ارائه برنامه‌های عملی
راه‌كارهای عملی، مشخص‌كنندة اهداف تغییر - كه مبارزه حول محور آن متمركز می‌شود - می‌باشد. همچنین نشان دهنده عواملی كه سبب چنین تغییراتی‌اند و نیز اشكال عمل، كه ضروری می‌باشند، است.
الف) اهداف تغییر: چنان كه گفتیم حملات امام برعلیه امپریالیسم آمریكا متمركز بود. به علت نقش فعال دولت آمریكا در تاریخ معاصر ایران، امام (ره) آن را بزرگ‌ترین دشمن ملت ایران می‌دانست و معتقد بود كه رئیس جمهور آمریكا نزد مردم ایران منفورترین فرد انسانی است و به دلیل فجایعی كه در جوامع اسلامی مرتكب شده است. امروز قرآن دشمن اوست، ملل اسلامی دشمن او هستند.
از نظر امام (ره) هدف اصلی امپریالیست‌ها در وهلة اول، اقتصادی و سیاسی و نه ایدئولوژیكی است، چون آنها، به هیچ مذهبی اعتقادی ندارند. البته سلطه اقتصادی و سیاسی آنها از طریق سلطه فرهنگی اعمال می‌شود. آنها اسلام را مانع دست‌یابی به اهداف شومشان می‌دانند، از این رو با اسلام و مسلمانان در افتاده‌اند.
بنابراین، سلطه خارجی و توطئه‌های ضد اسلامی بیگانگان به طور عام در مركز حملات امام و اولین هدف وی بود. هدف دوم كه مبارزه باید حول محور آن متمركز می‌شد، استبداد و سیستم پادشاهی بود. گروه حاكم، حكومت سلطنتی رژیم شاه، پارلمان و... از نظر امام (ره) عوامل امپریالیسم بودند. طبقه حاكم مسئول فساد و سلطة خارجی‌ها بر كشور بود. دولت و پارلمان، نمایندة مردم نبودند و تصمیم‌های آنها در خدمت منافع امپریالیست‌ها بود و در نهایت شاه مسئول مستقیم فجایع و كشتار مردم بی‌گناه بود.
امام (ره) به نهادهای مستقر مذهبی در ایران و عراق نیز انتقاد میكرد و معتقد به بازسازی نهادهای مذهبی بود. بی‌تفاوتی، تنبلی و خمودی، نومیدی و یاس و فقدان اعتماد به نفس می‌بایست با سعی، كوشش، پشت‌كار، امید و اعتماد به نفس جای‌گزین می‌شد. وی عالمان مذهبی كناره جو از سیاست و آخوندهای درباری را كه مؤ‌ید حكومت شاه شده بودند، تقبیح میكرد.
ب) عوامل تغییر: امام (ره) معتقد بود كه عالمان مذهبی باید نقش هدایت كننده و رهبری را در انقلاب اسلامی به عهده گیرند. گرچه موفقیت انقلاب در گرو مشاركت گسترده توده‌هاست، اما نقش عالمان مذهبی بسیار خطیر و جد‌ی است. امام (ره) روی طلا ب جوان تاكید زیادی داشت، همچنین سیاست‌مداران ایرانی و تاجران و اصناف، دانشجویان، دانش‌آموزان و... را مخاطب قرار می‌داد تا عهده‌دار اقدامات انقلابی شوند. در واقع همة این اقشار -- از نظر امام -- عوامل ایجاد كننده تغییرات انقلابی محسوب می‌شدند.
ج) ساختار عمل: ساختار اقدام انقلابی كه از سوی امام(ره) توصیه شده است. تغییر از اعتراض منفعلانه به اقدام فعال است. فهرست بلندی از چنین اقداماتی را می‌توان از سخنرانی‌ها، موعظه‌ها، بیانیه‌ها و پیام‌های ایشان ارائه كرد كه به شكل زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
- رشد فردی: از نظر امام (ره) پیش شرط عمل انقلابی، خودسازی و ارتقای نفسانی فرد است.
- اعتراض منفعلانه: امام از عالمان دین و محققان مذهبی می‌خواهد كه هر گونه ارتباط با رژیم را قطع كنند. قطع تمام روابط با نهادهای حكومتی، امتناع از تشریك مساعی با حكومت و خودداری از هر اقدامی كه ممكن است از آن كمك به حكومت تعبیر شود، بخشی از این اعتراضات است.
-- تبلیغات و آموزش: امام (ره) بیش‌ترین تاكید را روی نقش تبلیغات و آموزش برای مهیا سازی بستر مناسب برای تغییرات انقلابی داشت. ایشان در زمینه آموزش و تبلیغات اقدامات گوناگونی انجام داد: بیانیه‌ها، خطبه‌های دینی، نطق‌ها، كتاب‌های منتشره، بالا بردن صدای اعتراض، تظاهرات و اعتصابات از جمله این اقدام‌هاست. ایشان به منظور مقابله با مطبوعات رژیم، خواستار ایجاد دستگاه‌های مطبوعاتی مستقل بود و امید داشت تا با معرفی سیستم حكومت اسلام بتواند یك تفكر نوین و جنبش نوین مردمی به وجود آورد كه به استقرار نظامی نوین بینجامد.
-- اعتراض جمعی: از نظر امام (ره) تظاهرات، اعتصابات و سایر اشكال اعتراضات اجتماعی، نه تنها ارزش تبلیغی دارند، بلكه در دولت استبدادی نیز نفوذ می‌كنند، اگر همة مردم به اقدامات جنایت‌كارانه دولت اعتراض كنند، آنها دست نگه می‌دارند. غیر از ارسال تلگراف و صدور بیانیه‌ها سایر اشكال اعتراضات جمعی كه امام روی آنها تاكید داشت، عبارت بودند از: اعتصابات عمومی، تظاهرات، تجمعات سازمان یافته در مسجدها و سایر مكان‌های عمومی. ایشان هم چنین روی وحدت عمل در چنین اعتراض‌هایی تاكید میكرد و ندای تفرقه را شیطانی، به نفع ستمگران و به ضرر اسلام معرفی میكرد.
- سازمان دهی و ایجاد نهادهای جدید: امام (ره) معتقد به ایجاد نهادهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جدید بود. ایشان همچنین پیشنهاد میكرد كه نهادهایی برای آموزش آموزه‌های دینی و تبلیغات تأسیس شود تا توسعة ایدئولوژیك و سیاسی جنبش اسلامی میسر شود.
-- برنامه‌های دراز مدت: امام خمینی(ره) به انقلابیون هشدار می‌داد كه به جای بی‌خبری و این كه بخواهند سریعاً نتایج اقدام‌های خود را ببینند، صبر انقلابی پیشه كنند. نباید انتظار داشت كه اقدام‌های انقلابی به سرعت به شكل‌گیری حكومت اسلامی بینجامد، چون اقدامات انقلابی به تفكر صحیح و برنامه‌های دراز مدت نیاز دارد.
-- مقابله نظامی و جهاد: امام (ره) تعارض نظامی علیه ستمگران را آخرین ملجأه معرفی میكرد كه دست‌آورد طبیعی اقدام انقلابی است. طبیعی است وقتی مردم انقلاب می‌كنند و از تشریك مساعی با ستمگران امتناع می‌ورزند و تسلیم فساد و قدرت‌های خائن نمی‌شوند، آن قدرت‌ها دو آلترناتیو بیش‌تر ندارند: یا باید تسلیم خواسته‌های مردم و اصلاح امور شوند و یا در تقابل با جنبش، مخالفت را برگزینند و در این میان اگر گزینه دوم را انتخاب كنند و بخواهند با اعمال زور و فشار دیگران را خفه كنند، بر مسلمانان هم واجب می‌شود كه علیه آنها جهاد كنند.
