تبیان، دستیار زندگی

1 - این حدیث تواتر معنوی دارد . معنیی كه متواتر است و بیشتر در
روایتها همین الفاظ آمده است اینست : « انی تارك فیكم الثقلین كتاب‏
الله و عترتی ما ان تمسكتم بهما لن تضلوا ابدا لن یفترقا حتی یردا علی‏ الحوض » .
در شماره چهارم از سال دوم مجله " رسالة الاسلام " ناشر افكار " دار
التقریب بین المذهب الاسلامیه " مقاله‏ای نشر شد و حدیث را به این صورت‏
نقل كرده بود : « انی تارك فیكم الثقلین كتاب الله و سنتی » . همان‏
وقت به امر مرحوم آیة الله بروجردی یكی از فضلای قم به نام آقا شیخ قوام‏
الدین قمی و شنوه‏ای رساله‏ای نوشت تحت عنوان " حدیث الثقلین " و
فرستاد به دار التقریب . دار التقریب این رساله را مستقلا چاپ كرد .
در آن رساله مأخذ این حدیث در كتب صحاح و مسانید و سنن و همچنین نقل‏
این حدیث در تفاسیر و سیر و تواریخ و كتب لغت به مناسبات مختلف مثلا
در تفاسیر به مناسبت آیه : « سنفرغ لكم آیه الثقلان »
و یا آیه اعتصام و یا آیه مودت و آیه تطهیر ، و در لغت به مناسبت ماده‏
ثقل و امثال اینها ذكر شده است .
از جمله می‏گوید در صحیح مسلم جزء هفتم صفحه 122 و سنن ترمذی جزء دوم‏
صفحه 307 و سنن داودی جزء دوم صفحه 432 و مسند احمد جزء 3 صفحه 14 و 17 و
26 و 59 و جزء چهارم صفحه 366 و 371 و جزء پنجم صفحه 182 و 189 و مستدرك‏
حاكم جزء سوم صفحه 109 و طبقات ابن سعد جزء 4 صفحه 8 و اسد الغابه جزء
دوم صفحه 12 و جزء سوم صفحه 147 و شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید صفحه‏
130 در معنی عترت .
2 - كلمه ثقلان در قرآن به جن و انس گفته شده . باید دید به چه مناسبت‏
در این حدیث به كار رفته است .
در این حدیث چند نكته هست ، یكی اینكه چرا به این [ یعنی اهل بیت ]
در خبر ثقل گفته شده است ؟
دیگر اینكه چرا قرآن ثقل اكبر و اهل بیت ثقل اصغر گفته شده است ؟ در
برخی تعبیرات است كه « احدهما اعظم من الاخر » .
در بعضی احادیث است كه سئوال شده : « و ما الثقلان ؟ قال صلی الله‏
علیه و آله و سلم : كتاب الله طرفه بید الله و طرفیه بایدیكم و الثقل‏
الاصغر عترتی » . در بعضی روایات است : « فانهما حبلان لا ینقطعان الی یوم‏ القیامة » .
مطلب سوم كه عمده است اینست كه پیغمبر اكرم فرمود این دو تا از هم‏
جدا نمی‏شو ند . مقصود این نیست كه اینها خودشان راهشان را از هم جدا
نمی‏كنند ، از هم قهر نمی‏كنند و بین آنها اختلاف و جنگ و جدال پیدا
نمی‏شود . مقصود اینست كه تمسك به اینها از یكدیگر تفكیك نمی‏پذیرد . هر
كه بخواهد " حسبنا كتاب الله " بگوید آنچنانكه عمر در صدر اسلام گفت و یا
" حسبنا ما روی لنا من اهل‏
البیت " بگوید آنچنانكه اخبار یین ما گفته و عملا غالب علمای شیعه‏
چنینند ، و بخواهند به این وسیله میان آنها تفكیك كنند بدانند كه مسیر نیست .
مطلب چهارم تضمین رسول اكرم است كه اگر به این دو ثقل دقیقا متمسك‏
شوید هرگز گمراه و بدبخت نخواهید شد .
انحراف و انحطاط مسلمین از آنجا شروع شد كه میان ایندو خواستند تفكیك‏ كنند .
اكنون خوب است درباره تفكیك ناپذیری آنها بحث كنیم . چرا آورنده‏
یك شریعت و قانون و كتاب آسمانی غیر از آن شریعت چیز دیگر را نیز ضمیمه می‏كند ؟
این مسئله [ مربوط ] به عمیق بودن قرآن و نیازمند به مفسر بودن شریعت‏
است . در مقام تمثیل باید گفت یك وقت هست كه ما یك وسیله ساده‏ای از
یك كشوری وارد می‏كنیم مثلا پارچه و یا كفش و یا ظروف وارد می‏كنیم ،
دیگر نیازی به افرادی كه همراه آنها باشند و به ما یاد بدهند نداریم .
پارچه است می‏دوزیم ، ظرف است استفاده می‏كنیم ، كفش و كلاه است‏
می‏پوشیم . اما یك وقت هست كه یك كارخانه وارد می‏كنیم . حتما باید
متخصص از خود آنجا برای نصب و اداره بیاید برای مدت زیادی كه مردم‏
بومی یاد بگیرند . یا مثلا سلاحهای مدرن جنگی فرستاده می‏شود . حتما باید
تكنسینهایی هم همراه آنها بفرستند و سالیان دراز به آنها تعلیم بدهند و
آنها هم دقیقا تعلم كنند تا یاد بگیرند .
شنیدیم كه فرانسه هواپیماهای میراژ به لیبی فروخت ولی گفته شده كه خود
خلبانان لیبی حداقل تا دو سال نمی‏توانند از اینها استفاده كنند .
مسئله امامت به معنی مرجعیت دینی در اسلام كه پیغمبر اكرم در این‏
حدیث متواتر فرموده است ، جز این نیست كه برای تفسیر قرآن و فهم قرآن‏
و هدفهای آن و توضیح و تشریح اهداف و معارف آن و مقررات آن و اخلاق آن‏
، فهم ساده عرفی كه هر كه زبان عربی می‏داند پس كافی است ، كافی نیست .
لهذا دیدیم كه چه انحرافها پیدا شد از قبیل قول به تجسم كه انكم سترون‏
ربكم یوم القیامة كما ترون القمر لیلة البدر .
" حسبنا كتاب الله " اینطور نتیجه می‏دهد كه نتیجه‏اش اشعری گری است‏
و یا اعتزال است كه هر دو مكتب ، مكتب انحرافی بود .
پس ائمه در واقع تكنسینهای قرآن هستند در خارج از كشور ظاهر و محسوس‏
كه علمشان علم افاضی و لااقل تعلیمی خصوصی است . علی علیه‏السلام در ذیل‏
جمله‏های خطاب به كمیل فرمود : « هجم بهم العلم علی حقیقة البصیرش و
باشروا روح الیقین و استلانوا ما استوعره المترفون و انسوا بما استوحش‏ منه الجاهلون » .
[ علم و دانش با بینایی حقیقی به ایشان یكباره روی آورده و با آسودگی‏
و خوشی یقین و باور به كار بسته‏اند و سختی و دشواری اشخاص به ناز و
نعمت پرورده را سهل و آسان یافته‏اند و به آنچه نادانان از آن دوری‏
گزینند انس و خو گرفته‏اند ] ایضا در خطبه 2 نهج البلاغه می‏فرماید : « [ هم ] موضع سره و لجأ امره و
عیبة علمه و موئل حكمه و كهوف كتبه و جبال دینه بهم أقام » ²
انحناء ظهره و اذهب ارتعاد فرائصه . . . لا یقال بال محمد صلی الله علیه‏
و آله من هذه الامة احد و لا یسوی بهم من جرت نعمتهم علیه ابدا . هم اساس‏
الدین و عماد الیقین الیهم یفیی‏ء الغالی و بهم یلحق التالی و لهم خصائص‏
حق الولایة و فیهم الوصیة و الوراثة » .
[ آل پیغمبر اكرم نگهدارنده راز نهان و پناه فرمان آن حضرت می‏باشند و
خزینه دانش آن وجود محترم هستند و مرجع حكمتهای آن جناب و حافظ
كتابهایش می‏باشند و مانند كوههایی هستند برای دینش . حضرت رسول اكرم‏
به كمك آنان پشتش را راست كرد و لرزش بدنش را زائل نمود . . .
هیچیك از این امت با آل محمد صلی الله و علیه و آله طرف مقایسه نبوده‏
و كسانی كه همیشه از نعمت و بخشش ایشان بهره‏مندند با آنان برابر نیستند
. آل محمد علیهم السلام اساس و پایه دین و ستون ایمان و یقین هستند . دور
افتادگان از راه حق به آنان رجوع كرده و واماندگان به ایشان ملحق می‏شوند
و خصائص امامت در آنان جمع و حق ایشان است و بس ، و درباره آنان‏
وصیت و ارث بردن ثابت است ] .
ایضا در خطبه 4 می‏فرماید : « بنا اهتدیتم فی الظلماء و تسنمتم العلیاء
و بنا انفجرتم عن السرار و قر سمع لم یفقه الواعیة » . . . [ ( این خطبه‏
را حضرت بعد از كشته شدن طلحه و زبیر فرموده است ) : موقعی كه در
تاریكی گمراهی و نادانی بودید به سبب ما هدایت شدید و به راه راست قدم‏
نهادید و بر كوهان بلندی سوار شدید و به واسطه ما از تیرگی شبهای آخر ماه‏
داخل روشنایی صبح گردیدید . كر شود گوشی كه از فریاد رهنما پند نگرفته . . . ] .
ایضا در خطبه 145 : « و لن تأخذوا بمیثاق الكتاب حتی تعرفوا الذی نقضه‏
و لن تمسكوا به حتی تعرفوا الذی نبذه فلتمسوا ذلك من » ²
عند اهله فانهم عیش العلم و موت الجهل هم الذین یخبركم حكمهم عن علمهم‏
و صمتهم عن منطقهم ( عن حكم منطقهم خطبه 237 ) و ظاهرهم عن باطنهم لا
یخالفون الدین و لا یختلفون فیه » ( لا یخالفون الدین اشاره است به مقام‏
عصمت و لا یختلفون فیه اشاره است به مقام علم ، و این دو شرط در متخصصان‏
الهی لازم است ) . « فهو بینهم شاهد صادق و صامت ناطق » .
[ و هرگز به عهد و پیمان قرآن وفا نمی‏كنید تا كسی را كه نقض عهد كرده‏
و پیمان شكسته بشناسید ، و هرگز به كتاب خدا چنگ نمی‏زنید تا كسی را كه‏
آنرا دور انداخته بشناسید . پس راه راست و وفای به عهد و پیمان و
كیفیت وابسته شدن به قرآن را از اهل آن درخواست نمائید زیرا ایشان زنده‏
دارنده علم و دانش و میراننده جهل و نادانی هستند . آنانند كسانی كه حكم‏
ایشان شما را آگاه می‏سازد از علم و دانائیشان ، و خاموشی آنان از
گفتارشان و ظاهرشان و از باطنشان . مخالف دین نیستند و در آن با یكدیگر
اختلاف ندارند . پس دین درباره آنان گواهی است راستگو و خاموشی است‏ گویا ] .
ایضا خطبه 237 : « هم عیش العلم و موت الجهل یخبركم حلمهم ( خطبه 145
: حكمهم ) عن علمهم و صمتهم عن حكم منطقهم لا یخالفون الحق ( ای العصمه )
و لا یختلفون فیه ( ای العلم الصافی المصیب ) هم دعائم الاسلام و ولائج‏
الاعتصام بهم عاد الحق فی نصابه و انزاح الباطل عن مقامه و انقطع لسانه عن‏
منبته عقلوا الدین عقل وعایة و رعایة لا عقل سماع و روایة فان رواش العلم‏ كثیر و رعاته قلیل » .
[ آل محمد ( ص ) زنده كننده علم و دانایی و از بین برنده جهل و نادانی‏
هستند . شما را آگاه می‏سازد بردباریشان از دانائیشان ،
و ظاهرشان از باطنشان و خاموشیشان از راستی و درستی گفتارشان‏
. حق را مخالفت نمی‏كنند و در آن اختلاف ندارند . ایشان ستونهای اسلام و
پناهگاهها هستند . به وسیله ایشان حق به اصل و موضع خود باز می‏گردد و
باطل و نادرستی از جای آن دور و نابود می‏شود و زبانش آنجا كه حق آشكار
شد بریده می‏گردد . دین را شناختند شناختنی كه از روی دانایی و رعایت‏
نمودن است نه شناختنی كه از روی شنیدن و نقل نمودن باشد و روایت‏
كنندگان علم بیشمار و رعایت كنندگان آن كمند ] .
ایضا خطبه 145 : « و انه سیأتی علیكم من بعدی زمان لیس فیه شی‏ء اخفی‏
من الحق و لا اظهر من الباطل . . . فالكتاب یومئذ و اهله طریدان منفیان و
صاحبان مصطحبان فی طریق واحد لا یؤویهما مؤو فالكتاب و اهله فی ذلك‏
الزمان فی الناس و لیسا فیهم و معهم و لیسا معهم » .
[ زود است كه بعد از من بر شما روزگاری بیاید كه چیزی در آن پنهانتر
از حق و درستی نبوده و آشكارتر از باطل و نادرستی نباشد . . . پس قرآن و
اهل آن در آن روز دور انداخته شده و در میان جمعیت نیستند و این هر دو
با هم در یك راه یار هستند و كسی قرآن و اهلش را احترام نكرده نزد خود
نگاه ندارد . پس قرآن و اهل آن در آن زمان در بین مردم بوده و با ایشان‏
هستند و ( در عین حال ) در میانشان نبوده و با آنها نمی‏باشند ] .

پیغمبر اكرم به واسطه آن خصوصیتی كه در دین اسلام بود در زمان خودشان به‏
حكم قرآن و به حكم سیره خودشان دارای شئون متعددی بودند یعنی در آن واحد
چند كار داشتند و چند پست را اداره می‏كردند . اولین پستی كه پیغمبر اكرم‏
از طرف خدا داشت و عملا هم متصدی آن پست بود ، همین بود كه پیغمبر بود
یعنی احكام و دستورات الهی را بیان می‏كرد . آیه قرآن می‏گوید : « ما
اتاكم الرسول فخذوه و ما نهیكم عنه فانتهوا » آنچه پیغمبر برایتان‏
آورده بگیرید و آنچه نهی كرده [ رها كنید ] . یعنی آنچه پیغمبر از احكام‏
و دستورها می‏گوید ، از جانب خدا می‏گوید . پیغمبر از این نظر فقط بیان‏
كننده آن چیزی است كه به او وحی شد . منصب دیگری كه پیغمبر اكرم متصدی‏
آن بود ، منصب قضاست . او قاضی میان مسلمین بود ، چون قضا هم از نظر
اسلام یك امر گتره‏ای نیست كه هر دو نفری اختلاف پیدا كردند ، یك نفر
می‏تواند قاضی باشد . قضاوت از نظر اسلام یك شأن الهی است زیرا حكم به‏
عدل است و قاضی آن كسی است كه در مخاصمات و اختلافات می‏خواهد به عدل‏
حكم كند . این منصب هم به نص قرآن كه می‏گوید : « فلا و ربك لا یؤمنون حتی یحكموك‏
فیما شجر بینهم ثم لا یجدوا فی انفسهم حرجا مما قضیت و یسلموا تسلیما به پیغمبر تفویض شده و رسول اكرم از جانب خدا حق داشت كه در
اختلافات میان مردم قضاوت كند . این نیز یك منصب الهی است نه یك‏
منصب عادی عملا هم پیغمبر قاضی بود منصب سومی كه پیغمبر اكرم رسما داشت‏
و هم به او تفویض شده بود به نص قرآن و هم عملا عهده‏دار آن بود ، همین‏
ریاست عامه است . و او رئیس و رهبر اجتماع مسلمین بود و به تعبیر دیگر
سائس مسلمین بود ، مدیر اجتماع مسلمین بود . گفته‏اند آیه : « اطیعوا
الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منكم » ناظر به این جهت است كه‏
او رئیس و رهبر اجتماع شماست ، هر فرمانی كه به شما می‏دهد ، بپذیرید .
قهرا اینكه می‏گوئیم سه شأن ، به اصطلاح تشریفات نیست بلكه اساسا آنچه از
پیغمبر رسیده سه گونه است . یك سخن پیغمبر فقط وحی الهی است . در
اینجا پیغمبر هیچ اختیاری از خود ندارد ، دستوری از جانب خدا رسیده ،
پیغمبر فقط واسطه ابلاغ است مثل آنجا كه دستورات دینی را می‏گوید ، نماز
چنین بخوانید ، روزه چنان بگیرید و . . . آنجا كه میان مردم قضاوت می‏كند
، دیگر قضاوتش نمی‏تواند وحی باشند . دو نفر اختلاف می‏كنند ، پیغمبر طبق‏
موازین اسلامی بین آنها حكومت می‏كند و می‏گوید حق با این است یا با آن .
اینجا دیگر اینطور نیست كه جبرئیل به پیغمبر وحی می‏كند كه در اینجا
بگو حق با این هست یا نیست . حالا اگر یك مورد استثنایی باشد
مطلب دیگری است ولی به طور كلی قضاوتهای پیغمبر بر اساس ظاهر است‏
همان طوری كه دیگران قضاوت می‏كنند منتها در سطح خیلی بهتر و بالاتر .
خودش هم فرمود من مأمورم كه به ظاهر حكم كنم یعنی مدعی و منكری پیدا
می‏شوند و مثلا مدعی دو تا شاهد عادل دارد . پیغمبر بر اساس همین مدرك‏
حكم می‏كند . این ، حكمی است كه پیغمبر كرده [ نه اینكه به او وحی شده‏ باشد ] .
در شأن سوم هم پیغمبر به موجب اینكه سائس و رهبر اجتماع است ، اگر
فرمانی بدهد غیر از فرمانی است كه طی آن وحی خدا را ابلاغ می‏كند . خدا به‏
او اختیار چنین رهبری را داده و این حق را به او واگذار كرده است . او
هم به حكم اینكه رهبر است كار می‏كند و لهذا احیانا مشورت می‏نماید . ما
می‏بینیم در جنگهای احد ، بدر و در خیلی جاهای دیگر پیغمبر اكرم با
اصحابش مشورت كرد . در حكم خدا نمی‏شود مشورت كرد . آیا هیچگاه پیغمبر
با اصحابش مشورت كرد كه نماز مغرب را اینطور بخوانیم یا آنطور ؟ بلكه‏
مسائلی پیش می‏آمد كه وقتی درباره آنها با او سخن می‏گفتند ، می‏فرمود این‏
مسائل به من مربوط نیست ، من جانب الله چنین است و غیر از این هم‏
نمی‏تواند باشد . ولی در اینگونه مسائل [ یعنی در غیر حكم خدا ] احیانا
پیغمبر مشورت می‏كند و از دیگران نظر می‏خواهد . پس اگر در موردی پیغمبر
اكرم فرمان داد چنین بكنید ، این ، به حكم اختیاری است كه خدا به او
داده است . اگر هم در یك مورد بالخصوص وحیی شده باشد ، یك امر
استثنایی است و جنبه استثنایی دارد نه اینكه در تمام كارها و جزئیاتی كه‏
پیغمبر به عنوان رئیس اجتماع در اداره اجتماع انجام می‏داد ، به او وحی‏
می‏شد كه در اینجا چنین كن و در آنجا چنان ، و در اینگونه مسائل هم پیغمبر فقط
پیام رسان باشد . پس پیغمبر اكرم مسلما دارای این شئون متعدد بوده است‏
در آن واحد .

گفتیم كه پیغمبر مبلغ وحی بود . مردم وقتی می‏خواستند از متن اسلام‏
بپرسند ، از پیغمبر می‏پرسیدند ، آنچه را كه در قرآن نبود از پیغمبر سئوال‏
می‏كردند . مسئله اینست كه آیا هر چه اسلام می‏خواسته از احكام و دستورات‏
و معارف بیان كند ، همان است كه در قرآن آمده و خود پیغمبر هم به عموم‏
مردم گفته است ؟ یا نه ، آنچه پیغمبر برای عموم مردم گفت قهرا زمان‏
اجازه نمی‏داد كه تمام دستورات اسلام باشد . علی ( ع ) وصی پیغمبر بود و
پیامبر تمام كما كیف اسلام و لااقل كلیات اسلام را ، آنچه را كه هست و
باید گفته بشود ، به علی ( ع ) گفت و او را به عنوان یك عالم فوق‏
العاده تعلیم یافته از خود و ممتاز از همه اصحاب خویش و كسی كه حتی مثل‏
خودش در گفته‏اش خطا و اشتباه نمی‏كند و نا گفته‏ای از جانب خدا نیست الا
اینكه او می‏داند ، معرفی كرد و گفت ایها الناس ! بعد از من در مسائل‏
دینی هر چه می‏خواهید سؤال بكنید ، از وصی من و اوصیای من بپرسید . در
واقع در اینجا امامت ، نوعی كارشناسی اسلام می‏شود اما
یك كارشناسی خیلی بالاتر از حد یك مجتهد ، كارشناسی من جانب‏
الله ، [ و ائمه ] یعنی افرادی كه اسلام شناس هستند البته نه اسلامشناسانی‏
كه از روی عقل و فكر خودشان اسلام را شناخته باشند كه قهرا جایز الخطا
باشند بلكه افرادی كه از یك طریق رمزی و غیبی كه بر ما مجهول است ،
علوم اسلام را از پیغمبر گرفته‏اند ، از پیغمبر ( ص ) رسیده به علی ( ع )
و از علی ( ع ) رسیده به امامان بعد و در تمام ادوار ائمه ، علم اسلام ،
یك علم معصوم غیر مخطی كه هیچ خطا نمی‏كند ، از هر امامی به امامان بعد رسیده است .
اهل تسنن برای هیچكس چنین مقامی قائل نیستند . پس آنها در اینگونه‏
امامت ، اصلا قائل به وجود امام نیستند ، قائل به امامت نیستند نه اینكه‏
قائل به امامت هستند و می‏گویند علی ( ع ) امام نیست و ابوبكر چنین است‏
. برای ابوبكر و عمر و عثمان و به طور كلی برای هیچیك از صحابه چنین شأن‏
و مقامی قائل نیستند و لهذا در كتابهای خودشان هزاران اشتباه را از
ابوبكر و عمر در مسائل دینی نقل می‏كنند . ولی شیعه امامان خودش را معصوم‏
از خطا می‏داند و محال است كه به خطایی برای امام اقرار بكند . [ در
كتابهای اهل تسنن مثلا آمده است ] ابوبكر در فلان جا چنین گفت ، اشتباه‏
كرد بعد خودش گفت : ان لی شیطانا یعترینی یك شیطانی است كه گاهی بر
من مسلط می‏شود و من اشتباهاتی می‏كنم . و یا عمر در فلان جا اشتباه و خطا
كرد و بعد گفت این زنها هم از عمر فاضلتر و عالمترند .
می‏گویند وقتی كه ابوبكر مرد ، خاندان او و از جمله عایشه كه دختر
ابوبكر و همسر پیغمبر بود گریه و شیون می‏كردند .
صدای شیون كه از خانه ابوبكر بلند شد عمر پیغام داد كه به این زنها بگوئید
ساكت شوند . ساكت نشدند . دو مرتبه پیغام داد بگوئید ساكت شوند اگر نه‏
با تازیانه ادبشان می‏كنم . هی پیغام پشت سر پیغام . به عایشه گفتند عمر
دارد تهدید می‏كند و می‏گوید گریه نكنید . گفت پسر خطاب را بگوئید بیاید
تا ببینم چه می‏گوید . عمر به احترام عایشه آمد . عایشه گفت چه می‏گویی كه‏
پشت سر هم پیغام می‏دهی ؟ گفت من از پیغمبر شنیدم كه اگر كسی بمیرد و
كسانش برایش بگریند ، هر چه اینها بگریند او معذب می‏شود ، گریه‏های‏
اینها عذاب است برای او . عایشه گفت تو نفهمیده‏ای ، اشتباه كرده‏ای ،
قضیه چیز دیگری است ، من می‏دانم قضیه چیست : یك وقت مرد یهودی خبیثی‏
مرده بود و كسانش داشتند برای او گریه می‏كردند . پیغمبر فرمود در حالیكه‏
اینها می‏گریند ، او دارد عذاب می‏شود . نگفت گریه اینها سبب عذاب‏
اوست بلكه گفت اینها دارند برایش می‏گریند ولی نمی‏دانند كه او دارد
عذاب می‏شود . این چه ربطی دارد به این مسئله ؟ ! به علاوه اگر گریه كردن‏
بر میت حرام باشد ، ما گناه می‏كنیم چرا خدا یك بی گناه را عذاب كند ؟
! او چه گناهی دارد كه ما گریه كنیم و خدا او را عذاب كند ؟ ! عمر گفت‏
عجب ! اینطور بوده مطلب ؟ ! عایشه گفت بله اینطور بوده . عمر گفت اگر
زنها نبودند ، عمر هلاك شده بود .
خود اهل تسنن می‏گویند عمر در هفتاد مورد ( یعنی در موارد زیاد ، و
واقعا هم موارد خیلی زیاد است ) گفت : لولا علی لهلك عمر .
امیرالمؤمنین اشتباهاتش را تصحیح می‏كرد ، او هم به خطایش اقرار می‏نمود.
پس آنها قائل به چنین امتی نیستند . ماهیت بحث برمی‏گردد به این معنا كه
 مسلما وحی فقط به پیغمبر اكرم می‏شد . ما
نمی‏گوئیم كه به ائمه ( ع ) وحی می‏شود . اسلام را فقط پیغمبر ( ص ) به بشر
رساند و خداوند هم آنچه از اسلام را كه باید گفته بشود ، به پیغمبر گفت .
اینطور نیست كه قسمتی از دستورات اسلام نگفته به پیغمبر مانده باشد .
ولی آیا از دستورات اسلام نگفته به عموم مردم باقی ماند یا نه ؟ اهل تسنن‏
حرفشان اینست كه دستورات اسلام هر چه بود همان بود كه پیغمبر به‏
صحابه‏اش گفت . بعد در مسائلی كه در مورد آنها از صحابه هم چیزی روایت‏
نشده گیر می‏كنند كه چه كنیم ؟ اینجاست كه مسئله قیاس وارد می‏شود و
می‏گویند ما اینها را با قانون قیاس و مقایسه گرفتن تكمیل می‏كنیم كه‏
امیرالمؤمنین در نهج البلاغه می‏فرماید یعنی خدا دین ناقص فرستاد كه شما
بیائید تكمیلش كنید ؟ ! ولی شیعه می‏گوید نه خدا دستورات اسلام را ناقص‏
به پیغمبر وحی كرد و نه پیغمبر آنها را ناقص برای مردم بیان كرد .
پیغمبر كاملش را بیان كرد اما آنچه پیغمبر كامل بیان كرد ، همه ، آنهایی‏
نبود كه به عموم مردم گفت ( بسیاری از دستورات بود كه اصلا موضوع آنها
در زمان پیغمبر پیدا نشد ، بعدها سؤالش را می‏كردند ) بلكه همه دستوراتی‏
را كه من جانب الله بود به شاگرد خاص خودش گفت و به او فرمود تو برای‏ مردم بیان كن .
اینجاست كه مسئله عصمت هم به میان می‏آید . شیعه می‏گوید همانطور كه‏
امكان نداشت خود پیغمبر در گفته خودش عمدا یا سهوا دچار اشتباه شود ،
آن شاگرد خاص پیغمبر هم امكان نداشت كه دچار خطا یا اشتباه شود . زیرا
همانگونه كه پیغمبر به نوعی از انواع مؤید به تأیید الهی بود ، این شاگرد
خاص هم مؤید به تأیید الهی بود . پس این ، مرتبه دیگری است برای‏
امامت .