محبت كند و دوستی و احترام و عشق برایش هیچ مفهومی ندارد، درنتیجه ممكن است به فردی پرخاشگر و حتی ضد اجتماعی تبدیل شود. این افراد تا پایان عمر نوعی تنهایی، عدم محبت و در نتیجه دوری از شادی و زندگی عادی را تجربه می‌كنند.

بچه‌ها را در مراسم شركت دهید


وقتی پدر یا مادر كودك فوت می‌كند، خانواده‌ها با تصور این‌كه ممكن است كودك ناراحت شود، او را در مراسم عزاداری شركت نمی‌دهند و نمی‌گذارند همراه با بقیه در مسجد و مراسم داخل خانه حضور داشته باشد.

دكتر ناظمی با تاكید بر این‌كه بچه‌ها متناسب با سن‌شان باید در مراسم مسجد و خانه حضور پیدا كنند تا با واقعیت روبه‌رو شوند، تاكید می‌كند: «به هیچ وجه كودكان نباید در مراسم خاكسپاری شركت داشته باشند یا وارد فضای غسالخانه شوند. فراموش نكنید حضور در چنین مكان‌هایی موجب ایجاد ترس‌هایی می‌شود كه برطرف كردن آنها تقریباً غیرممكن است. ولی كودك باید در مراسم مسجد یا داخل خانه حضور یابد و با توجه به سنش حتی اگر در حین مراسم مشغول بازی هم شود، مهم نیست».